Сімдіктер экологиясы

47 
Суккуленттер. Бұл ӛсімдіктердің жапырақтары немесе са-
бақтары сулы, ӛйткені ол мүшелерде су жинаушы ұлпалар бар. 
Суккуленттер – жапырақты (алоэ, агава, т.б.) және сабақ-
ты (кактус, сүттегеннің кейбір түрлері т.б.) болып бӛлінеді. Са-
бақты суккуленттердің жапырақтары редукцияланған, ал жер 
беті мүшелері – бұл жуандаған, суы мол сабақтар. 
Суккуленттер Орталық Американың, Оңтүстік Африканың 
аридті аймақтарында кеңінен таралған. Тамыр жүйесі нашар 
дамыған және топырақ бетіне жақын орналасқан, сирек жауын-
дар мен шықты пайдалана алады. 
Суккуленттердің қуаңшылыққа тӛзімділігі – ұлпаларда кӛп 
мӛлшерде су жинақтап ұстауына байланысты. Ұлпаларындағы 
су мӛлшері – 95-98%-ға дейін жетуі мүмкін, ол сулардың кӛпші-
лігі байланысқан. 
Жапырақтары мен сабақтарының жуандап шар тәрізді бо-
луы нәтижесінде ӛсімдіктің буландырушы беті кӛп мәрте азаяды 
және де беті (үсті) балауызбен (воск) жабылып, буландыруды 
барынша азайтады, лептесіктері аз, олар ұлпалар ішінде орна-
ласқан. Сондықтан суккуленттердің транспирациясы ӛте тӛмен. 
Осындай бейімделулердің нәтижесінде суккулент ӛсімдік-
терде фотосинтез интенсивтілігі (қарқындылығы) ӛте тӛмен. Нә-
тижесінде бұл ӛсімдіктер ӛте баяу ӛседі, табиғи жағдайда тұтас-
қан ӛсімдіктер қауымдастығын (фитоценоз) құрай алмайды.
Психрофиттерге – таулы жерлердегі және солтүстік ендік-
тегі ылғалды әрі суық топырақтарда ӛсетін ӛсімдіктер жатады. 
Топырақ температурасы тӛмен болғандықтан физиологиялық 
құрғақшылық болады және ылғалын сіңіре алмайтын торфты 
топырақтарда ӛсімдіктер ылғал жетіспейтін қуаңшылық жағдай-
да ӛседі. 
Психрофиттер арасында шӛптесін ӛсімдіктер бар: аққылтық 
(Nardus stricta), селдірекшӛп (Deschampsia flexuosa), бетеге 
(Festuca vаria), қияқӛлең, батпақты жерлерде және тундрада ӛсе-
тін бұталы ӛсімдіктер, олар мәңгі жасыл және жапырағы түсетін 
карлиқ талдар мен қайың, т.б. бар.
Психофиттер құрылымы – ксероморфты. Атап айтқанда, 
психрофиттік злактердің жапырақтары жіңішке, ӛткізуші және 
механикалық ұлпалары жақсы дамыған. Мәңгі жасыл бұталы 

48 
ӛсімдіктердің жапырағы тері тәрізді, үсті кутикуламен жабыл-
ған. 
Криофиттер. Экологиялық тұрғыдан психрофиттерге жа-
қын және аралық формаларыда бар. Бұлар құрғақ әрі суық жер-
лерде – тундраның құрғақ учаскелерінде, суық жартастар мен 
үйінді тастарда ӛсетін ӛсімдіктер. Криофиттердің арасында ӛзін-
ше ерекше, биік тауларда ӛсетін «жастық тәрізді» ӛсімдіктер 
бар. Памирдегі осындай ӛсімдіктердің су алмасуы баяу, ұлпала-
рындағы ылғал аз және үнемдеп (экономды) пайдаланады. 

жүктеу/скачать 1.9 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: