1. Биохимия ғылымы: Биохимияның даму тарихы. Атақты биохимик ғалымдар. Биохимияның дамуы бір – бірімен шектес басқа пәндермен жалпы биологиямен, гистологиямен, цитологиямен, генетикамен, физикамен, биофизикамен, бейорганикалық, аналитикалық, органикалық
Циклді - АМФ. Оның биохимиялық реакциялардағы маңызы
жүктеу/скачать 413.22 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 29. Биологиялық тотығудың қазіргі теориясы. Биологиялық тотығу
| 28. Циклді - АМФ. Оның биохимиялық реакциялардағы маңызы.
Циклды аденозинмонофосфат (цАМФ) — жасуша ішінде бесаспап медиаторға жатады жəне сол жасушада көптеген негізгі реакциялардың жылдамдығын реттейді. Қазір анықталғандай, ол - ең алдымен көптеген гормондардың жасушаға əсер етунің күрделі механизміндегі молекулалық делдал. цАМФ барлық ұлпалар мен мүшелердің жасушаларында синтезделеді. Ұлпаларда цАМФ синтезіне əр түрлі гормондар мен медиаторлар əсер етеді, ондай заттың саны 20-дан астам. цАМФ адреналиннің əсерін зерттеу кезінде ешқашан Э.Сазерленд (1959 жыл), сол үшін 1971 жылы Нобель сыйлығын алды. Бұл биохимидағы аса ірі ғылыми жаңалық болды. цАМФ АТФ-тан синтезделеді. Бұл процесті аденилатциклаза ферменті катализдейді, ол фермент жасушаның плазмалық мембранасымен байланысқан. Аденилатциклаза ферменті негізінен ақуыздық жəне пептидтік гормондар əсерін реттейді, олар протоплазмаға енбейді. Жасушаның қалыпты жағдайдағы кезінде бұл фермент активті емес. Гормон плазмалық мембранада өзінің рецепторымен əрекеттескен кезде, магний ионы үшін оның өткізгіштігі өзгереді, соның нəтижесінде аденилатциклаза активтенеді де, цАМФ түзілуі күшейеді. Егер гормондар жасушадағы биохимиялық реакцияларды алғашқы реттегіштер болса, гормондар хабарын əрі қарай жеткізуші цАМФ-ты екінші қатардағы (аралық) реттегіштер деп атайды. цАМФ: бауырдағы гликоген синтезі мен гидролизін; майлы ұлпада триацилглицеролдардың ыдырауын; жүйке жасушаларының активтілігін; бұлшық еттің жиырылуын; мРНК транскрипциясын; ақуыздар синтезін; жасуша өткізгіштігін иммунитет құбылысы сияқты жəне басқа да алуан түрлі процестерді реттейді. 29. Биологиялық тотығудың қазіргі теориясы. Биологиялық тотығу жөніндегі мəліметтің алғашқы нышандарын тірі ағзалардың қоректі пайдалануындағы ауаның қызметі жайлы ертедегі адамдардың ұғымынан байқауға болады. Мысалы, Леонардо да Винчи (1452-1519) ең алғашқылардың бірі болып ұлы жаңалық ашты, ол жалындап от жанатын ортада ғана тірі ағзалар тіршілік ете алады деген пікір айтты. Биологиялық тотығуды жүйелі түрде зерттеу А.Л.Лавуазьеннің жұмысынан басталды, ол 1780 жылы жануарлардың ауаның оттегін өзіне сіңіріп, көмір қышқыл газын бөліп шығаратынын анықтады. Сол кезден бастап заттардың оттегімен қосылуын тотығу деп, ал оған кері процесті, яғни оттегінің бөлініп шығуын тотықсыздану деп атайтын болды. Кейінірек "тотығу" деген терминді сутегінің бөлініп шығуына да, ал "тотықсыздану" деген терминді сутегінің қосылуына да қолданатын болды. Ақыр соңында электрондардың алмасуына қатысты реакцияларға да осы терминдерді қолдана бастады. Заттың электрондар жоғалтуын тотығу деп, ал электрондарды қосып алуын тотықсықдану деп атайды. Мысалы, темір тотығының (ІІ) электронын жоғалтып, басқа темір тотығына (ІІІ) айналуын тотығу процесі, ал осыған кері процесс - тотықсыздану болады. А.Н.Бах теориясының (1897ж.) маңызы зор, ол "оттегінің активтену теориясы" деп аталады. Ол теорияға сəйкес ағзада арнаулы фермент - оксиганеза бар. Ол фермент оттегінің субстратқа қосылуын активтендіреді, сөйтіп асқын тотық түзілуін іске асырады. жүктеу/скачать 413.22 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|