Ќазаќстан оќу жєн е білім министрлігі
Қошқарды және текені пішу
жүктеу/скачать 3.33 Mb.
|
| Қошқарды және текені пішу. Малды бір айлык жасынан бастап піштіру-ге болады. Бұл жануарларды да қабанды піштірудегідей толык жоне жарым-жартылай піштіруге болады.
Толық піштіру. Толық піштірудік ашык және жабык тәсілдері бар. Ашық тәсіл. Мұнда енді үзу немесе енбауды бұрап үзу әдісі немесе лигатурамен піштіру әдісі қолданылады. Енбауды үзу әдісімен піштіру. Бұл әдіспен тек жас малды піштіреді. Көмекші адам табуреткага отырады да, қошқарды екі тізесінік үстіне салады, оны аркасына жаткызып екі колымен аяқтарынан ұстайды (бір қолымен арткы және екінші колымен алдыкғы аяктарды қоса ұстау кажет. Кошқардык басын төмен салбыратып, арткы аяқтарынан ұстауға немесе операцня жасай-тын столда шалкаеынан жаткызуға да болады. Ұма жүнін кыска етіп қырқа-ды, онык терісін денатурат араластырылған спиртпен немесе химиялық таза бензннмен майсыздандырады және иодтыц спнрттегі ерітіндісін жағады. Бұдан сок пинцетпен ұма ұшын үстап, оны тартады да, ұзындығын 1—2 см етіп қай-шымен кеседі. Операция жасалған жермен ұмадан екі енді де шығарады, кынаптық жалпы кабықты тіледі (егер ол қайшымен кескенде кесілмеген болса) және бекіткіш» сіңірді де кеседі. Бұдан кейін енбауды жаланаштайды да еннен ұзын ұстап айналдыра бұрайды, содан соң қыскышы бар пинцентпен ұкыпты кысып кояды. Енбауды пинцетпен үстай отырып, кенет тартып, оны үзеді. Енбауды пннцентпен ұстамай үзу қауіпті, өйткені кұрсак ішінің қансы-рауы немесе кұрсақ ішіндегі шек бөлігінің кысылып қалуы мү.мкін (үзілген енбау кұрсақ кабырғасына тұзак тәрізді кіріге еседі). Енбауды бұрап үзу әдісімен піштіру. Бұл операцияны алдыңғы тәсіл бойынша жасайды, бірақ енбауды пинцентпен кыскашіан кенін тартып үзбейді, тек. еннен ұстап бұрап үзеді. Лнгатурамен піштіру. Жалакаштанған енбауға сырткы шап сақинасына ең жакын жерден кәдімгі лигатура, ал ересек кошкарға тігіс лигатурасын салады. Жабык әдіс. Қазіргі кезде жабык тәсілмен піштірудің бірнеше вари-анттары бар, оның ішінде кен таралғандары мыналар: Лигатурамен піштіру. Ересек кошқарларды піштіреді. Піштіруге дайын-дық әдеттегідей. Ұма түбін кескеннен немесе ұма жігін ұзынынан тілгеннен кейін әрқайсысы қыиаптық жалпы қабыкпен жабылған екі енді ашады. Кесіл-ген тканьдерді құрсақ кабырғасына ығыстырады, ал қынаптық жалпы кабык-пен жабылған енбауды лигатурамен байлайды, кейде тігеді, мұнда кетгут жіп қолданған жаксы. Енбауды және кынаптык жалпы қабықты лнгатурадан 1,5—2 см жерден кеседі, Ендерін алып тастаған соң ұма жиегіне антнсепти-калық ұнтақ себеді немесе иодтың стіирттегі 5 проценттік ерітіндісін жағады. М. А. Ханиннің тәсілімен Занд кысқышымен ұманы кесіп тастау аркылы піштіру. Кәрі кошқар мен текені 6—12 сағат ашыктырып барып піштіреді. Малды £толғ.э сол жак бүйірше жаткызып байлайды. Үма моиныныи ма-нындағы жүнін енін 5—6 см етіп айнала кыркады. Операция жасаіітын жерді әдеттегідей дайындайды. Оператор сол колымен үма түбін қысып, екі енді де сырткы шасі сакинасына карай ьгғыстырады, ума тканін кыеып, екі енді де сырткы шап сакннасына карай ығыстырады, үма тканін дөнтелек тәрізді етіп (теріні, жүмсак етін және еггі-кабықгы) жетілмеген сут емшектерден төмен 2 см жерден кеседі. Үманыц кесілген тканьдерін төмен караіі ығыстырады, оныц салдарынан кынаптык жалпы кабыкпен қоршалған ен жалан.аштанады. Содан сок скаль-пельмен ума ара.іык бөлікті кесіп жіберіп, екі енбауды да бар үзындығына шап каналынан шығарады. Қөмекші адам екі енбауға бірдей Занд қыскышын салады да, онын тұтқасын стол бетіне тіреп катты кысады. Енбауларды кыскиштык жүзіне жакын жерден кеседі, ал калдығына иод-тын спнрттегі 5 проценттік ерітіндісін жағады. Қысқышты 2—3 минуттан кейін босатып алып, жараға ак стрептоцидтін унтағын себеді, ал жара жиегін жакындатып екі түйінді тігіспен ортасынан тесік қалдырып тігеді. А. Г. Черноморсков бойынша перкуталык. тәсіл.мен піштіру (эндоорхи-дектомня). Кошкардын жасы 2—3 айлық, текеиікі — 1-^2 ай. Малды шонда-найында жэне күйрығынык түбімеи 40—50° бағытта жерге тірелетін етіп бай-лайды, ол үшін көмекші адам қошқарды алдыкғы екі аяғынан көтереді. Сол жак енді ліштіргенде кесуші адам аяғының табанымен қошкардыц сол аяғын жерге басады, сол колымен енді ұстайды да оны үма түбіне ығысгырады, бу.т кезде енбау созылады, серпімді жіп тәрізді белгілі болады. Оператор он қолы-нык сүк, ортанғы және үлкен бармағымен енбауды ума мойнынан устайды да, тайдыра жоғары карай кенет тартып, енбауды және сырткы ен кэтергішті үаеді, бүдан сок ен үма түбіне түседі. Екінші енмен де осылай істейді. Еннік семуі 25—30-күні басталады. К. Г. Голенскийдіц және И. А. Г.тушконың кыскышымен перкуталык тәсілмен піштіру. Малдын жасы 3—4 ай, аятынан тік түрған бойы байлап бекітеді. Операгор бас бармағы және сүқ бармағымен енбауды үстап, оны үма мойнынык шет жағыиа тартады. Көмекші адам кыскыштын басын енбауға салады, оны кысып бір минут ұстайды. Содан сок кысқышты ашып, оны 1—1,5 см жоғары караіі жылжытып, тағы да енбауды кысады. Екінші ен.мен де осылай жасайды. Еннік семуі 2—3 айға созылады. И. А. Телятннковтык қысқышымен перкуталык тәсілмен піштіру. Малдык жасы 1—5 айға дейін. Бүл тәсіл тері астынан енбауды еэіп үзуге ыкғайлакған. Енбауды еннен ек жакыны 0,5 см, ец алысы —3 сантиметр\ден кем емес жерден үзу қажет. А. Н. Мочаловскнн бойыншэ компрессиялык тәсілмен піштіру. Малдык жасы 3—7 ай. Енбаудын толықша келтен шетіне 2—3 миллилитрден 3 прокент-тік новокаин ерітіндісін жібереді. Малды бүйіріне жаткызып байлап бекітеді. Енді ума мойнынак үстап, арнайы дайындалған қыскыш ернініц арасына салып кысады, ен пареихнмасын езеді де оны белоктык және кынаптык кабы-гынан шығарады. Ен қосалкысы жаракаттанбайды. Екіиші енмен де осылай істейді. Жарым-жартылай піштіру. А. А. Байбургцяннык, В. Я- Андреевский және Г. Тильманнык, А. Я. Красницкнйдік әдістері бар. А. А. Байбуртцянныц әдісімен піштіру. Піштіретін кош-кар мен текенік жасы 1—4 айлықтан артық болмауы қажет. Малды стол үстіне шалқа буйіріне жаткан түрінде аяқтарын байлап бекітеді. Оператор ұма терісін сол колынык үлкеи, сүқ және ортақғы бармақтарынын арасынан алып енді устайды. Ине шаншатын жердегі ума жүнін екі жакқа ажыратады немесе қырқады, черіге иодтық спирттегі о проценттік ерітікдісін жағады. Косалкыға карсы бетінен еннік ортацғы үлкен кырынын үштен бір бөлігінен жаллақ скальпельмен шаншады да, онык жүзін (еннін мвлшеріне карай) 0,5—1 см етіп паренхимасына енгізеді. Скальпельді суырмай тұрып оны өз боійымен 90° айналдыра бүрайды да, суырыл алады. Ен ларенхимасын пайда болған жарадан ок колдык бүгілген саусақтарымеи (сұқ саусақ, ортақғы және бас бармак) әуелі жараға жакын жерден, содан сок еннің орта шенінен, одан кейін онык арт жағынан жж бас жатыиан біртіндеп сығып шығарады. Екінші енді де осылай алып тастайды. Бұл тәсілдіц кемістігі паренхима толык алынбаған жағдайда оның регенерациясы болады да, піштірген кошкардын үрыктану кабілеті кайта басталады. В. Я. Андреевскнй мен Г. Тильманнын әдісімен қош- карларды (букаларды) жарым-жартылаи л і ш тіру. Опе- рацняны малды сынау ретінде пайдалану үшін және ұрғашы малдыц жыныс- іык кызметін үдете тусу үшін жасайды. Осы мақсатпен еркех маддын еи косалкысының кұйрығын алып тастайды. Малды піштіргендегідей беЛтіп, ұманын төменгі жагын кырып, кесетін жердін ткань қабаттарыныц сезімік жояды, ал енніц түп жағындағы косалкы кұйрыкка 2—3 миллилитрден 3 про- центтік новокаин ерітіндісін жібереді. 5—7 минут өткеннен кейін сезімі жойы- лады. Операцияны алдымен төменгі енге, кейіннен жоғарғы енге жасайды. Енді ұма тұбіне ығыстырады, сонда косалкы құйрығыныц шеті жақсы көрінеді. Қынаптық жалпы кабықгы коса тканьдерді енніц төменгі жағынан ұма жігіне катар етіп, 1—2 см жерден (бүкаларда 3—4 с.«), узындығын косалкы күйры-ғыныц көлеміне сәйкес тіледі. Тілген жерден шығарылған қосалкы күйрығын екі кетгут лигатурамен, бі-реуін ұрық жолы бастамасына, екіншісін — ен денесінің қосалкыға айналған жерінен байлайды. Лигатураны байлағаннан кейін қосалқы қүйрығын кеседд, кынаптык жалпы кабыктыц айналасындағы жараның аузын кетгутпен тігеді, ал теріні түйін тігіспен тігеді. Тілінген жердің үстіне иодтыц спирттегі 5 про-центтік ерітіндісін немесе нодоформ коллоднндін жағады. Малды 15—20 күн бойы бөлек устайды, бұдан кейін оны кажетіне карай пайдаланады. А. Я. Қ р а с к и ц к и й д і ц ә д і с і м е н ұ р ы қ ж о л ы н к е с і п т а с т а у. Бұл операцняда да жоғарыда көрсетілгендегідей мақсат көзделеді, біряк еркек малдык иіабыты яен шағылысу каб'ілеті сакталады, ұрғашы мал-ды үрықтандыра алмайды. Малды арка бүніріне жаткызып бекітеді, ұманың арткы бетіндегі түгін тазалап, теріні майсыздандырып, иодтын спирттегі ері-тіндісін жағады да және тілетін жер бойына 10 миллнлитрден 1 проценттік новоканн ерітіндісін жібереді. Ұма жігіне қатар I—1,5 см, үзындығын 4—5 см етіп тіледі. Тілінген жерден пннцетпен ұрық жолын ұстап, оны катар орна-ласкан кан және лнмфа тамырларынан ажыратады да, ұзындығын 1—2 см етіп кеседі. Тері тілігін түііінді тігіспен тігіп, коллоид таңғыш салады. Екінші ұрык жолымен де осылай істейді. Жара- 7—10 күннен кеііін беті тартылып жазыла бастайды, 20—25 күннен соц малды кажетіне карай паіідаланады. жүктеу/скачать 3.33 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|