1. Сұрақ Дүниеге көзқарас және оның тарихи формалары
жүктеу/скачать 0.79 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 70.Д.Юмның скептикалық философиясы. Юм Гильотинасының мәні
| 69. Гераклит философиясы
Гераклит философиясы грек философиясының алғашқы қалыптасу кезеңіне тұспа тұс келеді. Оның идеялары кейінгі ғасырдағы көптеген ойшылдарға, философиялық бағыттарға әсер етті. Гегель тапқырлаған "диалектиканың үш заңы" Гераклиттен алған шабыттың жемісі екені байқалып тұр және мұны Гегельдің өзі де мойындайды. Ол қалыптастырған логоцентризм жосыны постмодернизм бойынша еуропаның 2500 жыл бойғы негіздік ойлау ерекшелігі болған делінді. Гераклитті гносеология мәселесін тұңғыш көтерген ойшыл деуге де болады. Ол сезімдік танымға мән берді, сезімдік танымның рас-өтірігін алғаш рет қарастырды, адамзаттың ортақ парасатқа (логосқа) ие екенін түсіндірді. Ол философияны адам танымы мен таным субъектін тану ретінде қарастырған алғашқы ойшыл деуге болады. 70.Д.Юмның скептикалық философиясы. Юм Гильотинасының мәні Дэвид Юм (7 мамыр 1711 — 25 тамыз 1776) шотланд философы, эмпиризм және агностикизм өкілі, позитивизмнің алғырлығы, экономист және тарихшы, публицист, Шотландия ағарту ісінің ең ұлы қайраткерлерінің бірі болды. Ол құқық тәжірибесімен айналысқан кедей асыл адамның отбасында, кішігірім жылжымайтын мүліктің иесі болып дүниеге келген. Юм Эдинбург университетіне түсіп, онда жақсы заң мамандығын алды. Англияның Еуропадағы дипломатиялық өкілдіктерінде жұмыс істеді. Ол өзінің философиялық қызметін 1739 жылы адам табиғаты туралы 2 бөлімді жариялай бастады. Бір жылдан кейін екінші бөлімі жарық көрді. Бірінші бөлімі адам танымына арналды. Кейін ол осы идеяларды аяқтап, оларды жеке кітап – «Адам танымына арналған зерттеулер» атты кітабында жариялады. Юм философиясы, философия тарихшыларының пікірінше, радикалды немесе өлі скептицизм сипатына ие, бірақ көптеген зерттеушілер натурализм идеялары да Юмды оқытуда аса маңызды рөл атқарады деп есептейді. Юмның скептицизмі. «Скептицизм» термині ең үлкен проблемаларды өршітті. Көбіне өзін скептик деп атайды, ал оның философиясы скептик, Юм өз шығармаларының оқырмандарына өзіне осындай көзқарасын салды. Шынында да, философиядағы он сегізінші ғасыр көбіне Юмның скептикалық интерпретациясының белгісімен өтті. Мысалы, Кант студенттерге Юмның бүгінгі скептиктердің ең әйгілісі екенін айтып, Тетенс оны «скептицизмнің виртуозы», т.б. деп атайды. Шын мәнінде Юм сөздің кәдімгі мағынасында скептик емес. Ол үшін «Адам танымы туралы зерттеулер» кітабында Юм ұсынған скептицизм сорттарының жіктелуіне мұқият қарау жеткілікті. |