Аяган Еркiн Сагынтайулы «Білім берудегі менеджмент» пәні бойынша Дәрістер курсы мамандығы: «5B011200-Химия, 5B011000-Физика» Қарағанды 2018 1- лекция
Тақырып 2. Педагогикалыќ менеджементтіњ негізгі зањдылыќтары, принциптері, ќызметтері жєне технологиялыќ процедурасы (єрекеті)
жүктеу/скачать 148.49 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Ќазіргі педагогикалыќ менеджементтіњ негізгі зањдылыќтары мен принциптері
- Басќарушылыќ
| Тақырып 2.
Педагогикалыќ менеджементтіњ негізгі зањдылыќтары, принциптері, ќызметтері жєне технологиялыќ процедурасы (єрекеті). Жоспар:
Ќазіргі педагогикалыќ менеджементтіњ негізгі зањдылыќтары мен принциптері Басќарудыњ негізгі ќызметтері Негізгі технологиялыќ єрекеттер Ќазіргі педагогикалыќ менеджементтіњ негізгі зањдылыќтары мен принциптері Ќазіргі кезде жалпы ќабылданѓан басќарудыњ зањдылыќтарыныњ жіктемесін жоќ деп айтуѓа болады. Дегенмен де біз басќарудыњ неѓ±рлым жалпылама зањдылыќтарын ќарастырамыз: маќсатќа баѓыттылыќ, ќолайлылыќ, басќарушылыќ, басќаратын жєне басќарылытын ішкі ж‰йелердіњ араќатынасы, µндіріс пен басќарудыњ пропроциональдыѓы. Маќсатќа баѓыттылыќ- маќсатќа жету ‰шін оныњ іс-єрекетпен арасындаѓы ќатынасын білдіреді. Басќарудыњ маќсатына оныњ ж‰зеге асырылуына ќажетті барыќ іс-єрекет баѓынуы тиіс. Маќсат зањ ретінде єрекеттіњ ж‰зеге асырылуына байланысты тєсілі мен сипатын аныќтайды жєне оѓан адам µзініњ еркін баѓындыруы ќажет. Басќарудыњ ќолайлылыѓы нєтижелер арасындаѓы ќатынастарды білдіреді, яѓни басќарудыњ маќсаты мен оѓан ќол жеткізу ‰шін ж±мсалатын шыѓын арасындаѓы. Ќолайлы деп маќсатќа жетуде ењбектіњ (уаќыттыњ) немесе басќару органы мен басќару объектісініњ ќиындыѓын саќтау барысында ќолайлылыќтыњ тањдап алѓан µлшемдеріне (басќару органыныњ басќару ќабілеті басќару объектісініњ ќиындыѓына сєйкес келу ќажет) сєйкес материалдыќ жєне энергетикалыќ ресурстардыњ шамалы шыѓындалуын ќамтамасыз ететеін басќаруды айтады. Басќару объектсі неѓ±рлым ќиын болса, соѓ±рлым басќару органыныњ басќару ќабілеті жоѓары болуы тиіс. Егер б±л тєелділік б±зылса, онда басќарушылыќ тµмендейді, ж‰йе басќарылмайтын немесе нашар басќарылатын болады, нєтижесінде оныњ ќызмет етуі тµмендейді. Басќарушылыќ басќарудыњ зањдылыѓы ретінде кибернетикада белгілі єрт‰рліліктіњ ќажеттілігі зањынан туындайды, б±л зањ бойынша басќарушы ішкі ж‰йелердіњ єрт‰рлілігі (ќиындыѓы) басќарылатын ішкі ж‰йелердіњ єрт‰рлілігіне (ќиындыѓына) сєйкес келуі керек. Басќаруды ќалыпќа келтіруге болады. Басќарудыњ ќалпында бір басшыѓа немесе басќарудыњ тиімділігін ќамтамасыз ету жаѓдайында басќарудыњ органына баѓынатын ж±мысшылар немесе бµлімшелердіњ санын аныќтайды. Б±л зањдылыќтан бірнеше салдарлар туындайды: Ќарапайым органдардыњ кµмегімен ќиын объектілерді басќару м‰мкін емес. µндірістіњ ‰здіксіз ќиындауы жаѓдайында басќару органы жењілдетуге шаќыру шын мєнінде ќате. Жењілдетуге шектен тыс ќиын органдарды болады. Басќада бірдей жаѓдайларда ішкі ж‰йеніњ басќару ќабілеті неѓ±рлым басќару аппаратыныњ санына байланысты болса, онда оныњ саныныњ ќолайлылыѓына ќол жеткізу керек. Басќару аппаратын негізсіз µсіру шыѓынѓа ±шыратады, ал шектен тыс ќысќарту-басќарудыњ єлсіздігіне жєне соныњ нєтижесінде µндірістіњ тиімділігініњ тµмендеуіне єкеліп соќтырады. басќарудыњ кµпдењгейлі ж‰йесінде басќару сатыларыныњ (дењгей, звено) ќолайлы санын орнату керек. Сатылардыњ санын негізсіз µсіру баќару аппаратыныњ саны µседі жєне оныњ жылдам єрекет етуі тµмендейді, шектен тыс ќысќартуда єрбір сатыдаѓы басќарудыњ кµлемі мен ќиындыѓы артады, міндеттерді шешуде кезек кµбейеді, басќару тµмендейді. Басќаратын жєне басќарылытын ішкі ж‰йелердіњ араќатынасы. Б±л зањдылыќтыњ мєні басќаратын жєне басќарылытын ішкі ж‰йелердіњ сипаты, ќ±рылымы жєне єрекет шарттары бойынша сєйкестігін ќамтамасыз ету ќажеттілігінен т±рады. Ќандай да болсын басќару объектісініњ сипатында, ќ±рылымында жєне єрекет шарттарында мєнді µзгерістердіњ болуы басќарушы ішкі ж‰йеніњ ќ±рылымы мен мазм±нындаѓы µзгерістерге сєйкес ж‰ргізілуі тиіс. Басќару объектісне ешќандай ќатысы жоќ тиімді басќарушы ішкі ж‰йеніњ болуы м‰мкін емес. Педагогикалыќ менеджменттіњ принциптеріне ќатысты біз В.П.Симонов пен Ю.А.Конаржевский ±сынѓан басќару принциптерініњ жіктемесін ќарастырамыз. В.П.Симоновтыњ пікірі бойынша, педагогикалыќ менеджменттіњ принциптері ж‰йе ќ±рушы фактор ретінде менеджмент субъектісініњ басќару субъектілерімен (объектілерімен) µзара єрекеттесуіндегі тєртібініњ негізгі ережелерін білдіреді. Педагогикалыќ менеджмент принциптерініњ ж‰йесіне ол мынадай принциптерді жатќызады: 1) ізгілендіру принципі, 2) ќолайлылыќ принципі, 3) менеджмент субъектісініњ талдау єрекетініњ принципі, 4) наќты маќсатты болжау принципі, 5) ењбекті кооперациялау жєне бµлу принципі, 6) функционалды ќатынас принципі, 7) кешенділік принципі, 8) ж‰йелі µзін-µзі жетілдіру принципі. Ізгілендіру - педагогикалыќ менеджмент ќ±рылымы мен мазм±нында ењбекті ѓылыми ±йымдастыру принципі. Басты шарты - оќушылардыњ ±йымдасќан оќу-тєрбие процесінде ќабілеттерін дамыту. Ќолайлылыќ- педагогикалыќ менеджмент ќ±рылымы мен мазм±нында ењбекті ѓылыми ±йымдастырудыњ негізгі принципі, шарты- менеджмент субъектсініњ орындаушыныњ єрекетіне (ж±мыс жоспары бµлімдерін саныныњ, жоспарланѓан шаралар саныныњ, т.с.с. ќолайлылыѓы) ќоятын талаптарыныњ (н±сќаулардыњ, б±йрыќтардыњ) саныныњ ќажеттілігі мен жеткіліктілігі. Менеджмент субъектісініњ талдау єрекетініњ принципі – оќу-тєрбие процесі менеджерініњ оќытушы мен оќушылардыњ іс-єрекетін баќылау, талдау жєне тиімділігін баѓалау барысында ±станатын негізгі ережелері. Педагогикалыќ менеджменттіњ мањызды принципі наќты маќсатты болжау принципі болып табылады, ол негіз жєне жоспарлау, єрі баќылау, яѓни басќарудыњ кез келген дењгейіндегі менеджердіњ барлыќ єрекетініњ негізгі мазм±ны. Тєжірибеде б±л принципті б±зу барлыќ уаќытта білім беруге жалпы µте ‰лкен педагогикалыќ жєне єлеуметтік зиян єкелді. Б±л мысалы, тєрбие-білім беру жєне басќарудыњ мынадай маќсаттарында кµрінді: «толыќ, ж‰зпайыздыќ оќу ‰лгерімін береміз», «шыѓармашылыќпен ж±мыс істейтін м±ѓалімнен бастап шыѓармашылыќпен ж±мыс істейтін ±жымѓа дейін», « єрбір оќушыны коммунисттік т‰рде µмір с‰руге, оќуѓа жєне ењбек етуге ‰йрету (бір оќу жылында ма?!)», т.с.с. Осындай ±ран тєріздес маќсаттар шынайы µмірге, тіпті оќу орындарыныњ шынайы м‰мкіндіктеріне тоолыѓымен ќайшы келді. Білім беру ж‰йесініњ бюрократтыќ ќ±рылымдары м±ндай «маќсаттармен» 1985 жылѓа дейін ќиянат жасады. Сонымен жалпы педагогикалыќ менеджменттіњ маќсатќа баѓыттылыќ принципі маќсатты оныњ ќолайлылыѓы мен шынайылыѓын, єлеуметтік мєнділігі мен келешегін есепке алудыњ негізінді ќою талабын білдіреді. Наќты аныќ ќойылмаѓан маќсат (шектен тыс ќиындатылѓан не жењілдетілген) басќарудыњ бастапќы кезењініњ µзінде-аќ ±йымдатыруѓа, баѓыт беруге ќарама-ќайшы фактор болып табылады, ал ќиындатылѓан маќсаттыњ ж‰зеге асырылуы да м‰мкін емес. Маќсаттыњ єлеуметтік мєнділігі мен келешегі ќлзѓалыстыњ ‰здіксіз сипатын, оќу орныныњ к‰рделі педагогикалыќ ж‰йе ретінде дамуын білдіреді. Ењбекті кооперациялау жєне бµлу принципі кез келген дењгейдегі менеджердіњ басќару іс-єрекетіне ќойылатын мањызды талаптарды білдіреді. Басќарушыныњ барлыѓын - ж±мыс жоспарын ќ±руды, оныњ орындалуын ±йымдастыруды, барлыќ орындаушылардыњ єрекетін жалѓыз µзі баќылауды жєне реттеуді µзі істеуге тырысуы босатылмайды. М±ндай жаѓдайда орындаушыныњ белсенділігі мен шыѓармашылыѓы тµмендейді, ал басќарушы соѓ±рлым к‰нделікті шаруаѓа кµміліп ќалады. Сондыќтан оќу орныныњ ќоѓамдыќ ±йымдарына, ±жымныњ шыѓармашылыѓы мен ±жымныњ аќыл-ойына ж‰гіну басќарушыѓа осы ќаѓиданы ж‰зеге асыруѓа м‰мкіндік береді. Б±л єсіресе ќоѓамымыз, соныњ ішінде оќу орындарыныњ демократия мен жариялылыќа кµшу кезењінде µте мањызды. Тєжірибеде педагогикалыќ менеджменттіњ негізгі идеяларын наќты іске асыру функционалды ќатынас принципін іске асырмайынша м‰мкін болмайды. Б±л принципті µмірде іске асыру орындаушылардыњ ќызметтерін дєлдеу мен наќтылауды ‰немі жањарту негізінде басќару іс-єрекетін ‰немі дамыту, жетілдіру шарттары болып табылады. Ќызметтік н±сќаулар, ењбек тєртібініњ ішкі ережелері, оќытушыныњ оќу-іс-єректіне ѓылыми негізделген талаптар ±заќ жылдарѓа т±рып ќалуы жєне мєњгілік болуы м‰мкін емес. Кешенділік принципі басќарудыњ маќсаттылыѓыныњ, функионалдыѓыныњ жєне т‰зулігінініњ µзара бірлігін білдіреді. Ж‰йелі басќару субъект- субъектілі басќару ыќпалдарыныњ ѓылыми негізделген кешенінсіз болуы м‰мкін емес. Тєжірибеде, µкінішке орай, оќу орнында ѓылми т±рѓыдан наќты ж±мыс жоспарлары ќ±рылып, біраќ оныњ орындалуын басќарушыныњ босатып алуы сияќты фактілер кездеседі. Жєне басќа да ќаѓиданы атап µтуге болады, оќу жылыныњ басында жоспар ойластырылады, оныњ оырндалуы ±йымдастырылыады, біраќ орныдаушылардыњ іс-єрекетін мерзімді баќылау мен реттеуді басќарушылар ±мытып кетеді. Б±л жаѓдайда тєжірибеде кешенділік принципі сіке асырылымайды, м±ныњ µзі педагогикалыќ менеджменттіњ бірінші компонентініњ д±рыс іске асырылуына ќарамастан, т±тас алѓанда педагогикалыќ ж‰йені басќару тиімділігін тµмендетеді. Тиімді ѓылыми басќару оныњ менеджементтіњ теориясы мен алдыњѓы ќатарлы тєжірибесініњ жетістіктері негізінде ж‰йелі µздігінен жетілдіру принципініњ іске асырылуын да ќарастырады. Б±л ќаѓида, єсіресі ќазіргі кезде, біздіњ ќоѓаммызда барлыќ дењгейдегі басќару механизмі жетілідіріп жатќан кезде µте мањызды. Ю.А.Конжаревскийде басќарудыњ принциптері жіктемесі басќаша сипатталады. жүктеу/скачать 148.49 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|