-сурет. Жаяу әскер ұрыс машинасы (ЖҰМ-2)

Мақсаты мен оған жету тәсілдеріне қарай тактикада ұрыстың мынадай түрлері болады: шабуыл, қорғаныс және шабуылдаушы ұрыстың көп түрі ретіндегі бетпе-бет ұрыс.

– бұл қарсыласқа айтарлықтай шығын келтіре отырып, оның шабуылын тойтару, маңызды аудандарды (шепті, нысандарды) бермей ұстап тұру, сол арқылы әскер-лердің қарсы шабуылға шығуына жағдай жасау мақсатында жүргізілетін ұрыстың бір түрі. Қорғаныс, ең алдымен, қарсыласқа атыс құралдарын барынша қолданып соққы берумен немесе сыналап кірген жағдайда оны атыспен және қарсы шабуылға шығу арқылы қайтару жағдайдың бастапқы қалпын сақтап қалумен сипатталады.

Бөлімшелердің қорғанысқа көшуі қарсыласпен тікелей түійскен жағдайда немесе онымен түйіспей тұрған уақытта жүзеге асырылуы мүмкін.

Бетпе-бет ұрыс – шабуылдаушы ұрыстың бір түрі болып саналады. Ол екі тараптың да алдына қойған міндетін шабуылмен орындауға ұмтылғанда пайда болады.

Бетпе-бет ұрыс — шеру жасайтын әскерлерге тән. Сондай-ақ ол ұрыс барысында: шабуылда — шабуылдаушы қарсыластың қарсы шабуылын тойтару кезінде пайда болуы мүмкін. Бетпе-бет ұрыс кезіндегі әскерлердің негізгі іс-әрекеті қарсыласты қолдағы бар атыс құралдарымен ол қанат жайып үлгергенше шептік қашқтықта шабуыл жасау; оның ұрыстыды ретке жазылуы және тиімді шептерді басып алуының алдын алу; тыл және қапталдан соққы беру; қарсыласты бөлшектеп талқандау.

Қарудың барлық турінен ату — ұрыста қарсыласты жоюдың негізгі кұралы. Ол шабуылды дайындайды және шабуылдаушы бөлімшені ұрысқа бастап шығады, ал қорғаныста ол беріктік пен еңсерілмейтін күштің негізі болып саналады.

Ату бағытына қарай атыс түрлері:

Мотоатқыштар бөлімшелері қарсыласты жекелеген атыс құралдарымен (ЖҰМ, БТР, пулемет, гранататқыш) немесе шоғырланған атыспен жеңіліске ұшырата алады. Шоғырланған атыс — бұл бірнеше атыс құралдарының атуы немесе бүкіл бөлімшенің бір маңызды нысананы (цель, мишень) немесе белгілі бір шектеулі аумақтағы нысаналар тобын атуы.

Атыс бағытына қарай – маңдайшептік (нысананың маңдай шебіне карата) және қапталдық, айқастыра ату болып бөлінеді. Маңдайшептік атыс нысананын: маңдай шебіне тікелей жүргізіледі. Ол терең эшелонданған ашық нысанаға атыс мейлінше тиімді. Қапталдық атыс – бұл нысана қапталына ату. Ол көбіне пулеметтен, сондай-ақ автоматтан қарсыластың шабуылдаушы жаяу әскеріне қарсы жүргізіледі.

Айқастыра ату — бір нысана бойына екі немесе одан да көп бағыттарда жүргізіледі, ол мейлінше тиімді және қарсыласты көп шығынға ұшырата алатын мүмкіндігі бар. Жақын қашықтықта белгілі бір бағытта автоматтар мен пулеметтерден кенеттен ату –бойлата атыс деп аталады.

Бөлімшенің атыс құралдары ұрыста жергілікті жер ерекшеліктерін, атыс құралдарының қолданылуы мен мүмкіндігін есепке ала отырып командирдің жоспары бойынша қолданылады. Бұлардың барлығы бірге бөлімшенің маңдай шебі алдында, қапталдар мен көрші бөлімшелермен аралықта атудың барлық түрлерін жүргізуді, сондай-ақ айнала қорғаныс жүргізу мүмкіндігін қамтамасыз етуі тиіс атыс жүйесін құрайды.

Атыс жүйесін ұйымдастыру кезінде взводқа (ротара) атыс жолағы, атқылаудың қосымша секторы (оңға немесе солға), сонымен қатар шоғырланған атыс учаскесі бекітіледі. Атыс құралдарының (ЖҰМ, БТР, пулемет) негізгі және нақты ату бекіністері белгіленіп, нақты ату қашықтығында атқылаудың негізгі және қосымша секторы айқындалады. Көрші бөлімшелер мен атыс құралдарының атқылау секторлары мен атыс жолақтары өзара бір-бірін жабуы тиіс. Атыс жүйесінің дайыңдығы — бекіністе атыс құралдарының орналасуы, атыс үшін қажетті. Мәліметтерді дайындау, оқ-дәрінің болуынан көрінеді. Атысты басқаруды ыңғайлы ету үшін взвод (рота) командирі өз взвод (ротаның) тірек пунктінің орналасу сызбасын жасайды.

Ұрыстағы маневр.

Қазіргі заманғы ұрыста атыс және бөлімшелер (күштер мен құралдар) маневрін кең қолданбай табысқа жету мумкін емес.

Ұрыста взводтың (ротаның) қарсы алдынан маңыздылығы жағынан әр түрлі бірнеше нысаналар бір уақытта пайда болуы мүмкін: адам күші, атыс құралдары, танкілер және басқа да ұрыс машиналары. Барлық взводтың немесе бірнеше атыс құралдарының атысын бір маңызды нысанаға (нысана тобына) дер кезінде шоғырландыру, атысты бір нысанадан екіншісіне бірінен кейін бірін кезекпен немесе бір мезгілде жою үшін ауыстыру — мүның барлығы атыс маневрін жасау болып табылады. Атыс маневрін әрбір сарбаз қолдануына болады. Ол үшін ол ұрыс алаңын үздіксіз бақылап, нысананы анықтауы керек және маңыздылық деңгейі бойынша атысты бір нысанадан екіншісіне ауыстыра отырып жоюы қажет.

Бөлімшелер (күштер мен құралдар) маневрі қарсыластың барынша осал тұсына атыс жүргізу немесе оған қапталдан және тылдан шабуыл жасау, сондай-ақ қарсыластың басым күшінің соққысы астынан сыпырылып шығу үшін ұтымды қалыпта жүргізіледі.

Шабуылда және бетпе-бет ұрыста бөлімшелер қамту, орағыта өту түрінде маневр жасауы мумкін. Қамту – қарсы беттен әрекет етуші бөлімшелер мен тығыз атыстық және тактикалық өзара әсерлетуші қарсыласқа тылдан, сондай-ақ қапталдан маневр жасау.

Маневр түрлері: а — қамту; ә — орағыта өту

Орағыта өту – қарсыласқа тылдан және қапталдан соққы беру мақсатында жасалатын неғұрлым терең бойлайтын маневр. Ол майдандағы бөлімшелермен тактикалық өзара қатынаста жүзеге асырылады.

Қорғаныста маневр шығынға ұшыраған бөлімшелерді күшейту, қосалқы бекіністерді, атыс шептерін басып алу, қаптал немесе тылға шыққан қарсыласқа тойтарыс беру үшін, сонымен бірге қарсы шабуыл жасау үшін қолданылады.

Мотоатқыштар бөлімшесі орындалатын жауынгерлік міндетке, қарсыластын әрекеті мен төңіректегі жағдайға байланысты жорықтық, ұрысқа кіру және ұрыстық ретте болуы мүмкін.

Жорықтық рет – қозғалыс үшін бөлімшелердің лекке тұруы болып табылады. Ол қозғалыстың жоғары жылдамдығын, ұрысқа кіру және ұрыстық ретке лезде қанат жаю, сондай-ақ жеке құрамның күшін, машина мен техниканы сақтауды қамтамасыз етуі тиіс. Мотоатқыштар взводынын (ротасының) жорықтык, реті – лек. Мотоатқыштар взводы мен ротасы ЖҰМ-мен (БТР, автомобильдермен) козғалады, олардын жорықтық реті – командир белгілеген қашықтықта ретімен жүретін лек. Жаяу жылжу кезінде мотоатқыштар взводы 3 немесе 2-ден лек түзеп жүреді.

Ұрысқа кіру реті – маңдайшеп пен тереңдікке есептелген бөлімшелердін белгіленген аралық және арақашықтықта сапқа тұруы. Ол бөлімшені ұрыс алаңына шығару, сонымен бірге ұрыс барысында немесе қарсылас қорғанысына қарай ену кезінде қолданылады. Ұрысқа кіру реті бөлімшенің артиллерия атысы мен авиация соққысына барынша төтеп беруін, олардың ұрыс ретінде лезде жазылуын, ұрыс барысы кезінде ширақ қозғалуды және бөгеттер мен үйінділерден өтуді қамтамасыз етуі тиіс.

Жаяу ретте әрекет ететін мотоатқыштар взводы үшін ұрысқа кіру реті болып маңдайшеп пен тереңдікте бір-бірімен 100 м-ге дейін арақашықтықтағы бөлімше легі саналады. Бұл жағдайда, взвод онға немесе солға бұрылып, бөлімше қатарына сапқа тұра алады. Ротаның ұрысқа кіру реті взвод легінен тұрады және оңға немесе солға бұрылып, артқа және алға бұрып жасай отырып, взвод қатарында сап түзей алады.

Ұрыстық рет – бөлімшенің күшейту құралдарымен бірге ұрыс жүргізу үшін сапқа тұруы. Ол орындалатын міндетке, қарсылас қимылына, бөлімшедегі күш пен құралдарға және жергілікті жер сипатына байланысты құрылады. Барлық жағдайда қарсыласты жою үшін бөлімшенің барлық күші мен құралдарының бір мезгілде қатысуын, атысты жүргізуді, маневр жасауды, қарсылас атысына мейлінше осалдық көрсетпеу, сондай-ақ жергілікті жер ерекшелігін тиімді қолдануды қамтамасыз етуі тиіс.

Шабуылда жаяу ретте қимылдағанда мотоатқыш взводының (ротасының) ұрыс реті – тізбек болып келеді. Взвод жаяу ретпен майданда 300 м-ге дейін шабуылға шығады, ал бөлімшелер арасы 50 м-ге дейін жетеді. Жаяу әскер ұрыс машиналарында (БТР-да) шабуылдау кезінде мотоатқыш взводтың ұрыстық реті – машиналар арасындағы қашықтық 100 м-ге дейінгі ұрыс желісі. Атқыш-зенитшілер тізбек артынан ЖҰМ-да (БТР-да) немесе жаяу ретпен жүріп отырады және әуе нысаналарына атыс жүргізеді.

Мотоатқыш взводы маңдайшеп бойынша 400 м-ге дейін және тереңдік бойынша 300 м-ге дейін тірек пункттеріне орналасады. Ол бөлімше бекінісінен ЖҰМ (БТР) атыс позицияларынан және күшейту құралдарынан тұрады. Взводтың тірек пунктерінде және оның қапталдарында взвод командиріне бағынбайтын танкілер мен танкіге қарсы құралдар болуы мүмкін.

Қазіргі заманғы ұрыста бір мезгілде және бірлесе отырып мотоатқыш, танкілік, ракеталық, артиллериялық, мина-атқыш, зениттік бөлімшелер мен арнайы әскери бөлімшелері ортақ міндеті шешеді. Өзінің құрамы мен қарулануына байланысты бұл бөлімшелер белгілі бір жауынгерлік мүмкіндікке ие және нақты міндеттерді шешуге қабілетті.

Әскердің әр түрі мен арнайы әскер бөлімшелерінің қимылын, олардың ұрыстағы жауынгерлік мүмкіндіктерін барынша пайдалану мақсатында, сондай-ақ көршілес бөлімшелер қимылын сәйкестендіру үшін өзара әрекет ұйымдастырылады. Оның мәні — ұрыс қимылдары, міндеттері, шептер мен уақыт бойынша келісуі және ұрыстың жалпы мақсатына жетудегі жауынгерлердің, әскерлердің барлық түрлері мен арнайы әскер бөлімдерінің, сондай-ақ көршілердің өзара көмегімен сипатталады. Жауынгерлер мен бөлімшелердін талассыз және өзара бірлескен қимылы ұрыста жеңіске жетудін қажетті бірден-бір жолы болып табылады.

Негізгі әдебиеттер: [5, 9,10].

№ 8-тақырып: Қорғаныстағы взвод. 2 сағат

1.Қорғаныс негіздері

2. Қорғаныстағы атыс жүйесі.

Қорғанысқа көшу жағдайы. Взводтың қорғанысқа көшуі деп дайындығы жүзеге асырылып жатқан (өз бөлімдерімен қарсылас әрекетінің, сондай-ақ көршілердің сипаты мен жағдайы, орналасуы, жергілікті жер ерекшелігі, қолданылатын жою құралдар және т.б.) нақты түрде қалыптасқан уақытты (жағдайды) айтамыз. Қорғаныс күн ілгері алдын ала дайындалады немесе ұрыс барысында ұйымдастырылады. Қорғанысқа көшу қарсыласпен тікелей іргелес жағдайда немесе онымен түіспей тұрған жағдайда жүзеге асырылуы мүмкін.

Қарсыласпен тікелей іргелес жағдайда взводтың қорғанысқа көшуі:

– шабуыл барысында қарсыластың басым күшін тойтару мақсатында;

• 
  басып алынған шептерді үстап тұру және нығайту үшін;
  
• 
  қауіп төнетін бағыттағы мандайшепті талқандау үшін;
  
• 
  қарсыластың басым күші салдарынан сәтсіздікке ұшыраған бетпе-бет ұрыс нәтижесінде болуы мүмкін.
  

– батальоннын екінші эшелонындағы тірек пунктін қорғау кезінде;

– атысты қамтамасыз ету алаңында қорғанушы бөлімшелердің қадағалауымен қорғанысқа көшу кезінде;

– теңіз десанты түсірілетін теңіз жағалауын қорғау кезінде;

– мемлекеттік шекараны талқандау үшін.

Қорғанысқа көшу кезінде алдын ала жергілікті жерді зерделеу, қолайлы қорғаныс позицияларын таңдау үшін жағдай жасалады. Оны ұйымдастыру үшін бөлімше командирлеріне жеткілікті уақыт беріледі. Бұл жағдайларда тірек пункттерін жабдықтауға байланысты инженерлік жұмыстарды жеделдету мақсатында инженерлік техника кеңінен қолданылуы мүмкін.

Қазіргі қорғаныс күш пен құраддардың жетіспеушілігін белгілі бір мөлшерде толтыру мүмкіндігіне ие. Қорғаныс үшін табиғи шептерге орналасу, жергілікті жердің қорғаныштық қасиеттерін пайдалану, оның инженерлік жабдықтары қорғанушыларға бірқатар атыстық және тактикалық басымдылық береді, сондықтан оларды шебер және дер кезінде қолдану нәтижесі қарсыластын басым күшінің шабуылына қарсы тұра алады.

Қорғаныстағы взводтың міндеттері, рөлі мен орны. Взвод, әдетте, рота құрамында, бірінші немесе екінші әшелонда қорғанады, сондай-ақ батальон резервінде болуы, ұрыстық күзетке немесе тосқауылға тағайындалуы мүмкін. Әрбір нақты жағдайда взводтың орны мен рөлі аға командир қойған жауынгерлік міндеттерде белгіленеді.

Бірінші эшелонда қорғанатын взводтың жауынгерлік міндеті

– көршілермен өзара әрекет жасай отырып, атыстың барлық түрлерімен қарсыласты алдыңғы шеп алдында жеңіліске ұшырату, оның шабуылын тойтару, орналасқан тірек пунктін ұстап түру. Қарсылас тірек пунктіне немесе көршілес бөлімшелермен аралыққа сыналап кірген жағдайда атыстың барлық; түрлерімен соққы беріп, оны барынша шығынға ұшырату, қорғаныс терендігіне қарай жылжуына жол бермеу керек.

Батальонның екінші эшелонында қорғанатын взвод қорғанысқа сыналап кірген қарсыласты жоюға және иеленетен тірек пунктін берік ұстап тұруға, сондай-ақ бірінші эшелон бөлімшесі ұрысқа қабілеттілігін жоғалтқан жағдайда оны ауыстыруға дайындықта болады.

Резервті құрайтын взводқа аудан немесе тірек пункті белгіленіп беріледі, ол осы жерде кенеттен туындаған міндеттерді орындауға немесе бірішпі эшелон бөлімшесі ұрысқа қабілеттілігін жоғалтқан кезде оны күшейтуге (ауыстыруға) дайындалады.

Десантқа қарсы резервке тағайындалған взводқа аудан бөлінеді. Ол әуе қарсыласына барлау жүргізеді, инженерлік бегеттер, тактикалық әуе десанттары түсірілуі мүмкін аудандар мен олардың қимыл-әрекеті ықтимал бағыттарда тосқауылдар дайындайды.

Ұрыстық күзетке тағайындалған взвод көрсетілген позицияга жетіп, оны инженерлік талаптарға сәйкес жабдықтайды және қарсыластың барлауын жоюға дайындықта болады, сондай-ақ батальонның басты күштеріне қарсыластың кенеттен шабуыл жасауын болдырмайды.

Мотоатқыш взводы ЖҰМ-да тосқауыл үшін тағайындалуы мүмкін. Взвод көрсетілген позицияға орналасып, оны бүркемелейді. Қарсылас белгіленген шепке жақындаған кезде взвод оны таяу қашықтықтан кенеттен атқылап жояды.

Мотоатқыш взводы тірек пунктінің сызбасы
2. Қорғаныстағы атыс жүйесі. Қорғаныстағы ату – қарсыласты жоюдың негізгі құралы. Ол тиімді болу үшін оны ұрыстың мақсатына сай болатын бірынғай жүйеде ұйымдастыра білу қажет.

Қорғаныс қарсыластың басым күштерімен күресті болжау кезінде ұйымдастырылады. Қарсылас атыс құралдарының саны бойынша мотоатқыш взводынан басым болса, онда сандық басымдыққа атыс сапасын қарама-қарсы қою кажет. Осылайша қорғаныста атыс жүйесін қолдану — атыс құралдарын ұйымдасқан түрде орналастыру және оларды шебер қолдану, алдыңғы шепте, қапталда және тереңдігінде бірінші кезекте танкілер мен басқа да сауытты машиналарды жою үшін жаппай атыстың барлық түрлерін жүзеге асыру. Сондай-ақ қауіп төнген кез келген бағыт немесе учаскеге атысты тез шоғырландырумен сипатталады, яғни нақты маңдайшептен, қапталдан және айқастыра атуды жүргізу мүмкіндігін қамтамасыз етуі.

Взводтың атыс жүйесі взводтағы барлық қару түрлерімен қолда бар ату құралдарының ату мүмкіндіктерін және қарудың барлық түрлерінен атыс инженерлік бөгеттер мен табиғи кедергілермен өзара тығыз әрекетте болуын есепке ала отырып құралады. Олардың барлық бөгеттері мен кіре берістері бақылау мен атуға ыңғайлы болуы керек.

Қорғаныстағы взводтың атыс жүйесіне мыналар кіреді: қорғаныстың алдынғы шебі алдында дайындалған взводтың шоғырланған атыс учаскесі; ЖҰМ-ның танкіге қарсы атыс аймағы: алдыңғы шеп алдында, аралықта, қапталда және қорғаныс тереңдігінде взводтың басқа да атыс құралдарынан жаппай көпқабаттағы атыс аймағы: қауіпті бағыттарға ЖҰМ-ның дайындаған атыс маневрі.

Қарсылас нысаналарын жою жеке атыс құралдары атысымен немесе взвод, бөлімшенің шоғырланған атысымен жүзеге асырылады. Шоғырланған атыс (ША) – Бұл автоматтан, пулеметтен, гранататқыштан және ЖҰМ-ның (БТР) қару-жарағынан қарсыластың бір нысанасьша немесе ұрыс ретінің бөлімдерінде жүргізілетін атыс.

Взводтың жаяу әскер ұрыс машинасынан шоғырланған атыс алғы шептен 2-3 км қашықтықта жүргізілуі мүмкін (атыс жарықшақты гранатамен жүргізіледі). Взводқа арналған шоғырланған атыс учаскесінің ені 75 м-ге дейін (әр зеңбірекке 25 м), тереңддгі 50 м-ге дейін болады.

Жер үсті нысаналарына атыс қаруының шоғырланған атысы автоматтан және қол пулеметінен 600 м-ге дейінгі қашықтыққа, ПК (Калашников пулеметі) және ПКТ (Танкігі Калашников пулеметі) пулеметтерінен 1000 м-ге дейінгі, бронетранспортерге қондырылған ірі калибрлі пулеметтен 2000 м-ге дейінгі қашықтыққа жүргізіледі. Шоғырланған атыс алдын ала, қарсыластың ықтимал жүру жолында дайындалады. Бұл учаскеде атыс тығыздығы взводтың атыс жолағындағы орташа тығыздыққа қарағанда жоғары болуы керек және 1 м майданға 10—12 оққа құрылуы мүмкін. Осы талаптарға сәйкес взводтың учаскесі маңдайшеп бойымен 150—200 м-ге тағайындалады; бөлімшенін шоғырланған атыс учаскесі 50 м-ге дейін болуы мүмкін. Мотоатқыш взводына 1-2 шоғырланған атыс учаскесі бөлшеді.

Қарсыласты ұйымдасқан түрде жеңіліске ұшырату үшін танкіге қарсы басқарылатын ракетадан (ТҚБР), танкіден, ЖҰМ қаруларынан, атыс қаруынан атыс жүргізу шептері белгіленеді. Атыс қаруының тиімді ату қашықтығы — 400— 600 м, ЖҰМ-нан 1000—1300 м, танкіден 1800—2500 м.

Негізгі атқылау секторын және қосымша атқылау секторын белгілеу жаппай көп қабатты атыс жасауды қамтамасыз етеді.

Қарсыласты жеңіліске ұшыратудың тиімділігін арттыру мақсатында маңдайшептен қапталдан, айқастыра, бойлата атыс дайындалады. Оның ішінде жақсы нәтиже беретіні – бойлата және айқастыра атыс болып табылады.

Қорғаныста атыс жүргізу үшін ЖҰМ-ға, пулеметке және басқа да атыс құралдарына арналып — негізгі және қосымша атыс позициялары, нақты ату қашықтығында—негізгі және қосымша атқылау секторлары белгіленеді. Гранататқыштан ату бөлімше жасағында дайындалады. Бөлімше мен взводқа атыс жолағы белгіленеді және оларға қосымша атқылау секторы көрсетіледі.

Атыс алаңы жергілікті жерде тірек пунктінің оң қапталынан бастап 4 нүктемен, ал ату секторы 2 нүктемен беріледі. Алаңның ені взводтың қорғаныс майданынан үлкен болуы керек, ол бөлімшелер арасындағы түйіспелер мен аралықтарды талқалауды қамтамасыз етеді. Көрші бөлімшелердің атыс алаңы алдыңғы шептін қарсы алдындағы барлық жер оқпен бүркемеленетіндей етіп тағайындалады.

Атыс жүйесі – атыс құралдары атыс позицияларында болғанда, жеке құрам өз атыс тапсырмаларын білгенде, ату үшін мәліметтер дайындалып, оқ-дәрілердің қажетті мөлшері болғанда дайын деп есептелінеді.
Негізгі әдебиеттер: [5, 9,10].

9-тақырып: Марштағы, шерулік және қарауылдағы взвод.

Бір орындағы және қарауылдағы орналасу кезіндегі взвод.

2 сағат.

2. Бір орында және сақтық күзетте орналасу

Қарсыласты талқандау үшін әрбір командир оның күшті және әлсіз жақтарын, күштері мен құрамын, оның ниетін (алдағы қимылдарының ықтимал сипатын) және т.б. білуі керек. Мұндай мәліметтерсіз жеңіске жету қиын. Әскерлердің қай жерде орналасқанына қарамастан, олардың командирлері қарсылас және өздері қимылдауы тиіс жергілікті жер туралы барынша толық және нақты ақпараттарды білуі тиіс. Бұған арнайы барлау бөлімшелерінің, сондай-ақ әскери барлау жүргізуге белгіленген мотоатқыш бөлімшелерінің сауатты ұйымдастырылған қимылы нәтижесінде қол жеткізіледі.

Қазіргі заманғы ұрыс сипаты, жаппай жою құралдарын қолдану — барлау мәнін күрт көтерді, тиісінше өзі оған қойылатын талаптарды да күшейтті.

Взводты барлау жүргізуге дайындау кезінде бүкіл қару-жарадты мұқият тазалау, майлау және дәлдеу, қару-жарақты, азық-түлік пен медициналық заттарды қажетті мөлшерге дейін толықтыру жүргізіледі. Барлық ұрыс заттары мұқият, сенімді, ыңғайлы орналастырылып, бекітілуі керек. Ұрыс машиналары тексеріліп, техникалық жарамды, жанар-жағармай (ЖЖ) толық құйылған, байланыс құралдары көрсетілген жиілікке қойылған болуы керек. Түнде көру құралдары, навигациялық аспаптар тексеріліп, жұмысқа даярланады.

Барлау міндеттері:

– қарсыластын жаппай жою құралдарын қолдану координаттарын анықтау (бұл кез келген жағдайдағы барлаушылардың бірінші міндеті);

– берілген секторлар мен бақылау жолақтарында,барлау жолақтары мен бағыттарында көршілердің және өз бөлімшелерінің қимылын, қарсыласты және жергілікті жерді бақылауды жүргізу;

– қарсыластың ұрыстық ретіндегі ашық қапталдарын, түйіспелерін, аралықтарын және оның берік қорғалмаған учаскелерін анықтау;

– қарсыласты табу, оның орналасу аудандарын, күштерін, құралын, топтастығын, қимыл сипатын, ниетін, ұрыс қабілетін, бөлімдер мен бөлімшелерінің нөмірленуін анықтау;

– басқару пунктерінің, байланыс тораптарының, радиотехникалық құралдарының, атыс құралдарының, танк (ЖҰМ, БТР), артиллерия, минаатар, танкіге қарсы құралдары мен қарудың басқа түрлерінің нақты орнын белгілеу;

– құрылыстары мен инженерлік-химиялық бөгеттерді барлау;

– жергілікті жер сипаты мен қорғаныштың қасиетін жер бедері, табиғи бөгеттер, жол, көпір, су тосқауылдарының жай-күйін, алдағы ұрыс қимылдарының ауданын және бөлімшелердің ұрыс қимылдарына жергілікті жердің әсерін зерттеу

– қарсыластың ұрысқа дайындық сапаларын зерттеу және ұрыстық қолдану тиімділігін анықтау мақсатында олардың қару-жарағының жаңа үлгілерін қолға түсіру.

Барлауды ұйымдастыратын немесе жүргізетін командир әрқашан өзінің жауынгерлік міндеттерін де, аға командирдің жауынгерлік міндеттерін де орындайды.

Взводтың барлау жүргізу тәсілдері

Қарсыласты бақылау арқылы барлауды взвод командирі де, мотоатқыштар взводының барлық құрамы да жүргізеді. Екінші дүниежүзілік соғыс жылдарында бақылау арқылы қорғаныстың бірінші кезеңіндегі қарсылас туралы барлық мәліметтердің 40%-ға жуығы алынды. Жер үсті және әуе қарсыластарын бақылау үшін взводта және әр бөлімде бақылаушы тағайындалады. Жаяу әскер ұрыс машинасынан, танкіден, БТР-дан айнала бақылау жүргізіледі. Бақылау секторлары бақылау аспаптарының, атыс саңылауларының және жеке құрамның орналасуына қарай тағайындалады.

Бақылау посттарынан бақылау қарсылас сыртынан күндіз де, түнде де жүргізіледі. Көрінуі шектеулі жағдайларда бақылаудың электронды-оптикалық аспаптарын, радиолокациялық станциялар, сондай-ақ жарықтандыру ракеталары қолданылады. Бақылау посттарынын (пункттерінің) жеке құрамы бақылау үшін 6 не 8 есе үлкейткіш дүрбілерді, 15 есе үлкейтетін инженерлік перископтарды, сондай-ақ 20 не 40 есе үлкейтетін үлкен перископтарды қолдана алады.

Бақылау кезінде алдымен жақын жатқан жерлер, содан сон алыс шептер қаралады. Бақылау постындағы бақылаушыда карта (жергілікті жер сызбасы), сағат, компас, байланыс құралы және бақылаушы журналы болуы керек. Қарсыластың топтастығы мен қимылындағы өзгерістер картаға және бақылау журналына уақыты дәл көрсетіліп түсіріледі, содан кейін командирге не аға бастыққа мәлімделеді.

Түнгі уақытта бақылауға қоса көрсетілген секторда тың тыңдалады. Тың тыңдау арқылы алынған мәліметтер міндетті түрде барлаудың басқа әдістері арқылы тексеріледі.

Торуыл ауданындағы жер взводтың жеке құрамының жасырын орналасуына, оны мұқият бүркемелеуге, қарсыласқа тез және ынғайлы шабуыл жасауға, өз әскерінің орналасқан жеріне жасырын кетіп қалуына жағдай жасауы тиіс. Торуылға бекітілген взводқа пулеметтер, зеңбіректер, отшашарлар, танкілер, саперлер және басқа да күштер мен құралдар білінуі мүмкін.

Орман, елді мекен шеті, қарсылас жағындағы бейіттер, көпірлерге, өткелдерге, темір жол станцияларына кіре берістер торуыл ұйымдастыруға қолайсыз. Өйткені қарсылас мұндай аудандарға жақындағанда өте сақ болады, тұтқиылдан торуыл жасау мүмкіндігі мейлінше азаяды. Сондықтан торуылдарды тар өткел, бөгеттерге жақын, орман-тоғайдан, елді мекеннен шығар жерге, қарсыластың әдейі бұзылған телефон желілері жанында, байланысшылар, мотоциклшілер, автомашиналар қозғалысы жолында, оқ-дәрі (азық-түлік) тасушылардың жолында су көздері және т.б. тұсында таңдаған жөн.

Торуыл мақсаты — аз күштердің кенеттен атысы арқылы күші жағынан басым қарсыласты жою және тұтқынын алу, маңызды құжаттар, қару-жарақ, жабдықтар мен ұрыс техникасының үлгілерін қолға түсіру, сондай-ақ дүрбелең тудырып, қарсыластың ядролық шабуыл құралдарын жою.

Торуыл жасау үшін жекелеген жауынгерлер немесе қарсыластың шарын топтары, нақты бағыт бойынша жылжып келе жатқан көліктік машиналар нысан болуы мүмкін.

Торуылдың алдында жіберілген бақылаушылар жақындап келе жатқан қарсыласты дер кезінде тауып, ол туралы взвод командиріне радио арқылы немесе келісілген жасырын белгі бойынша мәлімдеуі керек. Қарсыластың ұсақ топтары, жекелеген жауынгерлері мен офицерлері бөлімшенің кенеттен батыл қимылы, атыс жүргізбей шабуыл жасауы арқылы қолға түсіріледі. Қарсыластың ірі топтары жақын келтіріліп, бір-екі бөлімшенің бойлата атысымен жойылады. Ал тірі қалған жауынгерлері мен офицерлерін шабуыл бөлімшелері тұтқынға алады. Қару-жарақтың жаңа түрлері және мүмкіндігінше ұрыс техникасы басып алынады, ұрыс техникасындағы шартты белгілер мен эмблемалардың суреттері салынады немесе фотосурегке түсіріледі. Өлтірілгендер мен ұрыс техникасы тінтіледі, барлық табылған құжаттар алынады.

Торуылдағы қимыл аяқталған соң взвод дереу жасырын кетеді, кейде взвод командирінің нұсқауы бойынша басқа ауданда жиналу үшін әр түрлі бағытта бөлімшелерге бөлініп тарайды.

Іздеуді барлау жүргізудің әдісі ретінде мотоатқыш немесе штаттық барлау взводы қолданады (танк взводы іздеуді жүргізбейді, өйткені ол тек жаяу ретпен жүргізіледі).

Іздеуді жүргізуге белгіленген взвод, әдетте, бөгет құралдары бар саперлер бөлімімен күшейтіледі және артиллериялық, минаатарлық атыстармен сүйемелденеді.

Іздеу қарсылас орналасқан терендікте де, алдыңғы шеп алдында көбінесе түнде немесе көрінуі шектеулі жағдайларда жүзеге асырылады. Ол алдын ала белгіленген қарсылас нысанына жасырын жақындап келіп, тұтқын, құжаттар, қаружарақ үлгілері, ұрыс техникасы және құрал-жабдықтарды қолға түсіру үшін кенеттен оған шабуыл жасайды. Іздеу шабуыл алдында да, командир шептілгімен қорғаныс жүргізу кезінде де ұйымдастырылады. Іздеу нысанына қарсылас топтар немесе жауынгерлері, жекелеген офицерлер, бақылаушылар, байланысшылар, патрульдер, экипаждар, атыс құралдары мен ұрыс техникасының есептоптары, сақшылар, бақылау посты, байланыс торабы және т.б. жатуы мүмкін. Күшейтілген взвод құрамында, бөлімшедегі іздеуді жүргізу үшін үш топ құралады:

1. 
   негізінен, саперлер – өтпе жасау тобы, олар іздеуді жүргізетін жеке құрамның бөгеттер мен кедергілерден өтуін қамтамасыз етеді;
   
2. 
   шабуыл тобы – іздеу нысаның қолға түсіруді тікелей жүзеге асырады, оған, әдетте, батыл, мықты және бастамалы сарбаздар кіреді;
   
3. 
   атысты қамтамасыз ету тобы – шабуылдаушылар қимылын атыспен талқандаушылар.
   

Іздеудегі взводты түнде басқаруды взвод командирі электр шамымен белгі беру, баулар көмегімен, дауыстап пәрмен беру арқылы жүзеге асырады.

Іздеуді жүргізу кезінде взвод қимылы төмендегі ретпен жүзеге асырылады. Жеке құрамның іздеуге дайындығын тексергеннен кейін взвод күшейту құралдарымен бірге іздеу үшін бастапқы қалыпқа шырады, ол бірқатар жағдайларда қорғаныстың алдыңғы шебінде — бейтарап жасақта болуы мүмкін. Кейде іздеу жүргізу алдында артиллерия және минаатар атысымен қарсыластың анықталған түнгі көру құралдарын басу керек.

Өтпе жасау топтары алға жылжып, қарсыластың инженерлік бөгеттеріне өтпе (кейде екі өтпе) жасайды және оның дайын болғандығы туралы белгі береді. Белгіні алғаннан кейін атысты қамтамасыз ету тобы өтпеден өтіп, көрсетілген атыс позициясына қарай жасырын жылжиды. Атысты қамтамасыз ету тобының артынан өтпеден жасырын түрде шабуылшы тобы өтеді.

Шабуыл нысанына шусыз, жасырын және мейлінше жақын келген шабуыл тобы взвод командирінің белгісімен (әдетте, ол шабуыл тобында болады) кенет шабуылдап іздеу нысаның қолға түсіреді. Егер нысанға жасырын жақындау мүмкін болмаса, онда нысанның қапталына жасалған атысты қамтамасыз ету тобының қарқынды атысы астында бір мезгілде граната лақтырылады. Шабуыл барысында шабуыл тобы кезекпен бағытталған қысқа автоматтың атыс (жүру барысында), ал атысты қамтамасыз ету тобы бір орыннан (жатып) көздеп ұзақ кезекпен автоматтық атыс жүргізеді.

Қойылған міндеттерді орындағаннан кейін, ең әуелі атысты қамтамасыз ету тобы өз атысымен талқандай отырып шабуыл тобын жібереді де, соңын ала өзі де кетеді. Ең соңынан өтпе жасау тобы кетеді. Іздеу ауданынан взводтың кету ауданы, әдетте, маңдайшеп пен қапталдардан сүйемелдеуші артиллерия мен минаатар атысымен іске асырылады, бұл қарсылас тарапынан ізге түсуді болдырмау үшін жасалады. Атысқа шақыру (пәрмен беру) белгісін іздеуді басқаратын командир береді.

Тап беруге дайындық мерзімі, әдетте, өте шектеулі болады және қолдау көрсететін артиллериялық және минаатар атысының орнына ЖҰМ, БТР және танк атысы қолданылады. Тап беру кезіндегі шолғын әрекеті іздестіру жүргізу кезіндегі взвод әрекетіне ұқсас, айырмашылығы – кей жағдайда тап беру кезінде нысан қорғанысын құрту тобы тағайындалады.

Тап беруден соң шолғыншы алдын ала белгіленген жиналу ауданына барып, қойылған ұрыс міндетіне сай қимылдауды жалғастырады.

2. Бір орында және сақтық күзетте орналасу

Бөлімшелерді бастапқы ауданда шоғырландыру, күту және демалыс аудандарында орналастыру бір орында орналастыру деп аталады. Бұл аудандар жеке құрам мен ұрыс техникасын жасырын және шашыратып орналастыруды қамтамасыз ететін, бөлімшелердің тез жиналып, қажетті бағытта қозғалуына мүмкіндік беретін, жеке құрамның орналасуы мен демалысына ыңғайлы санитарлық-эпидемиялық тұрғыдан тиімді жағдайлары бар жергілікті жерлерде белгіленеді. Бөлімшелердің орналасуы үшін ірі елді мекендерге таяу аудандарды, темір жол станцияларын, көпірлер мен қарсылас назарын аударатын басқа да нысандарды таңдамаған дұрыс, өйткені мұндай жерлерге қарсылас авиациямен немесе ядролық қарумен соққы беруі ықтимал, сондай-ақ электрөткізгіш желілері астын, газ және мұнай құбырларына таяу жерлерді таңдауға болмайды.

Бөлімшелерді орналастыруға белгіленген аудандарға орналаспастан бұрын бөлімдерден, кейде батальондардан жіберілген алдын ала барлау топтары мұқият барлау жұмыстарын жүргізеді. Алдын ала барлау тобына батальоннан офицер (кейде ол бұл топты басқарады), әр ротадан, батареядан бір-бір офицерден (прапорщик) не сержанттан, сондай-ақ химик барлаушылары мен сапер кіреді. Бұрын қарсылас орналасқан аудандарды иемдену алдында қарсыластардың қалған тобын, залалданған және миналанған жерлерді, судың қолдануға жарамдылығын анықтау мақсатында барлау жүргізіледі.

Алдын ала барлау тобы бөлімшелердің орналасу орнын, кіре беріс жолдарды нақтылап, өз бөлімшелерін күтіп алып, оны белгіленген ауданға жібереді.

Взвод белгіленген ауданға келген бойда келесі міндеттерді орындау қажет: жергілікті жердің қорғанысын және бүркемелеу құралдарын қолдана отырып, қозғалыс маршрутын бойлай орналасады. Мұндай орналасудың алаңға шоғырлана (шаршылай не дөңгелене) орналасумен салыстырғанда артықшылығы – бұл жағдайда бөлімшелерге қарсылас соққысы әлсіз болады және қысқа мерзім ішінде ұрыстық міндеттерін орындау үшін ауданнан шығып кете алады.

Белгіленген жерге орналасып болғанша жолда лекті тоқтағуға болмайды. Бұл өзге бөлімшелердің өз аудандарын иемденуге, сондай-ақ орналасу ауданын бүркемелеуге кедергі келтіреді.

ЖҰМ (БТР) және танкілер взвод командирі көрсеткен жерге бір-бірінен 25—50 м қашықтықта (бір снарядтан 2 машина бір мезгілде жойылмауы үшін) орналастырылады. Көрсетілген жерге машиналар орналасқаннан кейін оның экипаждары техника ізін жасыру жұмыстарын жүргізеді.

Тауда бөлімшелер жолға тез шығуы және қарсылас шабуылына тойтарыс беруі үшін шеп құра жазылуды қамтамасыз ете алатындай жерге орналасады. Бөлімшелерге опырылымдарға, қар және су тасқыны болуы мүмкін жерге орналасуына болмайды. Жеке құрамды, қару-жарақты ұрыстық және басқа техниканы тасалау үшін жергілікті жер қатпарлары, жер асты жолдары, тау жоталары, үңгірлер және басқа тасалар қолданылады.

Орманда бөлімшелер орман жолдарын бойлай орналасады. Орманнан өрт шыққан жағдайда қосалқы ауданға шығу жолдары дайындалады. Құтқару жұмыстары мен өрт сөндіруді кезекті бөлімшелер, қажет жағдайда жеке құрам басқарады.

Топырақта су саңылаулары көп болған жағдайда жеке құрамға арналған жертөлелер мен паналар, қару-жарақ, ұрыс және басқа техникаға арналған оқпаналар мен тасалар үйінділермен жарақталады.

Әуе қарсыласымен күресуге бөлінген атыс құралдары қарсылас ұшақтары мен тікұшақтарын тауып атуға арналған алаңдарға, орман шетіне, алаңқайларға орналастырылады. Бұл атыс құралдарының кейбір бөлігі ағашпен жарақталған алаңқайларға орналастырылуы да мүмкін.

Шөлде бөлімшелер, негізінен, жыраттарда, жылғаларда сексеуіл өсінділері мен табиғи тасаларда, мүмкіндігінше, арықтар мен басқа да су көздеріне жақын жерлерде орналасады. Мұнда әуе шабуылына қарсы қорғанысқа, бүркемелеуге су көздері мен көшпелі құмдардың радиоактивті және химиялық зақымдануына барлау жасауға, жұқпалы аурулардың алдын алуға, су мен отынды үнемді пайдалануға, ішу режімін сақтауға және сумен жабдықтау пункттерін қорғауға айрықша көңіл бөлінеді.

Қысқа бөлімшелерді орналастыру үшін желден қорғалған аудандар таңдалады. Бөлімшелердің орналасқан ауданнан шығуға арналған жолдарының ашықтығына, жарамдылығына көңіл бөлінеді. Жеке құрамды жылыту үшін жылытылған және от жағылатын тасалар жарақталады. Ұрыстың және басқа техникалар, қару-жарақтар ақ түске боялуы мүмкін. Машина тетіктері қажет жағдайда әлсін-әлсін қыздырылып отырады. Мұнда жеке құрамды газдан тұншығудан, үсу мен қатып қалудан сақтаудың шаралары қабылданады.

Взвод сақтық күзетінде

Бір орынға орналасу кезінде бөлімдер (бөлімшелер) тек тікелей емес, сонымен бірге қауіп төнетін бағыттарға қойылатын және орналасу ауданына негізгі кіре берістерді қамтитын сақтық күзетімен де қорғалады.

Сақтық күзетке бөлінетін бөлімшелердің саны мен құрамы күзетілетін бөлімдердің қарсыластан қашықтығына, күзетілетін бағыттың маңыздылығына, күзетілетін бөлімнің ұрысқа жазылуы мен кіруіне қажетті уақытта, жергілікті жер сипаты мен бақылау шарттарына байланысты болады.

Күзет заставасы — күзет отряды немесе күзетілетін бөлімшелерден жіберілген, әдетте, күшейтілген взвод құрамындағы сақтық күзетінің органы. Оның міндеті — күзетілген бөлімшелерге қарсылас барлауының енуіне жол бермеу, жол үсті қарсыласын дереу табу, ол туралы күзетілетін әскерлерге хабарлау және қарсылас шабуылдаған жағдайда иеленген бекінісін табанды түрде қорғау.

Түнгі уақытта және көру шектеулі жағдайларда және ашық қапталдарға бөлімшелер позицияларының аралығындағы жерді байқау үшін қосарланған патрульдер, ал жасырын кіре берістерге, күндіз де қарсыласты дер кезінде табу және ол туралы күзет заставасы командиріне хабарлау үшін құпиялар жіберіледі.

Күзет заставасына тағайындалған взвод командирінің жұмыс тәртібі әрбір нақты жағдайда ұрыс міндеттеріне, қалыптасқан жай мен уақытша байланысты болады.

Сақтық күзеті қорғанысқа ыңғайлы және қарсылас бекінісін жақсы шолуды қамтамасыз ететін шепке орналасады.

Патрульдерді жіберу кезінде взвод командирі олардың қозғалыс бағытын міндеттерін, қызмет өтеу тәртібін, қарсылас анықталған кезде қимылдау ретін түсіндіреді және рұқсат қағазын береді. Патрульдер көрсетілген бағытпен жүріп, жергілікті жерді мұқият тексереді. Қарсыластың жекелеген сарбазы кездессе, ол тұтқынға алынады, не жойылады. Қарсылас тобын байқаған сәтте, аға күзетіші оның қимылдарын бақылауды ұйымдастырады және ол туралы дереу күзет заставасы командиріне хабарлайды.

Күзетілетін бөлімшелерге енуге тырысқан қарсыластың шағын топтарын взвод тұтқынға алады немесе жояды. Қарсыластың басым күштерінің шабуылы кезінде взвод оған тиесілі атыс құралдарының нақты ату қашықтығына қарсылас жақындағанда атыс жүргізеді. Күзет заставасын қорғаныс шебіне қарсыластың жақындау шамасына қарай атыс жоғары қарқында өтеді. Взвод бірінші кезекте қарсыластың танкілері мен басқа да сауытты машиналарын жояды, содан кейін пулемет, автомат, отшашардан ату арқылы танкіден жаяу әскерді бөліп тастап, жояды. Күзет заставасы қорғанысының шебіне енген қарсыласты тірей ату арқылы гранатамен және қоян-қолтық айқаспен соғысады. Тереңдікке және қаптал жанына қарсыластың жылжуына жол бермеу үшін орлар мен оқпаналарда, қатынас жолдарында шұғыл түрде кірпілер, керме бөгеуілдер және басқа да алдын ала дайындалған тасымал кедергілер қойылады.

Қарсылас тың шебін орағыта өткен жағдайда күзет заставасы айналма қорғанысқа көшеді де, иемденген бекінісін күзетілетін бөлімшелер жақындағанша немесе шегіну туралы бұйрық алғанша табанды түрде ұстап тұруды жалғастырады. Негізгі және қосымша позициялардан қарудың барлық түрінен ату арқылы қарсыласты жояды. Шегіну, жергілікті жер қатпарларын, бөгеттерді және түтінді қолдана отырып, жобалап ату арқылы жүзеге асырылады.

Күзет заставасы өз позициясын биік жоталарда, асуларда, жол тораптарына, арналарда, анғарларда, жергілікті жердің басқа да маңызды жерлерінде жабдықтайды. Бөлім позициялары құлама, ығысу мен бату мүмкіндігі жоқ жерден таңдалады. Олар қарсыласты көп қабатты қапталдан, айқастыра және бойлай атуды қамтамасыз ететіндей және "бос" кеңістік болмайтындай етіп таңдалуы керек.

Атыс құралдары қабат-қабат орналастырылады, атыс жүйесі олардың арасында байланыс болатындай және айнала қорғаныс қамтамасыз етілетіндей болып құрылады. Жаяу әскердің ұрыс машиналары мен танкілерінін атыс позициясы алыс қашықтыққа атыс жүргізуді қамтамасыз ететін жерде орналасады.

Позицияны инженерлік қамтамасыз етуде тастар, құм мен топырағы бар қатпар пайдаланылады. Инженерлік Құрылғылар оған оқ қоспалары мен су ақпайтындай және граната домалап түспейтіндей етіп жарақталады. Күзет заставасы айналып өтетін бағыттарға күзет посттары, құпиялы орындар қойылып, патрульдеу ұйымдастырылуы мүмкін. Қарсыластың жүру жолына арнайы дайындалған топтар жасанды түрде құламалар мен ығысулар дайындауы мүмкін. Қарсылас жақтың шабуылы байқалған шақта гранаталар кеңінен қолданылады және оны лақтырғанда домалап кетуі ескеріледі. Қарсылас жақтың танкілерін дөңес жерлерде, әсіресе жіңішке жолдарда жойған дұрыс.

Позиция орман шетінен не тереңнен таңдалады. Егер позиция орман ішіне енгізілген болса, онда бөлімшелер бақылау мен атыс жүргізуді жақсарту үшін оны тазалайды, бірақ өз бекіністерін бүркемелеп отырады. Содан соң қорғаныс жолағы, су қоры жасалып, өртке дайындық мақсатында балта, ара, күректер даярланады, орман қураған шөптерден тазартылады. Қапталдарға күзет посттары, құпиялы орындарға күзет қойылып, патрульдеу ұйымдастырылуы мүмкін, сондай-ақ опырылымдар мен танкіге қарсы кедергілер жасалады.

Атыс жүйесі қарсыластын жақындап келуі мен шабуылдауы мүмкін жолдар, орман жолдары және батпақты учаскелердегі өтпелер, алаңқайлар мен ағаштары кесілген жерлер қорғанушылардың оғы астында болатындай етіп құрылады. Орманның шығыңқы тұстары қапталдан айқастыра атуды ұйымдастыру үшін қолданылуы мүмкін. ЖҰМ (БТР), танкілер, танкіге қарсы басқарылатын ракета қондырғылары мен гранататқыштар жолдарға, алаңқайларға және орманды, ұсақ бұталы учаскелерге, таяу шептік қашықтықта атыс жүргізуді қамтамасыз ететін орындарда жабдықталады. Мерген, пулеметші және автоматшылардың бір бөлгі ағашқа шығып атыс жүргізуі мүмкін.

Күзет заставасы шөлді аймақта неғұрлым кең майданды күзету жолағына ие болуы мүмкін. Өтуі қиын құм төбелер, дөңестер және ылғалды сорлардың болуы жергілікті жердің көптеген кең учаскелерін қадағалауға мүмкіндік береді, бірақ осы кезде аралықтар мен қапталдардың қамтамасыз етілуіне ерекше назар аудару керек. Осы мақсатта күзет заставасынан күзет постылары мен патрульдеу ұйымдастырылады. ЖҰМ (БТР), танкілер, танкіге қарсы басқарылатын ракеталар мен гранататқыш қондырғылардың атыстық позициясы тек мандайшеп алдында ғана емес, сонымен бірге қаптал жақтарда шептік қашықтықта атыс жүргізуді қамтамасыз ететін жерлерде жасақталады. Құм топырақта оқпаналар мен бойтасаларды жабдықтау үшін құм салынған қаптар, машиналар және басқа да жергілікті материалдар қолданылады, атыс позициялары мен бойтасаларды құм басып қалудан сақтау шаралары жүргізіледі. Ұрыс техникасын құмды дауыл кезінде қолдануға дайындайды және оны қоршаған орта фонына сәйкес түске бояйды. Кенеттен болатын метеорологиялық өзгерістер кезінде жеке құрамның денсаулығын қорғау шаралары қарастырылады, қүн өтудің алдын альш, су қорларымен қамтамасыз етіп, оны жұмсауға бақылау қойылады.

Күзет заставасы қарсылас қимылына ыңғайлы бағыттарды басып алады. Жол тораптарын, жергілікті пункттерді, көларалық ойпаттарды және су бөгеттері арқылы өткелдерді ұстап тұруға ерекше көңіл бөлінеді.

Жалпы әскери бөлімшелердің шағын аймақтағы соғыс қимылдарының ұрыс тәжірибесінің айғақтағанындай, қалыпсыз қарақшылық құрамалармен күресудің жаңа тәсілдерін іздеп табудың қажеттілгі пайда болды, ол тәсілдер қарсы күресудің таптаурын тактика деп аталатын позициялық ұрыстың түрінен елеулі ерекшеленетін болу керек.

Арнайы әскери іс-қимылдар (АӘҚ) тактикалық шаралардың тәсілдері мен уақыты, орны, тапсырмалары бойынша өзара байланысты және мақсаты бір бөлімдер мен бөлімшелер әрекетінің жиынтығын құрайды. Ол құрлық әскерлерінің бөлімдері мен бөлімшелерінің, басқа қарулы күштердің құрылымдарымен өзара әрекет ететін ланкестік, диверсиялық және басқа да қарақшылықпен айналысатын жасақтар мен топтарды қырып-жоюға бағытталған шараларды жүзеге асырады. АӘҚ-тың басты өзгешелігі — олар заңсыз қаруланған құрылымдарға қарсы күрес жүргізеді. Заңсыз қаруланған құрылымдар тұрақты әскерлермен ашық қарулы қақтығысқа келмейді, ол соққысын астыртын жүргізеді, "әлсіздің" "күштіге" қарсы қимылының әдісін пайдалана отырып титықтатады.

Лаңкестікке және диверсияға қарсы акцияларды өткізудің ерекше маңыздылығы сонда—тұрақты әскерлерге күтпеген жерден кез келген уақытта және кез келген орында пайда болатын және әп-сәтте көзден таса болатын жаудың қарсы тұруында. Сондықтан да мұнда нақты белгіленген майдан шебі болмайды» бірақ жер-жерде күрес жүреді, біршама қауіпсіздік аймағындай тыл жоқ. Барлық жердегі майдан, жан-жақтан төнген қауіпті жағдай әскери қызметшілердің психологиясына әсер етеді және олардың дене күшін әлсіретіп, моральдық тұрғыдан күйзелтеді.

Осындай жағдайдағы қарсыласпен күрес оның ниеті мен жоспарын өз уақытында ашып, айлакерлік пен әскери өнерге баулиды. Мұнда маңызды рөлді тиімді іздеу-барлау іс-қимылдары атқарады. Олардың мақсаты — заңсыз қаруланған құрылымдар жасақтарының орналасу орнын, олардың ұрыстық құрамының, басқару пункттерінің, қоймаларының, базаларының, тірек пункттерінің бар болуын анықтау. Бұл үшін агентура, тараптық, әуе, радио және радиотехникалық барлау, арнайы тағайындалған барлау ұйымдары және әскери барлаудың күштері мен құралдары жұмылдырылуы мүмкін. Осылардан алынған мәліметтерді нақтылау үшін іздеу-барлау топтарын жұмылдыру тиімді болып табылады. Олардың құрамы — бөлімшедегі взводқа дейін. Міндетті орындаудың негізгі тәсілі — іздеу.

Іздеу жүргізудегі іздеу-барлау топтарының әрекет циклы мынадай болуы мүмкін: 3-4 тәулік — жауынгерлік тапсырманы орындау; 2-3 тәулік — демалыс, әскери техника мен қару-жарақты күту; 3-4 тәулік — ішкі күзеттегі қызметті атқару; 2-3 тәулік — ұрыс тапсырмасын орындауға дайындық.

Іздеу-барлау топтарын іздеу ауданына шығу тәсілі жағдайдың шартына байланысты мынадай болуы мүмкік тікұшақтардан десант түсіру; соңынан сауытты техникада жылжу, жаяу реттегі іс-әрекеттер, парашютті тәсілмен түсіру. Содырлар отрядын іздеу үшін, әсіресе, олар кең көлемді аумақтарда шашыраңқы орналасса, ұшақтар, тікұшақтар, ұшқышсыз ұшу апараттары қолданылуы мүмкін.

Террорлық, диверсиялық жасақтар мен топтарды тікелей жою барлау-соққылары және рейдті шабуылдау барысында жасалады.