Тақырып 1 Жалпы паразитология. Гельминтология

Сұрақтар және тапсырмалар

1. 
   Паразитологияның биологялық негіздері.
   

2. 
   Паразит иелерінің сипаттамасы
   

3. 
   Гельминтология
   

Паразитология (гр. Сөзінен аударғанда parasitos – арамтамақ, тоғышар logos – ғылым, ілім, паразит = para – жанында, sitos – қоректену) – паразиттердің пайда болу жолдарын, паразит пен иесінің өзара қарымқатынасын, паразиттердің құрылысын, биологиясын, таралуын, сондай-ақ адамдардың, жануарлар мен өсімдіктердің паразиттік ауруларын, олардан босатылу жолдарын және паразиттік ауруларға қарсы күресу және алдын-алу шараларын зерттейтін ғылым.

Академик К.И.Скрябин паразитологиялық пәндерді осылай бөлді:

А) паразиттік организмдер алғаш пайда болуына қарай:

- зоопаразитология – жануарлар туандаған паразиттерді (гельминттерді, өрмекші тәрізділерді, жәндіктер мен бір торшалы қарапайымдыларды) және олармен тудыратын паразиттік немесе инвазиялық аурулар деп аталатын ауруларды зерттейтін ғылым.

- фитопаразитология – өсімдіктер туандаған паразиттерді (бактерийларды, бациллаларды, вирустарды, саңырауқұлақтарды, риккетсияларды) және олармен тудыратын ауруларды инфекциялық немесе індетті аурулар деп атайды.

Б) паразиттердің иелері немесе қоздырушыларының паразиттік объектісі бойынша:

- медициналық зоопаразитология – адам паразиттерің және солармен тудыратын ауруларды зерттейді;

- ветеринариялық зоопаразитология – жануарлар паразиттерің және солармен тудыратын ауруларды зерттейді;

- агрономиялық зоопаразитология – ауылшаруашылық өсімдіктер паразиттерің және солармен тудыратын ауруларды зерттейді;

- ормандық зоопаразитология – орман ағаштар паразиттерің және солармен тудыратын ауруларды зерттейді.

Паразиттердің алуан түрлерін зерттей отырып, олардың құрылыс ерекшеліктеріне, Қоздырғышының даму биологиясыне және әртүрлі зерттеу мақсаттарына, әдістеріне қарай паразитология бірнеше салаларға бөлінеді:

- жалпы паразитология – паразитологияның жалпы сүрақтарын зерттейді;

- гельминтология – паразиттік тіршілік ететін құрттарды;

- протозоология – паразиттік тіршілік ететін қарапайымдыларды;

- арахноэнтомология – өрмекші тәрізділер мен жәндіктерді және олармен тудыратын ауруларды зерттейді.

Әлемде тірі ағзалардың орасан зор көлемі бар (шамамен 90 мың. Түрлері), олар барлық жерде жануарлармен байланыста және өмір жолы паразиттік жетекші болып табылады. Дегенмен ауру әрдайым пайда болмайды, ол көп факторларға байланысты болады: паразиттің қарым-қатынас ерекшелігіне, жануарлардың жасы мен жағдайының табиғи қарсылықтығына, сондай-ақ (паразиттің) қоздырушының саны мен патогендіне.