Дәріс – 12. АТАЛЫҚТАРДЫ ПІШУ (ЛЖС – 13-14)
Аталықтарды пішу – орхиодектомия деп аталады.
Жас кабанды пішу. Ен және оның косалқылары түгелдей алынып тас-та.іынатын болса, толык піштіру, ал енніц немесе онын қосалқыларының кей-бір бөліктері орнында калдырылатын болса — жартылай піштіру деп ата-лады.
Толық пішу. Толык піштіргенде ен ашық немесе жабык тәсілдермсң алынып тасталады.
Ашык тәсіл. Ашық тәсіл колданғанда кабанды лигатурамен, Занд кыскышымен немесе эмаскулятормен және енбауды үзу әдісімен піштіреді.
1. Лигатурамен тарттыру. Бұл әдіспен еркек торайды туғанына 10 күн тол-ғаннан кейін және одан аскан соң піштіре береді. Әдетте еркек торайларды енесінен айырудан екі апта бұрың немесе одан бірнеше күн өткен соң пішті-реді.
Еркек торайдык жасына байланысты оны басын төмен салбыратып, арткы аяктарын көтеріп тұрады немесе орындыкка, баспалдақка, астауға, не опера-ция жасайтын столға жаткызып байлайды. Ұма жүнін кыркып, терісін дена-турат араластырылған спнртпен сүртіп майсыздандырады, ал тілетін жеріне иодтың спирттегі 5 проценттік ерітіндісің жағады. Бұдан соц ен сол колдың сұк бармағымен үлкен бармағының арасына үсталады да ұманын барлық тканін және кынаптык жалпы кабығын коса скальпельмен тіледі. Тілік ұыа жігімен жарыстыра, одан 0,5—1 см жерден жасалады.
Жалаңаштанған ен сыртка шығарылады, бекіткіш сіңірін кесіп, сол колдың сұк бармағы мен үлкен бармағының арасына ала отырып, барлық тілінгеи тканьдерді кұрсак кабырғасына қарай ен бауды ығыстырады. Осылай жала-ңаштанған енбауды лигатурамен буады (жібек, кетгут, жіп). Лигатурадан енге карай 0,5—1 см жерден еибауды кеседі де, калған калдығына иодтың спирт-тегі 5 проценттік ерітіндісін немесе нодтың глицериндегі ерітіндісін (1 : 10) жағады, жара шетіне вазелин жағады.
Қыскышпен немесе эмаскулятормен піштіру. Бұл тэсіл ересек кабанға колданылады. Занд кысқышын жаланаштанған енбауға салады да, оның аузын жабады. Езілген енбауды қолмен бұрап үзеді. Қалған қалдығына иод-тын. спирттегі ерітіндісін жагады, содан соң кыскышты жайлап алып тастай-ды. Эмаскуляторды колданғанда ен аспаптың кескішімен бөлінеді.
Енбауды үзу әдісімен тарттыру. Бұл тэсіл 10—15 күндік еркек торайға колданылады. Бекіткіш сіңірді кескен соң тканьдерді сол колмен шап сакина-сына карай саусак арасынан енбауды еткізе ығыстырады. Он колмен енді ұстап, оны ұзына бойына бұрайды да, аздап кұрсак кабырғасына карай тар-тады. Содан соң сол колмен ұма мойыны терісі аркылы енбауды ұстайды да (Кохер пинцетімен де ұстауға болады), оны оң колдың сұқ бармағына бір айналдырып, енбау үзілгенше тартады. Кейбір операторлар енбауды кауырт тартып үзеді. Жараға антнсептнкалык ұнтак себеді немесе оның жиегіне антибиотнктері бар вазелин маііын жағады.
Жабық тәсіл. Бұл тэсілмен шап сакинасы үлкейген ірі және кәрі ка-банды піштіреді.
Кәрі кабанды піштіру. Жануарды ша.ткасынан жаткызып байлайды, опе-рация жасайтын жерді дайындайды. новокаиннің 5 проценттік ерітіндісімең ткань қабаттарының сезімін жояды. Ұма терісін көлденең бүктейді де, кынап-тык жалпы кабыкка тимей (ол көкшіл түсті) байкап тіледі. Кынаптық жалпы кабыкты жаланаштап, ол аркылы енді ұстайды да, ұманы купер фасциясымен бірге кұрсақ кабырғасына ығыстырады. Содаң соң енді кынаптық жалпы қабыкпен бірге ұзына бойыиаи 360 -ка айналдырады да, мүмкіндігінше шап сақинасына жакын жерден тігіс лигатурасын буады. Енбауды кынаптык жал-пы қабыкпен бірге лигатурадан енге қарай 1—2,5 см жерден кеседі.
Интравагиналды жарығы бар кабанды піштіру. Мұндай қабанды неғұр-лым жас кезінде тарттырған жөн. Оны денесінің арт жағынан көтеріңкі етіп шалқасынан жаткызып байлайды. Операцня жасайтын жерді дайындап, әдет-тегі тэсілмен сезімін жояды. Әдеттегідей ұма маңынан емес, сыртқы шап сакинасына карсы (бұл жагдайда жарык сакинасына карсы) жерден ұзын-дығын 6—9 см етіп тіледі. Бұл үшін теріні пинцетпен көлденең қабаттап тіледі. Кынаптық жалпы кабықты, бұл арада жарык қабы болып тұрғаи, жармай-ды, оны ішіндегі сұйық затымен бірге дәке тампонымен ұма терісінен ажыра-тады. Содан кейін жарық қабындағы сұйық затты (әдетте шек тұзағы) құр-сақ қуысына ығыстырады, ал қынаптық жалпы қабықты енбаумен және енмен бірге 1—2 рет айналдыра бұрайды, мұнда шек бөлігі кысылып калмауын байкау керек. Қынаптык жалпы қабықтын үстінен, жарық сақинасына неғұр-лым жакын жерден тігіс лигатурасымен буады да, одан енге карай 1 ем жерден кеседі. Калдығын лигатураның ұшымен жарық сақинасына тігеді, ол үшін жіптіц бір ұшын жарык. тесігінік сырткы жиегіне, ал екіншісін — ішкі жиегіне өткізеді, содан сок лигатураның екі ұшын байластырады.
Жарым-жартылай піштіру. Қабанды жартылай піштіру М. Н. Кирнллов әдісімен жүргізіледі. Кабанды шалкасынан жаткызып байлайды. Тілетін жер-дік орны ашық тәсілдегіден, бірақ кынаптық жалпы қабык тілінген сок бекіт-кіш сікірді кеспейді, сондықтан ен орнында тұрады. Бұдан кейін еннік белок кабығын 1—2 см етіп тіледі де, ен паренхимасын саусакпен кысып, тілік аркы-лы шығарады, бірақ паренхиманың 1/з—'/< бөлігін қалдырады, оны иодтык спирттегі 5 проценттік ерітіндісімен күйдіреді. Жалпы ен кабығының куысына енніц калған калдығымен бірге косалкысын салады. Бұл тәсілмен піштірудіц кемістігі —ұрық бездерінің сперматогендік кызметінің толық токтамауында.
Достарыңызбен бөлісу: |