1 емтихан билеті «Ғылым философиясы мен тарихы»
Қазіргі заманның жаһандық дағдарыстарды еңсерудегі (шешудегі) ғылымның рөлі
жүктеу/скачать 321.33 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 11 емтихан билеті
| Қазіргі заманның жаһандық дағдарыстарды еңсерудегі (шешудегі) ғылымның рөлі.
ХХ ғасырдың басында ғылым өзін адам өркениетінің дамуының ең жоғарғы құндылығы ретінде танытуға тырысты. Сциентизм (латынша Scientia- білім, ғылым) мәдени дүниетанымдық үлгі ретінде танып, өз жақтастарының алдында тәуелсіз үлкен ғылыми идеологиясы ретінде көрінді. Ол негізгі бағытты нақты және техникалық ғылымдар әдістеріне бұруды жөн деп санады және ғылым белгілері адам өмірінің барлық салаларына тарайды деп санады. Сциентизммен бірге оның қарама-қарсы идеялы бағытын ұстанған антисциентизм пайда болды. Оның идеялары сциентизмге қарама-қайшы болатын және ғылыми техникалық революцияның жетістіктерінің жағымсыз салдарын негізге алды. Антисциентизм ғылым экспансиясын шектеуді және дәстүрлі құндылықтар мен әдістерге қайта оралуды қажет санады. Сциентизм жақтастары ретінде ғылыми техникалық революцияның жетістіктерін қолдаушылар және адамзаттың барлық мәселелерін ғылым шеше алады деп сенетіндер табылады. Олар үшін білім ең жоғарғы құндылық болып табылады және олар техникалық өрлеудің жетістіктерін қуанышпен қарсы алады. -Антисциентисттер болса бүгінгі күнгі техникалық өрлеудің нәтижелерінің жағымсыз салдарының пайдасынан зияны көп деп санайды. -Антисциентисттер мен сциентисттердің аргументтерін төмендегідей топтастыруға болады: -Сциентисттер ғылыми жетістіктерді қолдайды. -Ал антисциентисттер ғылыми инновацияға күмәнді көзбен қарайды Сциентисттер ғылымды ең жоғарғы мәдени құндылық ретінде санайды. -Ал антисциенттистер болса ғылымға теріс көзқарастарын өзгертер емес. -Сциентисттер ғылымды қолдау барысында бұрынғы заман мен қазіргі заманды салыстырады және олар ғылым қоғамның негізгі өндіруші күші және шексіз танушылық мүмкіндіктері бар деп өте әділ айтады. № 11 емтихан билеті Қазіргі заман ғылымының жіктелімі. Бүгінгі күні біз қазіргі қоғамдағы ғылым адам өмірінің көптеген салалары мен салаларында маңызды рөл атқарады деп айта аламыз. Ғылымның даму деңгейі қоғам дамуының негізгі көрсеткіштерінің бірі болып табылады, сондай-ақ бұл – мемлекеттің қазіргі дамуының көрсеткіші. Адамның айналасы – бұл ғылымның жетістіктері. Қоғамды ақпараттандыру қазір кез келген ақпаратты интернетте таба алатын жоғары деңгейге жетті. Әр үйде және кеңседе қазір компьютер, интернет бар. Алайда, ғылым қазіргі кезеңде ғылыми қауымдастық құрылымының ішінде жаңа салаларды құра отырып, осындай проблемаларды шешуге тырысады. Бұл мәселелерді эргономика ғылымы зерттейді. Ол – адамды компьютермен және басқа да машиналармен өзара әрекеттестікте зерттейтін ғылым. Эргономика адамның еңбек қызметін кешенді зерттеумен айналысады, сондықтан көптеген ғылыми пәндерді біріктіреді: физиология, еңбек гигиенасы, Психология және т.б. ғалымдар адам ағзасына жүктемені азайту жолдарын табуға ұмтылады, компьютерде жұмыс істеуге байланысты, жетілдірілген және қауіпсіз техниканы құруға қатысады. Ғылыми танымда ғылыми әдіс үлкен рөл атқарады. Ғылыми әдіс деген не екенін түсіну үшін алдымен әдіс деген не екенін қарастырайық. Кең мағынада әдіс – бұл теориялық және практикалық қызметтің құралдарын (құралдарды, операциялар тәсілдерін және т. б.) ұйымдастыру тәсілі. Кез келген ақылға қонымды іс-әрекет белгілі бір реттеуші қағидаларға бағынады, оларды таңдауына қызметтің нәтижесі айтарлықтай тәуелді болады. Әдіс адамның қызметін оңтайландырады,оны қызметті ұйымдастырудың неғұрлым ұтымды тәсілдерімен қаруландырады. Әдіс (грек. methodos-жол, бағыт) бұл әлемді зерттеу және түрлендіру тәсілі, білімді құру және оны пайдаланудың белгілі бір тәртібі. процесін бағыттау әдісіне мүмкіндік береді. Әдіс ұғымы әдістеме ұғымымен тығыз байланысты. «Методология» (әдістеме) – бұл қызмет әдісі бағынатын заңдылықтар туралы, әдістердің шығу тегі, мәні, олардың тиімділігі туралы философиялық ілім. Әдістеме – қызметтің әрбір нысанында неғұрлым жетілдірілген әдістерді жасау принциптерін тұжырымдауға арналған сала. Ғылыми әдіс таным мен практиканың жанама түрі ретінде де әрекет етеді. Әдіс теория мен тәжірибені біріктіреді, өйткені әлемді танымның тарихи тәжірибесін жинақтайды және ғылыми теориялардың құрылымы бойынша таным Әрбір ғылымның өз әдістері бар. Бірақ философия теория және әдіс ретінде әрекет етеді. Теория – әлемнің белгілі бір саласын түсіндіретін және сипаттайтын білім жиынтығы. Философия тарихында танымның әртүрлі әдістері қалыптасты: диалектикалық, метафизикалық, догматизм, эклектика, софистика, феноменология, герменевтика және т.б. болмыс пен танымның дамуының жалпы заңдары туралы ілім. Диалектика әлемді оның шын мәнінде қозғалыста, дамуында, өзара байланыста бар екендігін түсінеді және зерттейді. Бұл қарама-қарсы әлемді қамтитын ойлаудың икемді, шығармашылық тәсілі. Ежелгі дәуірден бастап диалектиканың әртүрлі түсініктері болды. Гераклит диалектика деп әлемнің тұрақты қозғалысы мен өзгеруін, оған қарама-қайшылықтардың өзара ауысуын түсінді. Сократ пен Платон диалектикада ақиқатты анықтау мақсатында пікірталастыруды, диалог өнерін көрді. Диалектика материализм және идеализм негізінде үйлесімді. Идеалистік диалектиканың өкілі диалектиканың принциптерін, заңдары мен категорияларын қалыптастырған Гегель болды. Материалистік диалектиканың өкілдері неміс ойшылдар К. Маркс және Ф. Энгельс болды. жүктеу/скачать 321.33 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|