1-деңгей Бастауыш сыныптағы тәрбие процесі және оның сипаттамасы
жүктеу/скачать 124.07 Kb.
|
| 12. Саяси мәдениетке тәрбиелеу.
Құқықтық мәдениет екі тұрғыдан қаралады. Саяси мәдениеттің жіктелуі - Г.Алмонд пен С.Верба ұсынған саяси мәдениет түрлері: «патриархалдық» мәдениет, бұнда жалпыұлттық саясаттың мақсаттары пен құндылықтары жайында біліктер, сезімдер мен нормативті пайымдаулар жоқтың қасы. Қатысу мәдениетінің бұл типіне негізделген жүріс-тұрыс үлгісі күллі ұлтқа қатысты саяси процеске деген немқұрайлылықпен, бұл саладағы еш үміттердің болмауымен әм жергілікті демек этникалық ынтымақтастыққа негізделген бірегей топталумен сипатталады; «Бағыну, тәуелділік бен табыну» мәдениеті саяси басшылық қадағалауға тиесілі нормалар мен бағынуға тиесілі өкімдерді «өндіруші пен сыйлаушы» ретінде қабылданатын жүріс-тұрыс үлгісін анықтайды. Бұл үлгідегі негізгі психологиялық мотивтер игіліктерді күтушілік пен жазадан қорқақтау болып табылады; «Қатысу» мәдениеті жүріс-тұрыстың талай күрделі үлгісіне қожа. Оны әлеуметтік серіктестік ретінде сипаттауға болады, осында мемлекеттік биліктің саналы сипаты бен тиімділігіне қарай бағынуды керек ететін нормалар пен өкімдерді «өндіруші» ретінде де, саяси шешімдерді қабылдауға төменнен келетін қатысушы ретінде дағы қабылдана алады. Саяси мәдениет құрылымы - елдің әуел қоғамның саяси өмірінің пішін түрлі жақтарын бейнелейтін әдеттегі қалыптасқан түсініктер жатады. О саяси жүйке бен оның институттары, саяси тәртіп, қожалық тетіктері бен басқару, т.б. Саяси мәдениеттің алдағы құрамдас бөлігіне саяси қазыналар бен құндылықтар жатады. Ол «бостандық», «тендік», «турашылдық», т.б. eceптi байлықтардың қайсысына үстемшілдік, артықшылық беруден байқалады. Саяси мәдениет — саяси удеріс шеңберінде елес табатын дырау бірey-мipey қоғамда тарихи қалыптасқан сенімдер, құндылықтар бен жүріс-тұрыс үлгілері. Саяси мәдениет ұғымы саясаткерлер бен мемлекеттік органдардың әрекеттерін қана емес, әлқиса қоса олардың қолдасу түрін, саяси жүріс-тұрыс түрлерін, тұрғындардың кең бөлігінің саяси үдеріске қатынастарын қамтиды. Саяси салада жекелеген адамдардың, әртүрлі топтар бен мемлекеттің мүдделері араласып әлі бетпе-бет ұшырасып отыратындығын барлығымыз білеміз. Осы ретте, халықтың саяси мәдениеті шеңберінде сол елдегі саяси жүріс-тұрыс ерекшеліктерін, саяси институттардың өзді-өзі әрекеттесу тәсілдері пен әдістерін, саяси процестегі мемлекеттің рөлі бен орнын әм адамдардың саяси саладағы күре құндылықтары бен бағдарларын қарастыруға болады. Саяси мәдениетті бар алғанда халықтың рухани мәдениетінен тысқары қарауға болмайды. Оған қоғамда үстемдікке қожа ұлттық ерекшеліктер, діни сенімдер, жүріс-тұрыс ерекшеліктері, дәстүрлер, адамдық ұстанымдар өз ықпалын тигізеді. Әртүрлі мәдени бағдарлардың өзді-өзі әрекеттесу тәртібінің өз ерекшеліктері баршылық. Сандаған құндылықтары бен дәстүрлерімен ерекшеленетін елдерде саясат саласы олардың өзді-өзі әрекеттесу алаңына айналады. Бұл жерде саяси мәдениеттің қоғамды біріктіретін әм туындаған мәселелерді ынтымақтастықпен шешу үлгісі таяқ керек. Саяси мәдениет шеңберінде адамдардың саяси жетекшіліктерге қатынасы анықталады: авторитарлық я тоталитарлық қоғам «хақ тағаладан берілген» бірқилы талапты әлі қабілетке қожа саяси бастаушыға бағыт ұстайтын болса, либералдық я демократиялық түрдегі мәдениет кездеме мәселеде прагматистік ұстанымымен сипатталады. Демек, бұнда сүйек шынайы қасиеті бен қабілетімен бағаланады. Диктаторлық режим мемлекет әдепкіде тап осы саясаткердің отыруы тиістігін көрсетуге тырысады жә оны «күн көсемнің» жоғарғы дарындылығымен байланыстыра отырып түсіндіруге ұмтылады. Мемлекеттегі өсиет қызметтері тұрғындарды «ұлық тұлғаның» басқаруы бірме-бір жөнді билеу екендігіне сендіруге тырысады. Адамдарға қоғамды дамытудың иланымды жолын сарық көсемнің білетіні, әйда мұңсыз елдің құрдымға кететіні жайында ойлар таңылады. Жалпы, дәл осындай жолдар тоталитарлық не авторитарлық құрылысқа гәне сүйек емес, патриархалдық салт-дәстүрлерден әскер үзбеген сандаған дәстүрлі қоғамдар саяси лидер тұлғасына байланысты мұндай түсініктің қапасында қап отыр. Ол ұғыныс бойынша, мемлекеттегі бар тамыр мемлекет ағасы, ру басқарушысы не ұлыс көсемі санатында көрінетін шоң үйелмен санатында түсініледі. Қоғам мүшелері үлкендер пен кішілерге бөлінеді, олардың арасындағы бар функциялар қатал бөлінеді. жүктеу/скачать 124.07 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|