Ауыл шаруашылық ғылымдары Агрономия ауыл шаруашылық Ғылымдары



бет6/24
Дата10.06.2016
өлшемі7.01 Mb.
#126574
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   24

Количество подвижных элементов питания уменьшается вниз по профилю почвы. Это особенно характерно для азота, содержание которого во втором полуметре (горизонт Вк) в четыре раза меньше, чем в пахотном слое (47,6 мг/кг).

Обеспеченность почвы подвижными соединениями фосфора снижается с 16,0 мг/кг в горизонте Апах до 5,0 мг/кг в горизонте С на глубине 147-163 см. Для этого элемента питания характерно наиболее резкое снижение его количества на глубине 25-39 см (В1) по сравнению с пахотным слоем.

Уменьшение содержания подвижного калия с 475 до 230 мг/кг наблюдается по горизонтам первого полуметра, а на глубине 46-163 см его количество стабилизируется (180-185 мг/кг).

По обеспеченности подвижными элементами питания почвы залежи, особенно в верхнем горизонте, мало отличаются от старопахотных почв опытных полей университета, где ранее проводились комплексные исследования по вопросам земледелия. В этих почвах на глубине 0-27 см содержание валового азота и фосфора составляло 0,30 и 0,14 %, а подвижных соединений азота, фосфора и калия соответственно – 57,5. 18,0 и 500 мг/кг [7, 8].

Исследуемые почвы с поверхности не засолены, однако по всему профилю присутствует слабое хлоридное засоление, слабое сульфатно-хлоридное и среднее хлоридное засоление наблюдается на глубине 46-147 см. Сульфатное засоление подтверждается наличием гипса в виде друз. Реакция почвенного раствора по профилю слабощелочная.

Таким образом, темно-каштановые почвы залежи имеют относительно благоприятные агрофизические, агрохимические и биологические свойства, позволяющие выращивать районированные сорта возделываемых в регионе культур. Для эффективного освоения залежи необходим подбор культур, которые в наибольшей степени смогут реализовать потенциал плодородия почвы и обеспечить высокую урожайность и качество продукции.
ЛИТЕРАТУРА
1. Качинский, Н. А. Физика почвы / Н. А. Качинский. – М. : Высшая школа. – 1965. – Т. 1. – 323 с.
2. Ревут, И. Б. Физика почв / И. Б. Ревут. – М. : Колос. – 1972. – 366 с.
3. Казаков, Г. И. Обработка почвы в Среднем Заволжье / Г. И. Казаков. – Самара : Сам-Вен. – 1997. – 196 с.
4. Лаукарт, Ф. Ф. Сложение почвы при минимальной обработке / Ф. Ф. Лаукарт. // Земледелие. – 1986. – № 3. – С. 34-36.
5. Орищенко, Я. П. Плотность темно-каштановых почв при минимальной обработке / Я. П. Орищенко. // Вопросы повышения плодородия почвы. Сб. научн. работ. – Саратов : Саратовский СХИ. – 1977. – Вып. 90. – С.45-50.
6. Архипкин, В. Г. Агрогидрологические свойства темно-каштановой почвы Западного Казахстана / В. Г. Архипкин, В. В. Вьюрков // Информ. листок № 25-87. – Актюбинск : АЦНТИ. – 1987. – 4 с.
7. Вьюрков, В. В. Научные основы построения севооборотов, обработки и повышения плодородия почв в сухостепной зоне Приуралья : автореф. ... доктора с.-х. наук / В. В. Вьюрков. – Кинель. – 2000. – 50с.
8. Архипкин, В. Г. Агрохимические и агрофизические свойства темно-каштановых почв Приуралья / В. Г. Архипкин, В. В. Вьюрков // Проблемы сохранения почвенного плодородия. – Пенза. – 1992. – С. 32-34.

ӘОЖ: 664.691.694:582.661.21


МАКАРОН ӨНІМДЕРІНІҢ АҚУЫЗДЫҚ ҚҰРАМЫН ЖАҚСАРТУ
Г. А. Умирзакова, магистрант

Ғылыми жетекші: Т. А. Булеков, а.-ш. ғылымдарының кандидаты


Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық-техникалық университеті
Мақалада амарант дәндерінің жоғарғы сортты бидай ұнынан жасалған макаронның сапалық көрсеткіштеріне әсері сипатталады Алынған нәтижелерден тағамдық құндылығы жоғарғы макарон өнімдерін өндіру үшін амарант ұнын қолдануға болатынын дәлелдеді. Сондай-ақ амарант өнімін қосу макарон өнімдеріндегі ақуыз құрамын арттырады деген қорытынды жасауға болады.
В статье описывается воздействие семян амаранта на свойства макарон из пшеничный муки высшего сорта. Полученные результаты подтверждают целесообразность применения муки амаранта для производства макаронных изделий повышенной пещевой ценности. А также можно сделать заключение, что применение амаранта повышает состав белка при производстве макаронных изделий.
The influence of amaranth seeds on characteristic of macaroni from wheat flour of the top grade is shown in the article. From the obtained results, expediency of amaranth flour for macaroni production of increased nutritive value. And conclusions that amaranth use increases albumen content during macaroni production.

Амарант соңғы жылдары дүниежүзілік саудада тағамдық өнеркәсіп үшін жаңа шикізат көзі болып табылды. Амарант – жалпақ жапырақты бір жылдық ағаш өсімдік. Түрлі түсті, биіктігі 3-4 м, тұқымы өте жұмсақ. Түстері ақ, крем түстес, қызғылт қызылдан қараға дейін, диаметрі не бары 1-1,5 мм. әрбір өсімдік 40-60 мың тұқым береді. Амарант жылы климатты және аз суды жақсы көреді. Амарант отаны болып орталық Америка саналады. Одан жасалған өнім көп ғасыр және мың жылдар бойы ацтектар мен инктардың тағамдану рационына кірді. Бүгінгі таңның өзінде оларды тропиктің кейбір жерлерінде өсіреді, өйткені бұл өсімдіктер өсірудің ерекше жағдайларын қажет етпейді және олардың жемістерінің құндылығы өте жоғары.

Тағам өнеркәсібі үшін амарант біршама дамыған шикізат түрі болып саналады. Ол құрамындағы емдік қасиеттері бар майлардың, амин қышқылдық құрамы бойынша балансталған ақуыздың, пектин, бояушы пигменттер, дәрумендер (В, С, Е топты, А), макро, микроэлементтер және өзге де физиологиялық активті заттардың көп болуымен ерекшеленеді [1].

Амарант дәнінің ақуызын тамаққа қолданғанда адамның тамақтануы амин қышқыл құрамы бойынша толық және балансталған болады. Амарант – бұл жеміс жидекті дақыл, яғни адам рационындағы микро элементтер, витамин және ақуыздың функцияларын орындайды. Сондықтан, амаранттың жапырағын тамақтануда кең қолданады. Амарант жапырағының жасыл массасынан әртүрлі ақуызды қоспа алуға болады. Оларды салатқа, сорпаға, гарниргеде қосады.

Өнімде амарант қоспасының ақуызы болса, онда ол диеталық болып табылады. Себебі, амин қышқыл құрамы жағынан ақуызға және сүтке ұқсайды. Амаранттың ұнынан; нан, оладьи, ал ұнтағынан ботқа дайындауға болады. Амаранттың шемекісінен оннан астам пайдалы, тәтті тағамдар дайындалады. Амарант иммуналық жүйені, зат алмасуды жақсартады.

Еуропада амарант 16 ғасырда пайда болды. «Амарант» грекше «амарантос» солмайтын, мәңгі гүл дегенді білдіреді. Амарант ешқашан солмайды. Кептірілген амарант қыс бойы ваза да тұра береді, сол себепті адамның қысқы досы деген атау алған.

Амаранттың 60 түрі белгілі, соның ішінде көбі зиянды өсімдік болып келеді. Соның ішінде 12 түрі мәдениеттелген және жеміс жидек, бидай, декоративті өсімдік ретінде қолданылады.

Амарант АҚШ-тың 50 штатында да өсіріледі. Америкадағы амарант институтында және АҚШ-тың 23 ғылыми зерттеу институтында және Канада да амарантты тамақ өндірісіне енгізуді қарастырып жатыр. Қазіргі кезде АҚШ-тың диеталық дүкендерінің сөрелерінен амарант қоспасы бар 30-ға жуық ассортименті көруге болады, дәлірек айтқанда, наннан бастап кәмпитке және етке дейін. Амарант ұны пісіруге жақсы: оның қамыры бидай қамырынан кем емес, ал егер оны ұнмен араластырсақ, онда нан ескірмейді.

Қытай, Үнді, Австралияда амарантты зерттеу барысы түрде белсенді жұмыс істеуде. Бүгінгі күнге алынған қорытынды мынадай көрсеткіштерді көрсетеді:


  • нан пісіру, кондитерлік өнімдерде;

  • диеталық тағамдарды өндіруде, профилактикалық емдеу бағыттарында;

  • балалар жейтін тағамды өндіруде;

  • химиялық фармацевтикада;

  • парфюмерия мен косметикада;

  • май өндіруде;

  • комбикорм өндірісінде.

Құрамы: Амарант үшін қант мөлшері аз және жоғары ақуыз тән. Ал макро элементтерден К (1,2 %), Са (2,5 %), Р (0,2 %), бар. Микро элементтерден Si (0,8 %), Mg (1,1 %). Биогенді элементтердің концентрациясы байқалады; бор, темір, марганец, титан, цинк т. б. Клетчатка құрамы – 14 %, протеин – 18 %, қант – 18 %. Кейбір амаранттың түрлерінде 3 %-ке дейін рутин және Р витамины кездеседі, олардан аскорутин, флакарбин алуға болады. Содан басқа, ауыр металлдарды жоятын пектин болады.

Ақуыздар: амарантта протеин мөлшері көп, сондай-ақ балансталған амин қышқылдар да көп.

Ауыстырылатын амин қышқылдар: аспарагин қышқылы, аденин, гуанин, аланин, аргенин, глутамин, пролин, серин, тирозин, серотинин, орнитин, пантенон, қышқылы (дәрумен В).

Өндірісте ауыстырылатын амин қышқылдары: Пуриндік негіздер, крсатин, гистамин, пируват, тиазол.

Ауыстырылмайтын амин қышқылдар: валин, гистидин, изолейцин, лизин, метионин, лейцин, фенилаланин, триптофан, треонин.

Амаранттың ақуызының 100 граммында 6,2 г лизин болады, ауыстырылатын амин қышқылы, лизин жеткіліксіз болса, ас қорытылмайды және ақуыз ішке транзит жолымен барады. Ал ауыстырылмайтын амин қышқылдардың құрамы жағынан треонин, фенилаланин, тирозин, триптофанның амарантта болатын құрылымы, әйелдің сүтінің ақуызына тең.

Құрамында протеин бар амарант 13-19 % идеалды ақуыздың теориясына сәйкес болып келеді. Салыстырғанда, идеалды ақуыздың коэффициенттерінің бағасы: амарант – 75, сиыр сүті – 72, соя – 68, арпа – 62, бидай – 60, кукуруза – 44, арахис – 32.

Минералды заттар: хелатты формада-кальций, темір, фосфор.


1-Кесте – Дәстүрлі дақылдармен амарант дәнінің химиялық құрамын салыстыру


Өнім атауы

Протеин, %

Лизин, %

Көмірсу, г/100 г

Кальций, мг/100 г

Темір, мг/100 г

Фосфор, мг/100 г

Амарант

16

0,85

63

162

10

455

Кукуруза

9

0,25

74

20

1,8

256

Рожь

13

0,4

73

38

2,6

376

Қарақұмық

12

0,58

72

33

2,8

282

Бидай

10

0,35

71

41

3,3

372

Күріш

7

0,27

77

32

1,6

360

Адам сүті

3,5

0,49

5

118

іздері

93

1-кестеде көрсетілгендей көптеген дәстүрлі дақылдарға қарағанда амарант минералды элементтер мен ақуыздық құрамы бойынша бай.



Поли қанықпаған май қышқылдары: линоленды, пальмитинды, стеаринды, олеинды, линоленонды, арахидонды. Олардың липидтегі құрамы 77 %-ке дейін, оның 50 % линоленды қышқыл, яғни организмде линоленды және арахидонды май қышқылдары синтезделеді, және өздігінен синтезделмейді. Тек тамақ арқылы организизмге кіреді.

Басқа да қоспалар: рибофлавин, токоферол, тиамин, Д группалы дәрумендер, хлорофилл, холин, спирт пен қышқылдар, стероидтар, фитостериндер, және сквален. Амарант майы сквален ретінде бізге белгілі. Сквален адам терісінің негізгі компоненті.
2-Кесте – Өнімге қойылатын техникалық талаптар


Өнім атауы

Амарантты ұн

Суреттемесі

Жіңішке дисперсті ұнтақ, ұнтақтау және елеу арқылы алынған

Құрамы

Амарантты ұн

Органикалық көрсеткіштері

Сарғыш түсті жіңішке дисперсті ұнтақ. Бидайдың (басқа) қоспалары және бөлшектері, сонымен қатар басқа қосылыстары жоқ. Дәмі амаранттан жасалған өнімдерге сай. Араматты қоспалар құрамына енгізілмеген.

Физика-химиялық көрсеткіштері:

Текстура:

Престелмеген сусымалы ұнтақ.

Грануляция:

Електен өту 99% 300 микрон / US#50 mesh.

Ылғалдылығы:

Максимум 7 % (МЕМСТ 13979.1-68)

Протеин:

Максимум 34% ( N2 X6.25)

Шикі май:

Масимум 3% (МЕМСТ 13979.2-94)

Күлділігі:

Максимум 7% (күл, ерімейтін 10% HCL < 1%) (МЕМСТ 13979.6)

Микроскопиялығы:

Жылтыр емес бөлшектер қатыспайды ( IF/ RH)

Микробиоло-гиялық көрсеткіш:

Аэробты микроорганизм саны:

Максимум 10,000/ грамм

Саңырауқұлақ және зең:

Максимум 100/ грамм

Колиформ:

Максимум 10/ грамм

E.coli:

Жіберілмейді

Сальмонелла:

Жіберілмейді/ 25 г

Қораптау:

Маркасында жеткізуші, өндеп шығарушы, өнім атауы, таза салмағы, партия нөмірі, өнделіп шығарылған күні және қолдану уақыты көрсетілуі керек.

Сақтау:

Герметизирленген контейнерде қарапайым жағдайда немесе температура мен ылғалдың тез өзгермейтін құрғақ бөлмеде сақтауға да болады.

Сақтау ұзақтығы:

Өнделген күннен бастап дұрыс сақтағанда минимум 8 ай.

Жалпы талаптары:

Өндірістік стандартқа сай тиеу жұмысы жасалады.

2-кестеде амарант ұнының органолептикалық, физика-химиялық сипаттамалары және техникалық талаптар көрсетілген [2].

Бүгінгі таңда амарант тұқымдарынан өндірілген ұн мен амаранттан өндірілген ақуызқұрамды өнімдердің тағам өнеркәсібінде, соның ішінде нан мен астықты кондитерлік өнімдер өндірісінде қолданылуы зерттеліп негізделген. Бұл жұмыстың мақсаты амарант тұқымдарының өнімдерін жоғарғы тағамдық және биологиялық құндылықты макарон өнімдерін өндіруде пайдалану мүмкіндіктерін зерттеу болып табылды.



Жұмыс уақытында нан пісіруге арналған бірінші сорт бидай ұны, сонымен қатар амарантты қайта өңдеу өнімдері: шрот, ол амаранттан майды бөліп алғаннан кейінгі оның дәндік сортты тұқымының күнжарасын ұсақтаудан алынатын өнім және амаранттың дәндік сортты тұқымынан өндірілген тұтас күйінде ұсақталған ұн.
3-кесте – Амарант өнімдері қосылған ұнның автолитикалық белсенділігі мен клейковина сапасы


Амарант өнімдерінің саны, %

Клейковина

Құлау саны, с

Шикі мөлшері, %

Құрғақ мөлшері, %

Сапасы, ИД приб.бірл., топ

Созылғыштығы, см

Амарант тұқымы күнжарасынан өндірілген шрот

Бақылау

32

12,1

70 (II)

13

267

5

28

12,3

65 (I)

10

304

10

25

12,5

60 (I)

9

289

20

24

12,7

55 (I)

4

297

30

22

12,9

60 (I)

6

290

50

21

13,2

60 (I)

6

313

Амарант тұқымдарынан өндірілген ұн

Бақылау

31

11,3

60 (I)

17

-

1

29

11,3

60 (I)

17

-

3

28

11,4

60 (I)

15

-

5

26

11,5

55 (I)

13

-

10

24

11,7

50 (I)

13

-

20

23

11,9

40 (I)

7

-

30

21

12,0

50 (I)

8

-


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   24




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет