Ахмеди ысқАҚов қазіргі қазақ тілі морфология
-п ал форманты же- 1. -й ал
жүктеу/скачать 2.43 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Мыса
| 1. -п ал форманты же- 1. -й ал форманты же-
текші етістікке жалған- гекші етістікке тіркескен- ғанда, субъект өзге істі де, оған сол амалды жү- коя тұрып я басқа іске зеге асыру я орындау көшпей тұрып (осы),әре- мүмкіндігін (бар, жоқ) кетті әуелі өзі үшііг, өз білдірерліктей реңк жа- мүддесі үшін жүзеге асы- майды. Мысалы: бітіре рып алуды қалайтындай аласың ба, бітіре алмай- -п бар форманты жетекші етістікке амал-дьін бірте-бірте я үдеуін (дамуын, өнуін, өсуін), бәсеңдеуін (солғында-уьін, азаюын) білдіретін-дей реңк үстейді. Мыса-ды: кетіп барады; тасып барады; көшіп барады; бітіп барады; таусылып барады; кеш батып бара-ды; ауыл көркейіп бара-ды т. б. -п кел форманты же-текші етістікке амалдың бірте-бірте я дамуын (өс-уін), я бәсендеуін (сол-ғындауын) білдіретіндей реңк жамайды. Мысалы: өсіп келеді; көркейіп ке-леді; есейіп келеді (-п бар форматымен сино-нимдес). -й бар форманты жетекші етістікке тіркес-кенде, оған өзінің (кө-мекші етістіктің) негізгі мағынасын қосады, бірак жетекші етістік көмекші етістік арқылы аталатын амалдың не мақсатын, не одан бүрын (алдын ала) жол-жөнекей істелетін амалды білдіреді. Мыса-лы: ала бар; қарай бар; көре бар; сұрай бар; тың-дай бар; оқы-и бар т. б. -й бер форманты жетекші етістікке амал-ды тоқтаусыз (тоқтатпай) жүзеге асыра беруді нұс-қайтындай реңк жамай-ды. Мысалы: жаза бер; көре бер; сөйлей бер; тыңдай бер; ала бер; ту-сіндіре бер т. б. жүктеу/скачать 2.43 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|