Ахмеди ысқАҚов қазіргі қазақ тілі морфология


-й кел форманты же-текші етістікке дәйім -й (-а



бет121/185
Дата01.06.2022
өлшемі2.43 Mb.
#458875
1   ...   117   118   119   120   121   122   123   124   ...   185
Ахмеди ыс А ов азіргі аза тілі морфология

    Бұл бет үшін навигация:
  • -п қал
-й кел форманты же-текші етістікке дәйім -й (-а, -е) немесе -ып (-іп, -п) формасында тіркесіп, сол амалды аяқтау және одан кейін жүзеге асырылмак-шы әрекетті бастау қар-саңында (алдында) бола-тын кідірісті аңғартатын реңк жамайды. Мысалы: сөйлей келе; ңорыта ке-ле; баяндай келе; сөйлей келіп, қорыта келіп, баян-дай келіп т. б.

мән (реңк) жамайды. сың ба? шыдай алған
Мысалы: көріп алды: жу- екек; уйден шыға алма-
лып алды; сыпырып ал- дым т. б. ды; ұйықтап алды; сөй-лесіп алды; жазып алды; көшіріп алды т. б.



  1. -п қал форманты5. -й қал форманты

жетекші етістікке амал-жетекші етістікке амал-


Дьщ бірден басқа күйгедың кенеттен баска күйге
(динамикадан статикаға)немесе динамикалық про-
Көшкенін білдіретін реңкцестің статикаға кеше
Досады. Мысалы: 1) жа-қойғанын білдіретін реңк

254 255





тып қалды; үйыкүгап қал-

жамайды. Мысалы: жата

ды; кетіп қалды т. б.

қалды; ұйықтай қалдьі;

  1. шаршап қалды; ңор-шошып қалды; келе қал-

қып қалды; шоишп қал- ды т. т. ды т. б. (соңғы тіркестер-
дің) -п кетті (шаришп Ker­ ri; қорқып кетті; шошып кетті...) формаларына ма-ғынасы жақын (жығы-лып қалды; қүлап қал-ды).



    1. -п сал форманты6. -й сал форманты

жетекші етістікке амал-жетекші етістікке амал-
дын бірден именбей-жас-дың нәтижесін күтпей-ақ
қанбай істелетінін білді-(көрмей-ақ) бірден тез
ретін реңк үстейді. Мы-немесежүрдім-бардым
салы: айтып салды; суы-жүзеге асуын білдіретін-
рып салды; шығарып сал-дей реңк қосады. Мыса-
ды; лы: ала сал; жаза сал;
тастай сал; көре саА; оқи
сал; кря сал; жия сал]; іше
сал; біле сал т. т.

7. -п



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   117   118   119   120   121   122   123   124   ...   185




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет