Азаматтық ҚҰҚЫҚ

Провинциялық меншік Рим империясының Апеннин түбегінен тысқары жерлерге кеңеюіне байланысты пайда болды. Италиядан басқа территорияның қалған бөлігінде квириттік құқықты жүзеге асыру мүмкін болмағандықтан, империя билігі меншікке жеке меншікті реттеудің басқа әдісін ойлап табуға мәжбүр болды. Сондықтан губерниялық деп аталатын меншік құрылды, оған сәйкес адам одан белгілі бір пайда алу үшін мемлекеттік мүлікті пайдалану құқығын алды.

Перегрин меншігі Рим азаматтығы жоқ адамдарға тиесілі мүлік болды (перегриндер).

Олар империя аумағында қолданылмайтын ережелерге бағынды. Сондықтан шетелдіктер мүлікке қатысты даулы мәселелерде Рим сотында толық қорғана алмады. Уақыт өте келе Peregrine меншігі өз қызметін тоқтатты және бонитарлық меншікпен біріктірілді.

Квириттік, бонитарлық, провинциялық және перегриндік жылжымайтын мүлік иелігінің негізгі түрлері б.т. Рим империясының аумағында болған.

Рим құқығының ерекшеліктері

Римдік меншік құқығында квириттік және бонитарлық меншік бір-бірімен қатар өмір сүрген. Бұл тек мемлекетте қалыптасқан жағдайларға ғана емес, сонымен қатар жергілікті римдіктердің менталитетіне де байланысты болды.

Сол күндері мемлекеті ақырында орасан зорға айналған римдіктердің ойлауының басты ерекшелігі – олардың этникалық тобының елде үстемдік етуінде болды. Демек, бабалар салған консервативтік тәртіптер мызғымас еді. Дегенмен, римдіктер өте прагматикалық болды және бюрократиялық батпақ алыпсатарлар мен қарапайым азаматтарға бизнесті тиімді жүргізуге мүмкіндік бермейтінін түсінді.

Бақылау сұрақтары:

• Меншiк құқығының ұғымы
• Меншiк құқығының мазмұны
• Иелiк және меншiк құқығы
• Иелiк ету және ұстау
• Иелену түрлерi
• Иелiк етудi айқындау және тоқтату