Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі ы. Алтынсарин атындағЫ Ұлттық білім академиясы
жүктеу/скачать 3.97 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Тірек сөздер
| Р.Ж. БАЗАРБЕКОВА
«НЗМ» ДББҰ-ның «Білім беру бағдарламалары» орталығы, Нұр-Сұлтан қ., Қазақстан e-mail: rabiga1768@gmail.com ХАЛЫҚАРАЛЫҚ PIRLS ЗЕРТТЕУІ Аңдатпа. Соңғы 10-15 жылдан бері біздің еліміз оқушылардың білім нәтижелерін анықтайтын халықаралық салыстырмалы зерттеулерге қатысып жүргенін білеміз. Олар: PISA, TIMSS, PIRLS зерттеулері. Мақалада сондай зерттеулердің бірі 4-сынып оқушыла- рының оқу дағдыларын бағалаудың Халықаралық жүйесі – PIRLS зерттеуі жайлы айтыла- ды. PIRLS-тың бағалау құралдары, оқу деңгейіне қойылатын талаптар мен қазақстандық оқушылардың оқу деңгейіне талдау жасалады. Оқушылардың оқу дағдысын дамыту бойын- ша ұсыныстар беріледі. Тірек сөздер: оқу дағдылары, сапа, бағалау, ойлау деңгейі, мониторинг. КІРІСПЕ Халықаралық PIRLS зерттеуі (Progress in International Reading Literacy Study) әлемдегі 4-сынып оқушыларының оқу сауаттылығы мен мәтінді түсіну деңгейін салыстырумен, ұлттық білім беру жүйелеріндегі айыр- машылықтарды анықтаумен айналыса- ды. Бұл зерттеуді оқушылардың білім жетістігін бағалаудың Халықаралық Қауымдастығы (IEA) жүзеге асырады. 2012 жылы 31 қазанда осы зерттеуге қатысу мақсатында Қазақстан Респуб- ликасы Білім және ғылым министрлі- гі мен оқушылардың білім жетістік- терін бағалау жөніндегі Халықаралық қауымдастық (IEA) арасында келісім жа- салған болатын [1]. PIRLS тестілері – бұл мектепте 4 жыл оқыған оқушылардың оқу сауаттылығын тексеруге бағытталған халықаралық мо- ниторинг. Оқу сауаттылығы дегеніміз не? Бұл ұғым әдістемелік әдебиеттерде, көбінесе жазба түрде берілген мәтінді қатесіз, сауатты оқу деп түсіндіріледі. Алайда оқу сауаттылығы дегеніміз мәтінді қатесіз оқу ғана емес, бұл – оқушының өзінің мүмкіндігін, білімін пайдалану үшін жазба мәтіннің әртүрлі формаларын түсінуі және оны әлеумет- тік өмірде, яғни өмірлік тәжірибесінде қолдана білуі деген сөз. Қай пән болсын, мектеп оқулықта- рында ақпарат жазба мәтін арқылы берілетіні белгілі. Психолингвист М.М. Бахтин: «...адамның ерекшелігі ол өзін үнемі тек контекст арқылы та- нытады (сөйлеу арқылы), яғни ол мәтін құрады. ...шынайы құрылған көркем мәтін әрқашан жеке адамның тұлғалық ерекшелігін ашады (откровение лично- сти)» деген пікірді айтады [2]. ЗЕРТТЕУДІҢ МАҚСАТЫ МЕН МІН- ДЕТТЕРІ Білім беру жүйесі табысты болу үшін 4-сынып оқушыларының оқу сауат- тылығы неліктен маңызды деп деп ой- лайсыз? БІЛІМ - ОБРАЗОВАНИЕ, ISSN 1607-2790 №3, 2020 ОҚЫТУДЫҢ ТЕОРИЯСЫ МЕН ТӘЖІРИБЕСІ / ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА ОБУЧЕНИЯ / THE THEORY AND PRACTICE OF TEACHING 30 Бастауыш сыныпта оқушылар сауа- тын ашып, әріп танып, оқи алғаннан ке- йін біртіндеп басқа дағдылар мен білімді үйренуге көшеді. Оқушының ары қарай орта мектепте, яғни негізгі және жоғары сыныпта оқуда жетістікке жетуі көбіне- се бастауыш сыныпта қалыптасқан оқу сауаттылығына байланысты. Психолог А.А. Леонтьев 6-7 жастан бастап оқушы мәтінде берілген ақпаратты түсіне алуы және оны қолдана алуы арқылы «қалай оқуды үйренеді» деп санайды [3]. ӘДІСНАМА Көрсеткіштерге қарағанда оқу сауат- тылығының көрсеткіші елдің экономи- калық жағдайын да анықтауға мүмкін- дік береді. PIRLS зерттеуінде 4-сынып оқушыларынан, 4-сыныпқа сабақ бе- ретін сынып мұғалімдерінен, ата-анала- рынан және мектеп басшыларынан әлеу- меттік проблемаларды қамтитын тест сұрақтары мен сауалнамалар алынады. 50-ге жуық елдің эксперттері PIRLS-ті оқушының алғашқы оқу дағдысын, яғни оқу сауаттылығын бағалаудың заманауи құралы ретінде жоғары бағалаған. 2001 жылдан бері әрбір 5 жыл сайын (2001, 2006, 2011, 2016) жүргізіліп келе жатқан бұл мониторинг арқылы зерттеуге қаты- сушы елдер білім беру сапасына әсер етуші маңызды факторларды анықтай- ды. Зерттеуге қатысушы елдер әрбір кезеңде өз нәтижелерінің динамикасын салыстырып отырады, болашақта білім сапасын көтеру үшін жаңа шешімдер қабылдауға, білім беру саясатын өзгер- туге, мектеп бағдарламаларын, оқыту тәсілдемелерін, ұстанымдарын қайта қарауға мүмкіндік алады. Төменде кестеде көрсетілген елдер PIRLS зерттеуінде 4 кезең бойы (2001, 2006, 2011, 2016) жоғары көрсеткіштер- ге ие болған. Соңғы 2016 жылғы көр- сеткіш бойынша да Ресей Федерациясы (581 балл), Сингапур (575 балл), Гонконг (569 балл), Ирландия (567 балл) және Финляндия (566 балл) алдыңғы орын- дарды иеленген. жүктеу/скачать 3.97 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|