Ќазаќстан республикасы білім жєне ѓылым министрлігі
Тақырып 8. Бәсеке және монополия
жүктеу/скачать 0.65 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Бәсеке
| Тақырып 8. Бәсеке және монополия
Бәсеке (латынның “konkurro” сөзінен - қақтығысу) – бұл өндірістің, тауарларды сатудың және сатып алудың ең жақсы шарттарына ие болу бойынша нарықтық экономика қатысушы-лары арасындағы бақталастық. Бәсеке – нарықтық үрдіске қатысушылар арасындағы өн-дірістің және тауар сатудың ең жақсы жағдайына ие болу үшін, максималды нәтижелерге жету үшін бақталастық. Бәсеке түрлері: Салалық белгісі бойынша: сала ішіндегі бәсеке – бұл ұқсас тауарлар мен қызметтер өндіретін, бірдей қажеттіліктерді қанағаттандыратын, бірақ, ба-ғасы, сапасы, тұтынушыға жеткізу әдісі бойынша ерекшеленетін бір сала ішіндегі кәсіпорындардың бақталастығы; салааралық бәсеке – бұл тұрғындардың қажеттіліктерінен шыға отырып, ресурстарды экономиканың әр түрлі саласына тиімді бағыттау үшін өндірушілер арасындағы бақталастық; Аумақтық белгісі бойынша: аймақтық және аймақаралық бәсеке өндірістің маманда-нуын анықтайтын және ресурстарды және шығындарды тиімді қолдануға мүмкіндік беретін табиғи ресурстарды пайдаланумен, табиғи шарттармен, тарихи салт-дәстүрлермен байланысты. Субъектілері бойынша: сатушылар арасындағы бәсеке; сатып алушылар арасындағы бәсеке; сатушылар мен сатып алушылар арасындағы бәсеке; делдалдар арасындағы бәсеке. Заңға сәйкес келуі бойынша: көлеңкелі бәсеке – бұл заңға қайшы келетін және басқа экономикалық субъектілер-бәсекелестерге зиян келтіретін эко-номикалық субъектілер артықшылықтарына ие болуға бағыт-талған кез келген іс-әрекеттер; адал бәсеке заңмен көрсетілген барлық күрес әдістерін қолданады. Әдістері бойынша: бағалық бәсеке шығындарды төмендетумен және дайын өнімнің бағасын келесідей өзгертумен байланысты: жеңілдіктер, арзанға сатулар, дисконттық карталар, сапасы әр түрлі тауар-ларға бірыңғай баға бекіту, баға соғысы; бағалық емес бәсеке бағаның өзгеруімен байланысты емес, ол сапаны жақсартумен, сенімділікпен, жарнамамен, сат-қаннан кейін қызмет көрсетумен анықталады. Жетілмеген бәсеке белгілі бір тауарды өндіретін бірнеше фирмалар ғана қызмет ететін нарықтық жағдайда дамиды. Же-тілмеген бәсекені монополия және монопсония деп екіге бөледі. Монополия (гректің “mono – біреу”, “poleo – сатамын” деген сөзінен шыққан) – жеке өндірушінің белгілі бір тауар нарығындағы ықпалы басым және осы нарыққа бақылау жасай алатын жағдайды білдіреді. жүктеу/скачать 0.65 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|