Қазақстан халқы ассамблеясы қарағанды облысының Әкімдігі
жүктеу/скачать 7.5 Mb. Pdf көрінісі
|
| «Тарихтан тағылым – өткенге тағзым»
225 саусақпен шүріппені дәл басты. Кеудесіне дейін көтеріліп тұрған фашист суға батқандай жоқ болды. Бүгінгі есеп ашылды... Артынша тағы екі жендет... Тағы бір шама уақытта тағы бір жау солдаты жан тапсырды.... Дүйсенбай енді күніне алты-жеті жендетті жер қаптыруды әдетке айналдырды... (Қалқабай Әбенов, облыстық «Ленин жолы» газетінің 1945 жылғы 2 мамырдағы «Снайпер Шыныбеков» атты мақаласы) [7, 377-379]. Қолына қару алып қан майданда ерлермен бірге шайқастан әйел, қыздар да жеткілікті. Солардың қатарында жерлесіміз Жұмабаева Төрғаш соғыс басталған кезде Минск облысында жау тылында қалып, 1943 жылы желтоқсан айында Минск облысындағы «Большевик» партизан отрядына қосылған. Жеті шайқасқа қытысып, ерліктері үшін дәрежелі «Ұлы Отан соғысы партизаны» медаліне ие болды. Апалы – сіңлілі Гусенковалар мен Мария Тимоченколар – барлығы 6 қыз – Берлинді алуға қатысты. Соғыста ерлік көрсеткен жерлесіміз Анастасия Савиных, Валентина Фомичева, Нина Баженова сияқты батыр тұлғалы қыздардың аттары тарихқа жазылған [8, 73-83]. Ә.Ермағамбет майдан даласындағы оқиғасын былайша еске алады «Алғаш рет Волковстрой қаласына келіп, «Ладога» көлі арқылы қарашаның 26 – сынан 27 – не қараған түні «Өмір жолы » аталатын мұз үстімен Ленинград қоршауына кірдім. 1943 жылдың қаңтар айында Волков майдандары құрамында қарсы шабуылға шығып, жау құрсауын бұзып, жауды кейін шегіндіреді, бірнеше елді мекендерді жау қолынан азат етуге қатыстым. Осы шайқаста жау оғынан ауыр жараланып, әуелі Ленинград, кейіннен Томск қаласында емделіп жазылғаннан кейін, Омбы қаласындағы М.В. Фрунзе атындағы әскери училищеге оқуға жіберді. Одан кіші лейтенант шенін алып, №2 Беларусь майданы бағытында кескілескен ұрыстар жүргізіп жатқан №37 гвардиялық дивизия қарамағына 1945 жылдың қаңтар айында келген 18 офицерді дивизия командирі генерал-майор Сабыр Рахимов қабылдап, полктерге бөлгенде, сол кезде мен №118 – ші полктың 2-ші батольоны құрамында атқыштар взводының командирі болып тағайындалдым. Осы қиян – кескі соғыста ерлік көрсетіп, «Қызыл жұлдыз» орденімен мараппатталып, лейтенант атағын алдым. Сондай-ақ Гданск , Дансик қалаларын азат ету майданына қатысып 2 – ші рет жараландым. Осы кезде 2 – ші топтағы мүгедек қатарына еніп, елге оралдым.»- деп сөзін аяқтады. Әшім ақсақалдың барлық құжаттарының толық сақталғандығы оның ерекшеленген қасиеттерінің көп екендігін дәлелдейді. Құжаттардың ішінде Жеңіс парадтарына қатысқан: Жеңістің 20 жылдығына байланысты 1965 жылы 9- мамырда Ленинград парадына қатысқан, Жеңістің 45 жылдығына байланысты шақыру билеттері түгел сақталыпты. Екі ғасырдың тарихын көзімен көрген ақсақалдың кез-келген нәрсеге байыппен қарап, айтар сөзін ойланып, салмақпен, мақалдап сөйлейтіндігі өмірден көргені көп, түйгені мол екендігін байқатады [5, 110-142]. Ә.Ермағанбетовтың ерлігі жайлы «Шежірелі Шиелі», «Қарттарым – асыл қазынам», «Қазақ жерінің зиялы азаматтары» атты кітаптарда айтылды. Халыққа сіңірген еңбегі ерекшеленіп көрсетілді. Ол осы 86 жыл өмірінде 30 рет сауықтыру – емдеу орталығында болғандығын мақтанышпен еске алып, осындай мүмкіндік берген азаматтарға алғысын жаудырды. Балтық флотындағы қазақстандық кировшілер жауға қарсы шебер де батыл шайқасты. Балтық әскери – теңіз қолбасшы адмирал А.Ф.Трибуц 1943 жылғы сәуір айында қазақ халқына хатына да былай жазды; «Қазақ халқының ұлдары Отан үшін шайқасушы жауынгерлердің алдыңғы қатарында келеді. Барлық Балтық теңізшілермен бірге олар Отанымыздың Балтық бойы шебіндегі сүйікті астанамыз, революция бесігі даңқты Ленинградты ерлікпен қорғауда. Тек бір ғана «Киров» қызылтулы крейсерінде 156 қазақстандық жауынгерлік сапта тұр. Олардың көбісі батылдығы мен ерлігі үшін жоғары мемлекеттік наградалар – КСРО ордендері мен медальдарын алды.» Невадағы қала төңірігіндегі қоршауды бұзу жолындағы шайқастарда жауынгерлердің ұрыс қимылдарына 372 атқыштар дивизиясының 1236- атқыштар полкі, 5- атқыштар ротасының бөлімше командирі, комсомол Қойбағаров шебер басшылық етті. «Оның бөлімшесі,»делінген Волхов майданының 2-екпінді армиясы комсомол ұйымдарының жұмысы «Тарихтан тағылым – өткенге тағзым» 226 туралы баяндамада, – ілгері қарай тез жылжып, дұшпанының сымтемір қоршауларынан бірінші болып жол салды да, дзотты қоршап алды. Қойбағаров жолдас «Неміс оккупанттарына өлім келсін, Ленин қаласы үшін!-» деп айқай салып, взводтың басқа жауынгерлерін соңынан ертіп, неміс траншеяларына бірінші болып басып кірді. Қазақстандық әскери құрамалардың үштен бірі Ленинград түбінде соғысты. Ораниенбаум алғы шебінде 48 атқыштар дивизиясының атақты мергені Дүйсенбай Шыныбеков шайқасты. 314-дивизиясының мергендер қозғалысын Солтүстік Қазақстан облысындағы Степан Разин атындағы ауыл шаруашылық артелінің бұрыңғы қолбасшысы қатарындағы жауынгер Г.П.Зубков бастады. Ленин қаласы үшін болған шайқастарда артиллериялық бақылау аэростараттарының дивизион командирі С.Жылқышев та ерекше көзге түсті. Ленинград қоршауының аса қиын кездерін де оны қорғаушылар бүкіл Кеңес мемлекеті халықтары тарапынан қолдау жасалғанын үнемі сезініп отырды. 1941 жылғы қыркүйектің ауыр күндерінде қазақтың халық ақыны Жамбыл ленинград- тықтарға «Ленинградтық өренім!» деген жырын арнап, онда көп ұлтты еліміздің бүкіл еңбекшілерінің ой-пікрін, сезімі мен алаңдаушылығын білдірді. Ақын жыры достықтың шынайы әнұранына айналды. «Қазақтың данышпан жыршысының үні арқылы» – деп жазды. 1941 жылдың күзінде «Ленинградская правда» газеті, бүкіл ұлы еліміз: «Мен сендермен біргемін, ленингардтықтар!» деді, Жамбыл шығармасынан алған әсері туралы жазушы Всеволод Виншевский былай деп жазады: «Ол бір толғауды көзіңе жас алмай және тебіренген қуаныш сезімінсіз оқу мүмкін емес. Біз бұл хатты тың күш келіп жеткендй бағаладық [ 8, 73-83]. Елге келген соң – да бейбіт еңбекке белсене араласып, өзімнің туып – өскен жерім Тартоғай мектебінде 2 жылдай шәкірттерді әскери дайындықтардан өткізетін мұғалімдік қызметін атқарады Одан кейін Шиелі қыстағындағы аудандық дайындық мекемесінде салық есептеу инспекторы, ал 1955 жылдың наурыз айында Шиелі май зауытына басшылық қызметке жіберіледі. 1965 жылы Шиелі қамыс құрылыс комбинатында құрылыс – инженері қызметіне тағайындалады. Осы қамыс-құрылыс комбинатында 26 жыл бойы басшылық қызмет атқарып, 1987 жылы еңбек демалысына шығады. Маңдайдағы нар кескеннің бірісің, Ерлігіңмен , өрлігіңмен ірісің. Халқыңменен біргесің сен, жан ата, Ұмытылмайды, өнегелі ұлы ісің! дей келе Ерлігімен есте қалған батырлардың, елі үшін шайқасқан есіл ерлердің ерлігі жөнінде жалғастырып зерттеу алдағы уақыттың еншісінде. Әйгілі Мұқағали, ақынның, – Неменеге жетістің бала батыр, Қариялар азайып бара жатыр. Бірі мініп келместің кемесіне, Бірі күтіп әнеки жағада тұр, – деп күйзелгеніндей, бүгіндері қатары селдіреп, сұм соғыс салған жарадан саптан шығып қалып жатқан аға – апаларымызға бас иіп, құрмет жасау кейінгі ұрпақтың міндеті, Һәм борышы. Жер бетіне фашизмнің отын шашып, ел басына күн туып ер етігімен су кешкен зұлмат жылдардың күндей күркіреп аяқталғанына да, міне, биыл 63 жыл толғалы отыр. Жарты Европаны шарпыған осы бір нәубеттің тірі куәгері, бүгіндері 86 жасқа келіп отырған Жақантай Қойбағаров ағамыз [3.96 б.]. Ұлы Отан соғысының жеңіс туы желбірегеніне де 72 жыл толды Сол кездердің көкөрім жастары – бүгінгі күннің ақ самайлы ағалары, ардагер азаматтары. Ел басына күн туып, ел шетіне жау тиген сұрапыл кезеңде ұлы мақсат жолында үлестерін қосқан ағаларымыз бен аяулы аналарымыз әлі күнге арамызда. Қан майданның қақ ортасынан оралған, қияметті көздерімен көріп, қолдарына қару алып соғысқан қарт жауынгерлердің қашан да біздер үшін орны бөлек. Өйткені, соғысқа дейінгі туғандар – ел ішіндегі қиындықтар естеріне елес болып қалған перзенттер болса, соғыстан кейінгі дүниеге келгендер қырықтың қырқасынан асса да «Тарихтан тағылым – өткенге тағзым» 227 бейбіт өмірдің бесігінде өскен жас ұрпақтар қатарына жатады. Сол күндердің ауыртпалығы мен қасірет – қайғысын жүректерінен өткізіп, бейнетін беліне салып көтерген жандар – отты күндердің ортасымен өткен жауынгерлер. Ұлы Отан соғысының ардагерлеріне ілтипат көрсетіп, оларды ардақтай білу-баршамыздың абзал борышымыз. Ия, Отан үшін шайқасқан ата-баба өнегесі ұрпаққа үлгі. Бүгінгі ұрпақтар «Соғыс болмасын!»- деп тілейді.Осы кісілерді ұмытпай әрдайым оқып, білу парызымыз. Ал, олардың баға жетпес ерліктерін білмегеніміз бізге сын! жүктеу/скачать 7.5 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|