К. Гаворскі і “Вестник Западной России”.
Для прапаганды ўрадавай палітыкі М.М.Мураўёў запрасіў у Вільню Ксенафонта Гаворскага.
Ксенафонт Антонавіч Гаворскі (1821 – 1871 гг.) нарадзіўся ў Кіеве ў сям’і ўніяцкага святара з Віцебшчыны. Скончыў грэка-уніяцкую семінарыю ў Полацку, Пецярбургскую духоўную акадэмію. Выкладаў у Полацкай семінарыі, у т.л. гісторыю і археалогію. Праводзіў раскопкі курганаў каля Полацка, апісаў старажытную «альгердаву дарогу» з Вільні ў Полацк.
У 1857 – 1858 гг. Гаворскі з’яўляўся рэдактарам неафіцыйнай часткі «Віцебскіх губернскіх ведамасцей». Яго заўважылі расійскія славянафілы, увялі ў навуковыя сталічныя салоны і зрабілі вядучым спецыялістам па «польскаму» пытанню. Прафесар М.В.Каяловіч садзейнічаў прызначэнню Гаворскага рэдактарам часопіса «Вестник Юго-Западной и Западной России», які выдаваўся з 1862 г. у Кіеве. Часопіс быў эклектычным – у ім друкаваліся дакументы з Кіеўскай археаграфічнай камісіі па гісторыі рэлігіі і царквы, матэрыялы па гісторыі Украіны і Беларусі. Выданне падтрымлівалі Сінод, МУС, Міністэрства народнай асветы, Пецярбургская духоўная акадэмія.Переселившись в Киев, Г. стал издавать под своей редакцией с июля 1862 г. ежемесячный журнал «Вестник Юго-Западной и Западной России». Год считался от июля до июля. Па просьбе Мураўёва і папячыцеля Віленскай навучальнай акругі І.П.Карнілава выданне з 1864 г. перанеслі ў Вільню пад назвай «Вестник Западной России». С 1867 г. год стал считаться с января.
Па тэматыцы публікацый часопіс быў гісторыка-літаратурным, але, з другога боку, ён з’яўляўся выразнікам афіцыйных поглядаў на палітыку, навуку, публіцыстыку. Аўтары змешчаных у ім артыкулаў аддавалі пашану праваслаўю, якое вызваліла Беларусь ад іга паланізма і лацінізма. Часопіс выходзіў пад дэвізам – «Калі Польшча не загінула, хай загіне – мы так хочам!». Уся гісторыя Беларусі падавалася аўтарамі «польскай інтрыгай» і «каталіцкім прымусам».
Журнал был посвящен исключительно борьбе с полонизмом и католичеством и защите западнорусской народности и православия; он отличался крайней нетерпимостью ко всему польскому и крайним же консерватизмом.
Вся история Западного края, по словам А. Н. Пыпина, рассматривалась Г. только с точки зрения польской интриги и католического засилья.
Журнал боролся и с украинофильством, которое считал ветвью польской интриги (в особенности нападал на Шевченка и Костомарова), и с просвещением, которое вел от дьявола. Г. считал себя выразителем русской мысли по отношению к польскому вопросу и даже инициатором этого вопроса в России, и был сторонником системы управления, проводимой М. Н. Муравьевым.
В журнале печатались документы и статьи по истории Западного края, повести, стихотворения и публицистические статьи; сотрудниками были Кулиш, Сементовский и др. Тэндэнцыйнасць выдання прадвызначыла яго непапулярнасць і ў Вільні. Сітуацыю не выправіла нават абавязковая падпіска для духавенства і чыноўнікаў. У 1871 г. часопіс зачынілі.
Достарыңызбен бөлісу: |