0
|
і.Тотық-
|
0
|
|
1.Тотығу
|
12
|
1.Тотығу
|
|
|
мент
|
14
|
|
молек.
|
|
сы-н
|
сыз атом
|
|
дэрежесі
|
дэрежесі.
|
11
|
|
2. Хлор
|
|
|
2. Жай зат
|
12
|
атом
|
|
2.Химия
|
|
|
2.Күрделі
|
3
|
2.Күрделі
|
|
|
атомы
|
15
|
|
З.Хим.
|
|
2.ХИМ.
|
13
|
лық
|
13
|
|
зат
|
|
зат.
|
3
|
|
3. Моль
|
12
|
|
байланыс
|
15
|
байланыс
|
|
байланыс
|
|
|
3. Аталуы
|
11
|
3. Ата
|
14
|
|
4. Ата
|
|
|
4.Тотыгу
|
14
|
3. Тотығу
|
11
|
3.Тотығу
|
14
|
|
4. Хим. қа
|
4
|
луы.
|
0
|
|
луы
|
10
|
|
дэрежесі
|
|
дэрежесі
|
|
дэрежесі
|
|
|
сиеті
|
|
4.ХИМ.
|
10
|
|
|
|
|
5.Салыст.
|
15
|
4.Хим.
|
|
4. Аталуы.
|
15
|
|
5. Тоты-ш
|
8
|
қасиеті
|
| -
молек.масс
|
|
қасиеті
|
9
|
5.Хим.
|
5. Тот-ш
|
6.Хим. қа
|
13
|
а) алмасу
|
12
|
қасиеті
|
|
сиеті
|
14
|
б)
|
|
6.Күрделі
|
|
а) металл
|
ііуіығу-
|
10
|
зат
|
|
б)металл
|
9
|
■ИПЬЖСЫЗ
|
|
|
|
емес
|
|
дану
|
11
|
|
|
в)күрделі
|
3
|
реакция
|
|
|
|
зат
|
|
сы
|
14
|
|
|
7. Аталуы
|
15
|
5. Ата
|
|
|
|
|
|
луы
|
12
|
|
|
|
|
6. Күр
|
10
|
|
|
|
|
делі зат
|
|
|
Бұл кестеден студенттер хлор таңбаларының мэні мен мағынасын, олардың эрқайсысы түсетін реакцияларға мысал келтіріп, оны электрондық теория тұрғысынан жазған. Бұдан біз топтағы студенттердің барлығының білім дэрежесін бір мезгілде анықтай алдық.
Студенттер оздері лекция материалдары мен қосымша эдебиеттердеғі мэтінді оқып отырып, тірек-белгілерді пайдаланып, тірек-схема конспектілерді құрастырады. Олар тірек-схема конспектіде барлық химиялық түсініктердің арасындағы логикалық байланысты кѳреді. Мысалы, хлор атомыньщ сыртқы қабатында (7 е ) жеті электрон болатындықтан, ол тотықтырғыш, ал С1‘ ионыньщ сыртқы қабатында (8е‘) сеғіз электрон, сондықтан ол тотықсыздандырғыш қасиет кѳрсететінін біледі. Сондай-ақ, элементтің периодтық жүйедегі орны мен оның құрылысының арасындағы сэйкестікті кѳріп, білімдерін толықтырып, бекітеді.
Химия сабақтарында жоғары мектепте негізінең теориялық материалдарды меңғертуге, оның химиялық мазмұнын бекітуге арналған жаттығулар мен есептер шығарады. Ал, оқушылардың химиялық тілін дамытуға символдар арқылы бейнеленетін заттарды таныстырып, олардың айналымдарын жүзеғе асыруға жаттығулар аз орындалады.
Дамыта оқытудың талабы бойынша студент теориялық ұғымға берілген міндетті есептен басқа, қиындатылған, стандарттан тыс, есептерді де шығара білуі керек. Ол үшін деңгейлеп оқыту эдістемесін қолданған тиімді. Оның мэні - жан-жақты дамыған, белсенділік, ойлау эрекеттері қалыптасқан, шығармашылықпен жұмыс істей алатын студентті қалыптастыру.
60
Қорыта келе, студенттердің кітаппен жүмыс жасауы, сол арқылы тірек-белгі схемасьш қүрастыру, сабақты бір сарынды ѳткізбеу, түрлендіру, олардың ойлау қабілетін дамыту, пәнге деген ынтасын жоғарылату арқылы сабақтар ѳткізуген тиімді. Осындай тірек-схема конспект қүру арқылы, студенттер білімін толықтыруға, жетілдіруге болады.
Бақылау сүрақтары
Оқыту барысында сызбансүқаға сүйеніп, химияның оқыту эдістерінің мэнін түсіндіріңіздер.
Химияны оқыту эдістерінің жіктелуін кесте арқылы (жалпы эдіс, эдістер тобы, жеке эдістер) жазыңыздар.
Баяндау эдістерінің салыстырмалы сипаттамасын келтіріңіздер?
Сѳз-кѳрнекі эдістермен оқыту қүралдарының байланысы
қандай? Кѳрнекі кѳрсетулерге койылатын талаптардың
сызбанүсқасын сызып, сипаттап беріңдер.
5. Оқушылар экспериментінің түрлерін салыстырып,
сипаттаңыздар.
Эвристикалық әдістердің ерекшелігі неде?
Зерттеу эдістерінің мэнін түсіндіріңіздер.
8.Химияны оқыту эдістемесінде педагогикалық зерттеулердің қандай түрлері бар?
Дидактикалық эдістер дегеніміз не? Оның негізгі түрлерін айтып беріңіздер.
Оқыту үрдісін басқарудағыжаңа технологиялық эдіс-тәсілдердің ролі қандай?
5 - тарау. ЭКСПЕРИМЕНТ ЕСЕПТЕРШ ШЫҒАРУ ӘД1СТЕР1
Эксперимент есептерінің оқу-тэрбиелік маңызы жэне
типтері Химиялық есептер шығару оқытудың жалпы жүйесінде сарамандық әдістердің тобына жатады. Есеп-шығару оқушыларда теориялық білім мен тэжірибе арасындағы байланысты жүзеге асырады. Оқушылар есеп барысында химиялық үғымдарды, заңдарды, теорияларды қалыптастыруға, олардың химиялық тілмен
61
сѳйлеу мэдениетін байытуга, іскерлікке, ізденгіштікке тэрбиелеуге мүмкіндік береді. Химиялык есептер; жаңа сарамандық іскерліктер мен дағдыларды қалыптастыру химиялық ұғымдар мен мағлұматтарды үйрету; білімнің тереңдігі мен баяндылығын тексеру; проблема қою жэне проблемалық ахуал тугызу; материалды пысықтау, жалпылау жэне қайталау; оқушылардың эр түрлі деңгейдегі шығармашылық қабілетін тэрбиелеу мақсатында беріледі.
Химия есептері сан жэне сапа есептері болып екіге жіктеледі. Сапа есептерін эксперимент есептері деп те атайды, ойткені оларда сандық мэліметтер болмайды, химиялык тэжірибелер жасау арқылы шығарылады. Химиядан білім мен білік қалыптастыруда, оқушылардың алған білімін бақылай, бағалауда эксперимент есептерінін маңызы зор. Эксперимент есептерін шыгару арқылы оқушылар теориялық білімін баянды етеді, іс жүзінде қолдана білуге үйренеді. Олар химиялық құрал-жабдықтармен жэне реактивтермен жұмыс істеу дағдыларын нығайтып, жетілдіре түседі. Эксперимент есептерін үзбей шешіп, машықтанғанда оқушылар оздігінен жұмыс істей білуге, ұқыптылыққа, ѳз ісіне сын козімен қарауға үйренеді. Оқушылардың химиядан білім сапасы мен сарамандық эзірлігі эксперимент есептерін шығару үстінде айқын білінеді. Сондықтан химиядан мектеп бітіру емтиханы билеттерінің бір сұрағы эксперимент есебі түрінде беріледі.
Эксперимент есептері оқушылардың таным эрекетінің сипатына қарай бірнеше типтерге бѳлінеді. Солардың мектепте 1с жүзінде жиі қолданылатындары; заттың сапалық құрамын анықтау; затты тани білу; заттарды алу; заттың жіктелу белгілерін табу; қоспаның құрамын анықтау жэне бѳлу; құралдар құрастыру; заттардың ѳздеріне тэн химиялық реакцияларын жасау арқылы олардың қасиеттері мен құрамын анықтау; заттар мен құбылыстарды типтерге жэне кластарға жатқыза білу; берілген мѳлшердегі ерітінділерді даярлау; сынақ тэжірибелік-сан есептері; химиялық аспаптарды пайдалана отырып, шығарылатын есептер.
Эксперимент есептерін шешу үшін сынау жэне қателесу, есте калганы бойынша шығару, жорамал жасау, анализ жэне синтез тэсілдері қолданылады. Сынау жэне қателесу тэсілі оқушының білімі жеткіліксіз болғанда пайдаланылады. Тиісті нэтиже алғаиға дейін тэжірибені қайталап жасай береді. Есепте берілген мэліметтер оқушыға бүрыннан таныс, есте сақталғаны бойынша шығарылады.
62
Берілген мэліметтер толық болмаса, оқушы алдымен жорамал жасайды, содан соң тэжірибе арқылы оның дүрыс-бұрыстығын тексереді. Эсперимент есептерін шығарудың ең тиімді кең таралған тэсілі - анализ жэне синтез. Оқушы есептің шартын нақтылы талдау арқылы шешу жоспарын жасайды да, соған сэйкес іс-эрекеттерді жүзеге асырады.
Достарыңызбен бөлісу: |