Ахмеди ысқАҚов қазіргі қазақ тілі морфология

5888. 
      -нікі (-дікі, -тікі) жүрнағы арқылы,
      

23. 
    тәуелдік жлағаулары арқылы.
    

23. 
    р к ы л ы туатын меншіктілік меншіктелуші (иеленілу-ші) заттан жеке де айтыла береді. Мысалы: менікі, сенікі, сіздікі, біздікі, сендердікі, біреудікі. ненікі, кімдікі, қай-сыңдікі, мынанікі, әкемдікі, інімдікі, колхоздікі, кітапха-нанікі, кеңсенікі, Әсеттікі, Әрсендікі т. б.
    

Егер қай, қандай, нендей зат кімге меншікті екенін білдіру қажет болса, сол зат ;йеленуші (меншіктеуіпі) субъектіден я объектіден бүрын қолданылады. Мысалы, кітап менікі; дәптер сенікі, пальто онікі; мал колхоздікі, трактор совхоздікі т. б. Осы себсптен одетте иеленілуші (меншіктелінуші) зат кебінесс бастауыш болады да, ие-ленуші (меншіктеуші) субъект баяндауыш болады (мы-салы: бұл қалам менікі). Қолданылу ерекшелігіне қарай, ол формадағы сез сөйлемніц басқа да мүшелері бола алады (мысалы: Біз кеше Әсеттікінде болдық; Біздікінен оның үйі жақсы екен).

23. 
    с к е р т у : Қейбір тюркологтардың пікірінше -нікІ формаеы өзі жалғанған сездерді сын есімге айналдыра-тын сияқты. Бізше, қазақ тілінде бүл форма ешқандай да сын есім тудыра алмайды, тек қосылған сезіне тәуел-дік мағына жамайды. Бірақ тәуелдік жалғау, әдетте, зат-тын белгілі бір жаққа, мысалы, I, II, III жактың біріне, тон (тоуелді) екендігін білдірсе, -нікі қосымшасы затты ешбір ж аққа телімейді, демек, бұл қосымша ж ақ катего-риясына қалыс, бейтарап тұрады.