A субъектісінің функционалдық валютасы және есептілікті ұсыну валютасы жергілікті валюта болып табылады (ЖВ). 20X1 жылдың 30 маусымында субъект шетел валютасының (ШВ) 100,000 сомасын алуға және 20Х2 жылдың 30 маусымында алғашқы сомасы және әділ құны нөлге тең болатын 109,600ЖВ жеткізуге валюталық форвардық келісімді жасайды. Субъект валюталық форвардтық келісімшартты ақша ағындарын хеджирлеуде 20Х2 жылдың 31 наурызында өзінің электрлі таратқыш желесіне арналған артық бөлшектер алуының нық сенімімен байланысты және 20Х2 жылдың 30 маусымында төлеуге жататын 100,000ШВ мөлшерінде несиелік берешектіктің нық сенімінен шыққан хеджирлеу құралы ретінде анықтайды. Хеджирлеуді есепке алудың барлық шарттары 29 ҚСҚЕХС сәйкес орындалады.
Төменде келтірілген кестеге сәйкес, 20X1 жылдың 30 маусымында «спот» шартындағы айырбастау курсы 1.072ЖВ және 1ШВ тең, ал он екі айлық форвардтық айырбастау курсы 1.096ЖВ және 1ШВ тең. 20X1 жылдың 31 желтоқсанында «Спот» шартындағы айырбастау курсы 1.080ЖВ және 1ШВ тең, ал алты айлық форвардтық айырбастау курсы 1.092ЖВ және 1ШВ тең. 20X2 жылдың 31 наурызында «спот» шартындағы айырбастау курсы 1.074ЖВ және 1ШВ тең , ал үш айлық форвардтық айырбастау курсы 1.076ЖВ және 1ШВ тең. 20X2 жылдың 30 маусымында «Спот» жағдайындағы айырбастау курсы 1.072ЖВ және 1ШВ тең. Жергідлікті валютадағы сәйкес кіріс қисығының жазық қалыбы бар және жылына бар кезең ішінде 6 пайызды құрайды. Валюталық форвард келісімшартының әділ құны 20Х1 жылдың 31 желтоқсанында – 388ЖВ тең {([1.092 × 100,000] – 109,600)/1.06(6/12)} , 20Х2 жылдың 31 наурызында – 1.971ЖВ тең {([1.076 × 100,000] – 109,600)/1.06((3/12))} және 20Х2 жылдың 30 маусымында – 400ЖВ тең {1.072 × 100,000 – 109,600}.
Күні
|
Спот-мөлшерлемелер
|
20X2 жылдың 30 маусымына дейінгі форвардтық мөлшерлеме
|
Форвардтық келісімнің шынайы құны
|
20X1 30 маусым
|
1.072
|
1.096
|
–
|
20X1 31 желтоқсан
|
1.080
|
1.092
|
(388)
|
20X2 31 наурыз
|
1.074
|
1.076
|
(1,971)
|
20X2 30 маусым
|
1.072
|
–
|
(2,400)
|
(а) сұрағы – егер хеджирлеу қатынасы форвардтық валюталық келісімнің шынайы құнының өзгерісін хеджирлеу үшін анықталса, бұл операцияларды есепке алу қалай орындалады, ал хеджирленетін болжамдық операцияларға байланысты туындаған қаражаттық емес активтердің есептік саясатына сәйкес негіздік түзету қолданылады?
Есепке алу келесідей жүргізіледі.
20X1 жылғы 30 маусым
|
Дт
|
|
Форвард
|
0ЖВ
|
|
|
Кт
|
Ақшалай қаражат
|
|
0ЖВ
|
Бастапқы құны бойынша форвардтық валюталық келісімді есепке алу үшін (29 ҚСҚЕХС 45), хеджирлеудің толық тиімді болатыны күтіледі, себебі форвардтық валюталық келісімнің негізгі шарттары және тиімділікті бағалау келісімі форвардтық бағаға негізделеді (29 ҚСҚЕХС AG149).
|
20X1 жылғы 31 желтоқсан
|
Дт
|
|
Таза активтер/капитал
|
388ЖВ
|
|
|
Кт
|
Форвардтық міндеттеме
|
|
388ЖВ
|
20Х1 жылдың 30 маусымы мен 20Х1 жылдың 31 желтоқсаны арасындағы форвардтық валюталық келісімшарттың шынайы құнының өзгерісінің есебі үшін, яғни 388ЖВ – 0=388ЖВ, таза активтерде/ капиталдарда (29 ҚСҚЕХС 106). Хеджирлеу толығымен тиімді болып табылады, себебі форвардтық келісімшарттан келген шығын (388ЖВ) форвардтық бағада [(388ЖВ)={([1.092×100,000] – 109,600)/1.06(6/12)} – {([1.096×100,000] – 109,600)/1.06}] сатылым келісімшартына байланысты ақша ағындарының өзгерісі толық орнын толтырады.
|
20X2 жылғы 31 наурыз
|
Дт
|
|
Таза активтер/капитал
|
1,583ЖВ
|
|
|
Кт
|
Форвардтық міндеттеме
|
|
1,583ЖВ
|
20Х2 жылдың 1 қаңтары мен 20Х2 жылдың 31 наурызы арасындағы форвардтық валюталық келісімшарттың шынайы құнының өзгерісінің есебі үшін, яғни 1,971ЖВ – 388ЖВ=1,583ЖВ таза актив/ капиталдарда (29 ҚСҚЕХС 106). Хеджирлеу толығымен тиімді болып табылады, себебі форвардтық валюталық келісімшарттан келген шығын (1,583ЖВ) форвардтық бағада [(1,583ЖВ)={([1.076×100,000] – 109,600)/1.06(3/12)} – {([1.092×100,000] – 109,600)/1.06(6/12)}] сатылым келісімшартына байланысты ақша ағындарының өзгерісі толық орнын толтырады.
|
Дт
|
|
Мүлік және жабдық(сатып алу бағасы)
|
107,400ЖВ
|
|
Дт
|
|
Мүлік және жабдық (хеджирлеу шығыны)
|
1,971ЖВ
|
|
|
Кт
|
Таза активтер/капитал
|
|
1,971ЖВ
|
|
Кт
|
Несиелік қарыз
|
|
107,400ЖВ
|
«Спот»(1.074×100,000ШВ) мөлшерлемесі бойынша артық бөліктерді сатып алу есебі үшін таза актив/капиталдарда (1,971ЖВ) мойындалған форвардтық валюталық келісімшарттарынан туындаған жиынтықты шығынды шығару және оны алынған артық бөлшектердің алғашқы өзгерісіне қосу. Сәйкесінше, сатып алу бағасынан 107,400ЖВ және хеджерлеудін туындаған шығыннан 1,971ЖВ тұратын бастапқы өзгеріс 109,371ЖВ.
|
20X2 жылғы 30 маусым
|
Дт
|
|
Несиелік қарыз
|
107,400ЖВ
|
|
|
Кт
|
Ақшалай қаражат
|
|
107,200ЖВ
|
|
Кт
|
Пайда және зарар
|
|
200ЖВ
|
«Спот» бағасы бойынша несиелік қарызгерліктің есебі үшін(100,000ШВ×1.072=107,200) және курстық кіріс үшін 200ЖВ (107,400ЖВ –107,200ЖВ).
|
Дт
|
|
Пайда немесе зарар
|
429ЖВ
|
|
|
Кт
|
Форвардтық міндеттеме
|
|
429ЖВ
|
20Х2 жылдың 1 сәуірі мен 20Х2 жылдың 30 маусымы арасындағы форвардтық валюталық келісімшарттың шынайы құнының өзгерісінің есебі үшін, яғни 2,400ЖВ – 1,971ЖВ=429ЖВ) кіріс немесе шығындар құрамында. Хеджирлеу толығымен тиімді болып табылады, себебі форвардтық валюталық келісімшарттан келген шығын (429ЖВ) форвардтық бағада [(429ЖВ)={([1.072×100,000] – 109,600)} – {([1.076×100,000] – 109,600)/1.06(3/12)}] сатылым келісімшартына байланысты ақша ағындарының өзгерісі толық орнын толтырады.
|
Дт
|
|
Форвардтық міндеттеме
|
2,400ЖВ
|
|
|
Кт
|
Ақшалай қаражат
|
|
2,400ЖВ
|
Форвардтық валюталық келісімшарт бойынша нетто-есеп тіркелімі үшін.
|
(b) сұрағы – Егер хеджирлеу қатынасы форвардтық валюталық келісімнің спот-элементінің келісімі үшін анықталатын болса, ал пайыздық элемент сыныптастырылған хеджирлеу қатынасынан шығарылған осы операциялар қалай есепке алынады (29 ҚСҚЕХС 83)?
Есепке алу келесідей орындалады.
20X1 жылғы 30 маусым
|
Дт
|
|
Форвард
|
0ЖВ
|
|
|
Кт
|
Ақшалай қаражат
|
|
0ЖВ
|
Алғашқы құны нөлге тең болатын форвардтық валюта келісімшартының тіркелімі үшін (29 ҚСҚЕХС 45) бұл хеджирлеу толығымен тиімді болатыны күтіледі, себебі форвардтық валюталық келісімшарттың негізгі ережелері мен келісімшарт сатып алымдары бірдей және форвардтық келісімшарттың сыйақысы мен дисконтының өзгерісі тиімділік бағасынан шығады. (29 ҚСҚЕХС AG149).
|
|
|
20X1 жылғы 31 желтоқсан
|
Дт
|
|
Пайда және зарар (пайыздық элемент)
|
1,165ЖВ
|
|
|
Кт
|
Таза активтер/капитал (спот элемент)
|
|
777ЖВ
|
|
Кт
|
Форвардтық міндеттеме
|
|
388ЖВ
|
20Х1 жылдың 30 маусымы мен 20Х1 жылдың 31 желтоқсан арасындағы форвардтық валюталық келісімшарттың шынайы құнының өзгерісінің есебі үшін, яғни 388ЖВ – 0=388ЖВ. Таза актив/капиталдарда мойындалған форвардтық валюталық келісімшарт нетто-есебінің дисконтталған шынайы құнының өзгерісі 777ЖВ ({([1.080×100,000] – 107,200)/1.06(6/12)} – {([1.072×100,000] – 107,200)/1.06}) кірісті көрсетеді (29 ҚСҚЕХС 106). Форвардтық валюталық келісімшарттың пайыздық элементінің өзгерісі (29 ҚСҚЕХС 83 және 29 ҚСҚЕХС 64) 1,165ЖВ (388+777). Хеджирлеу толығымен тиімді болып табылады, себебі форвардтық келісімшарттың спот-элементіндегі кіріс (777ЖВ), спот-мөлшерлеме бойынша сатып алым бағасының өзгерісі [(777ЖВ)={([1.080×100,000] – 107,200)/1.06(6/12)} – {([1.072×100,000] – 107,200)/1.06}] толық орнын толтырады.
|
20X2 жылғы 31 наурыз
|
Дт
|
|
Таза активтер/капитал (спот элемент)
|
580ЖВ
|
|
|
Кт
|
Пайда және зарар (пайыздық элемент)
|
|
1,003ЖВ
|
|
Кт
|
Форвардтық міндеттеме
|
|
1,583ЖВ
|
20Х2 жылдың 1 қаңтар мен 20Х2 жылдың 31 наурыз арасындағы форвардтық валюталық келісімшарттың шынайы құнының өзгерісінің есебі үшін, яғни 1,971ЖВ – 388ЖВ=1,583ЖВ Таза активтерде/капиталдарда мойындалған форвардтық валюталық келісімшарт нетто-есебінің дисконтталған шынайы құнының өзгерісі 580ЖВ ({([1.074×100,000]–107,200)/1.06(3/12)} – {([1.080×100,000] – 107,200)/1.06(6/12)}) кірісті көрсетеді (29 ҚСҚЕХС 106). Форвардтық валюталық келісімшарттың пайыздық элементініңкірістер мен шығындар өлшемерін көрсететін өзгерісі 29 ҚСҚЕХС 83 және 29 ҚСҚЕХС 64(а) 1,003ЖВ (1,583ЖВ – 580ЖВ). Хеджирлеу толығымен тиімді болып табылады, себебі форвардтық келісімшарттың спот-элементіндегі кіріс (580ЖВ) , спот-мөлшерлеме бойынша сатып алым бағасының өзгерісі[(580ЖВ) = {([1.074×100,000] – 107,200)/1.06(3/12)} – {([1.080×100,000] – 107,200) /1.06(6/12)}]. толық орнын толтырады.
|
Дт
|
|
Мүлік және жабдық(сатып алу бағасы)
|
107,400ЖВ
|
|
Дт
|
|
Таза активтер/капитал
|
197ЖВ
|
|
|
Кт
|
Мүлік және жабдық (хеджирлеуден түсетін кіріс)
|
|
197ЖВ
|
|
Кт
|
Несиелік қарыз
|
|
107,400ЖВ
|
Қағаз сатып алымын «Спот» мөлшерлемесі бойынша мойындау үшін (= 1.074 × 100,000ШВ) және активтерде/капиталдарда мойындалған форвардтық валюталық келісімшарттың спот-элементінің жиналған кірісінен шыққан (777ЖВ – 580ЖВ = 197ЖВ) және оны алынған қағаздың бастапқы бағасына қосу. Сәйкесінше, сатып алынған қағаздың бастапқы бағасы сатып алу бағасын 107,400ЖВ және хеджирлеуден түскен кірісті 197ЖВ қосқанда 107,203ЖВ тең болады.
|
20X2 жылғы 30 маусым
|
Дт
|
|
Несиелік қарыз
|
107,400ЖВ
|
|
|
Кт
|
Ақшалай қаражаттар
|
|
107,200ЖВ
|
|
Кт
|
Пайда және зарар
|
|
200ЖВ
|
«Спот» мөлшерлемесі бойынша несиелік қарызгерліктің есептеуінің тіркеуі (100,000ШВ × 1.072 = 107,200ЖВ) және осы курстық кіріс мөлшерімен бацйланысты 200ЖВ (– [1.072 – 1.074] × 100,000ШВ).
|
20X2 жылғы 30 маусым
|
Дт
|
|
Пайда және зарар (спот элемент)
|
197ЖВ
|
|
Дт
|
|
Пайда және зарар (пайыздық элемент)
|
232ЖВ
|
|
|
Кт
|
Форвардтық міндеттеме
|
|
429ЖВ
|
20Х2 жылдың 1 сәуірі мен 20Х2 жылдың 30 маусым арасындағы форвардтық валюталық келісімшарттың шынайы құнының өзгерісінің есебі үшін (яғни,. 2,400ЖВ – 1,971ЖВ = 429ЖВ). Таза активтерде/капиталдарда мойындалған форвардтық валюталық келісімшарт нетто-есебінің дисконтталған шынайы құнының өзгерісі 197ЖВ ([1.072×100,000] – 107,200 – {([1.074×100,000] – 107,200)/1.06(3/12)}), шығынды көрсетеді.
Форвардтық валюталық келісімшарттың пайыздық элементінің өзгерісі (шынайы құнның қалдық өзгерісі) кіріс немесе шығын құрамында мойындалатын 232ЖВ (429ЖВ – 197ЖВ) көрсетеді. Хеджирлеу толығымен тиімді болып табылады, себебі форвардтық келісімшарттың спот-элементіндегі шығын (197ЖВ), спот-мөлшерлеме бойынша сатып алым бағасының өзгерісі [(197ЖВ) = {[1.072×100,000] – 107,200 – {([1.074×100,000] – 107,200)/1.06(3/12)}] толық орнын толтырады.
|
Дт
|
|
Форвардтық міндеттеме
|
2,400ЖВ
|
|
|
Кт
|
Ақшалай қаражат
|
|
2,400ЖВ
|
Форвардтық валюталық келісімшарт бойынша нетто-есеп тіркелімі үшін.
|
Келесі кестеде хеджирлеу қатынасының бойындағы хеджерлеу құралының әділ құнының өзгерісінің компоненті көрсетілген. Кестеде хеджирлеудің қатынасын анықтау тәсілі осы хеджирлеу қатынасының кезекті есебіне хеджирлеу тиімділігінің бағасы мен кірістерді және шығыстарды мойындауы ықпалын тигізетіні анық көрсетіледі.
Аяқталушы мерзім
|
Нетто-есептеудің өзгерісі
|
Нетто-есептеудің өзгерісінің шынайы құны
|
Форвардтық есептеудің өзгерісі
|
Форвардтық есептеудің өзгерісінің шынайы құны
|
Пайыздық элемент өзгерісінің шынайы құны
|
|
ЖВ
|
ЖВ
|
ЖВ
|
ЖВ
|
ЖВ
|
20X1 жылғы маусым
|
–
|
–
|
–
|
–
|
–
|
20X1 жылғы желтоқсан
|
800
|
777
|
(400)
|
(388)
|
(1,165)
|
20X2 жылғы наурыз
|
(600)
|
(580)
|
(1,600)
|
(1,583)
|
(1,003)
|
20X2 жылғы маусым
|
(200)
|
(197)
|
(400)
|
(429)
|
(232)
|
Барлығы
|
–
|
–
|
(2,400)
|
(2,400)
|
(2,400)
|
F.6 Хеджирлеу: басқа да сұрақтар
F.6.1 Хеджирлеуді есепке алу: қаржылық департаменттерінде субъектілердің пайыздық тәуекелдерін басқару
Қаржыгер департаменттер сияқты субъектілер өз әрекеттерінде барлық немесе кейбір сегменттер бойынша нетто-негізде оларға әсер беретін пайыздық тәуекелдерді басқарады. Оларда барлық субъектілердің қаржылық активитері, қаржылық міндеттері мен қарыз беру міндетін қосып алғандағы форвардтық келісімдері жинақталған ақпараттарды жинайтын арнайы жүйе бар. Бұл ақпарат ақша ағындарын бағалау мен біріктіру және оларды алу және төлеуі күтілген болашақтағы кезеңдерде ақша ағындарының есептік үлгісін құру үшін қолданылады. Көрсетілген жүйе мерзімінен бұрын өтеу мен міндеттерін орындамау бағаларын қосып алғанда, құралдардың келісімшарттық ережелері мен басқа факторларынан шыққан ақша ағынының бағалауын жүргізуге мүкіндік береді. Тәуекелді басқару мақсаты үшін көптеген субъектілер нетто-негіздегі кейбір немесе барлық пайыздық тәуекелдерің орнын толтыру үшін туынды құралдарды қолданады.
Достарыңызбен бөлісу: |
