Алғы сөз Типтік бағдарлама
жүктеу/скачать 1.15 Mb.
|
| ӘЛЕМ КАРТИНАСЫ, өлем суреті — тарихи кезендерді мәдени типология бойынша бейнелеу үлгілеріне қатысты үғым. Белгілі неміс мәдениет тарихшысы Р, Гвардини «Жаңа заман-ның ақыры» атты кітабында Ә. к.-сі жөнінде өзінің тартымды концепциясын үсынады. Ол адамзат тарихын үш кезеңге (ан-тикалық, орта ғасырлық және Жаңа замандық) бөледі. Антикалық адам, деді ол, әлемнің сыртына шықпайды, оны ішінен суреттейді. Әлем әркімнің орны алдын ала белгіленген түтастық емес, сондықтан адам әлемде өзін еркін сезінеді. Антикалық адам үшін әлем қүдайылық бастаудан қүрала-ды. Адам әлемде өмір сүргені тәрізді, әлем де адамның ішінде болады. Антикалық әлем, ғылым-білімдердің жай жинағы емес, ол өр түрлі көзқарастар мен типологиялардың жина-ғы. Гректер Элладаны қолдарынан келмегендіктен емес, бір-бірімен толассыз тартыста болғандықтан біріктіре алмады. Ортағасырларда Ә.к. Гвардини бойынша, мүлдем өзгеріп кетеді. Қүдай әлемді жаратқанымен, одан тыс түр. Адамдық болмыстың тірегі осы қүдайға жету жолымен айқындалады. Діни философ ретінде ол ортағасырлық адамды рухани ізденгіштігі үшін жоғары бағалайды. Ортағасыр адамы әлемнің символикалық бейнесін қалыптастырды. Жаңа за-ман суреті, философ бойынша, XVII ғ. таман қалыптасады. Ғылым мәдениеттің дербес саласы ретінде діни бақылаудан босанады. Макиавелли саясаттың аморальды принципін жариялайды: мемлекеттік мақсат мораль мен азаматтық еркіндіктерден жоғары түрады. Т. Гоббс бәрі бәріне қарсы күрестегі адамдық тіршіліктің қожасы болып табылатын мемлекеттілік идеясын негіздейді. Дж. Бруно жаңалықтары негізінде шексіз әлемдер түсінігі қалыптасады, бүл Жердің әлем орталығы болудан қалуына әкеледі. Библиялық дүниелік болмыстың ақыры туралы эсхатологиялық ілім күмәнға алынады. Осыдан келіп адам жер бетіндегі тірегінен айырылады: басқа жағынан алғанда, адам өзіне өзі шексіз еркіндік жариялайды. Адам өзін өзі абсолютты қүндылық деп есептейді, әлем жаратылған дүние болудан қалып, «та-биғатқа» айналады, адам өзін оның иесімін деп жариялай-ды. Бүл адамдық қүлдырауға әкеледі. Қазіргі заманда адам әлеммен қайта түтасуға үмтылады және осы үшін жаңа діни мағына іздейді.
жүктеу/скачать 1.15 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|