Нақты жалпы ұлттық (ішкі) өнім көрсеткішінің белгілі бір уақытаралығында өсуі. Бұл әдіс экономикалық мүмкіншілігінің молаю шапшандығын бағалау үшін қолданылады.
Нақты жалпы ұлттық (ішкі) өнім көрсеткішінің белгілі бір уақыт аралығында жан басына шаққандағыөсуі. Халықтың әл- ауқатының дамуын талдағанда, немесе елдер мен аймақтардағы тұрмысдәрежесін салыстырғанда қолданылады.
Экономикалық өсудің көрсеткіштері:
• Экономикалық өсу әдетте, пайызбен жылдық өсу қарқынымен өлшенеді. Мысалы, егер нақты жалпы ұлттық өнім өткен жылы 200 млрд. долларды және осы жылы 210 млрд. долларды құраса, онда жалпы ұлттық өнімнің өсу қарқыны 210 – 200 / 200 × 100% = 5% тең болады
• ЭӨҚ (экономикалық өсу қарқындары) белгілі бір уақыт аралығындағы нақты ЖІӨ нің орташа жылдық өсуін көрсетеді; экономикалық әлеуеттің өсімі
• белгілі бір уақыт аралығындағы нақты ЖІӨ нің жан басына шаққандағы өсуі; өмір сүру деңгейінің өсім
Экономикалық өсу
Интенсивті типі - техника мен технологияның жетілдірілуі арқылы ұлттық өнімнің өсуі. Тиімді экономика экономикалық өсудің интенсивті типін қолдануға тырысады. Экономикалық өсудің интенсивтік факторлары:
- қолданылатын ресурстар сапасының өсуі (жұмыс күшінің сапасын өсіру және заттық капиталдың сапасын жақсарту);
- ресурстарды пайдалану әдістерін жақсарту (технологияны
жетілдіру,
өндірісті және өткізуді ұйымдастыру мен басқаруды жетілдіру).
Экстенсивті типі – қосымша өндіріс факторларын тарту арқылы ұлттық өнімінің өсуі. Экономикалық өсудің экстенсивтік факторлары:
- жұмыс күшінің санының өсуі;
- капиталдың көлемі өсуі.
Аралас типі - факторлардың өсуімен қатар техникамен технологияның жетілдірілуі
Экономикалық өсудің неоклассикалық моделі
• неоклассикалық модель «өндірістік қызмет» категориясына негізделеді. Тек микро- емес, макродеңгейде барлық өндірістік факторларды (жер, еңбек, капитал, ҒТП) жақсы пайдалану жолдарымен ғана экономикалық өсуге жетуге болады.
• Екі факторлы Кобб- Дуглас моделіне негізделеді: Y= AL * K
• Мұнда Y – өндіріс көлемі; L – еңбек шығындары; К – капитал шығындары; А - тұрақты коэффициент (находится расчетным путем);, - коэффициенты эластичности, которые показывают, как возрастает объем продукции, если фактор производства увеличивается на единицу.
Достарыңызбен бөлісу: |
