Қазақстан республикасыныњ денсаулық сақтау министрлігі қараѓанды мемлекеттік медицина академиясы абдакаликов м. К., Зинин а. М., Джубаналиев е. З

№ 4.6 ДӘРІС

Ќазіргі заманѓы ұрыс кезінде әскерлер көптеген материалдыќ ќұралдар, әсіресе оќ-дәрі мен жанармай жұмсалады. Әскерлерге сонымен ќатар инженерлік, химиялыќ ж.б ќұралдар ќажет. Бұл ќұралдар ќажетті мөлшерде уаќытында әскерлерге жеткізіліп тұруы керек.

Сонымен бірге ќару-жараќпен техниканы оњдау және дұрыс жаѓдайында ұстауѓа, медициналыќ көмек көрсетуге, аурулармен жаралыларды көшіруге, эпидемияѓа ќарсы күрес жүргізуге көп күш жұмсалады.

Ұрыс барысы соѓысќа әскерді ќамсыздандыруѓа байланысты.

Бұл жұмыстар әскери тылѓа жүктелген. Әскери тылды әскери бөлімдердіњ материалдыќ, техникалыќ және медициналыќ ќамтамасыздандыру бөлімдеріне жүктелген.

Әскери тылдыњ ќұрамына дивизия, полк, батальон тылдары кіреді.

Олар алдына ќойылѓан маќсаттарына байланысты медициналыќ, азаматтыќ және ќамсыздандыру бөлімдері болып бөлінеді.

Полктыњ тылдыќ бөлімдері:

1. 
   полктыќ медициналыќ пункті (ПМП): полктыњ ұрыс аймаѓында аурулар мен жаралыларды жинайды, батальондыќ медициналыќ пунктерден оларды көшіріп алѓашќы медициналыќ көмек көрсетеді, эпидемияѓа ќарсы күрес жүргізеді.
   
2. 
   Полктыќ жөндеу орындары: автомобильдік, артиллериялыќ, заттыќ, байланыс ќұралдарын жењіл немесе керек жаѓдайда орташа жөндеу жұмыстарын жүргізеді.
   
3. 
   Материалдыќ ќамсыздандыру ротасы: полктыњ материалдыќ ќорын, аурулар мен жаралыларды көшіру жұмыстарын жүргізеді.
   

Әскери тылдыќ аудандар бірінші эшелондаѓы әскери бірлестіктерде болады.

Екінші эшелондаѓы әскери бөлімдердіњ тылдыќ бөлімдері бірінші эшелонныњ әскери тылдыќ аудандарында орналасады. Әскери тылдыќ ауданныњ майдан алды өз әскерлерініњ алдыњѓы шебімен, оњнан, солдан көршілердіњ айыру сызыѓымен, тылдан басќа тылдыќ аудандармен шектеледі.

Тылдыќ ауданныњ мөлшері (оныњ ені мен терењдігі) ұрыс түріне, ұрыс ретініњ терењдігіне жер ќыртысына, жол байланысына байланысты. Шабуыл кезіњде тылдыќ аудан кішірейеді, ал ќорѓаныста керісінше үлкейеді.

Тылдыќ аудандардыњ болѓаны әскери бөлімдерге тиімді.

3. Әкелу және жөнелту жолдары

Әкелу және жөнелту жолдары дегеніміз ол әкелу немесе жөнелту үшін, керексіз ќұралдарды ќоймалар мен ќару-жараќ, оќ-дәрі пунктеріне, ќамсыздандыру пунктеріне жеткізу үшін ќолданылатын жолдар. Бұл жолдарды дайындайтын инженерлік әскерлер. Әкелу “өзіње”, жөнелту “өзіњнен” принциптеріне байланысты жүргізіледі.

Тылдыќ бөлімдер әдейі бөлінген аудандарда бөлек, әкелу, жөнелту жолдарына жаќын, тасаларда, тыѓылу мүмкіндіктері бар жерлерде орналасады.

Тылдыќ бөлімдер майдан шебінен:

полкта – шабуылда 6 км. оќ-дәрі пункті – 8 км, ќоймалар, жөндеу орындары 15 км, ал ќорѓаныста 8, 10, 20 км болады.

батальонда, майдан шебінен 2 км ќашыќтыќта,

роталыќ оќ-дәрі пункті – 300-500 м ќашыќтыќта болады.

Дивизионды батареяныњ тұрѓан жерінен 1-4 км км. ќашыќтыќтан болады.

Шабуыл кезінде тылдыќ бөлімдер алѓа жылжыѓан әскерлердіњ соњынан жүріп отырады. Бірінші медициналыќ пункттер, оќ-дәрі пунктері, жөндеу техникасы содан кейін ќалѓандары.

Ќорѓаныс кезінде тылдыќ бөлімдер тек ќана аудан заладанѓанда, ќарсылас жаќындаѓанда ѓана ќозѓалады.

5. Ұрыстаѓы материалдыќ, техникалыќ және медициналыќ ќамсыздандыру.

Материалдыќ ќамсыздандыру дегеніміз жеке ќұрамды ұрыста және күнделікті өмірде керек заттармен ќамтамасыз ету.

Негізгі материалдыќ ќамсыздандыру заттары: оќ-дәрі, жанармай, азыќ-түлік, дүние-мүлік және ЖЌЌ ќорѓану заттары.

Ќамсыздандыру түрлері: артиллериялыќ, бронетанктік, автомобильдік, тракторлыќ, инженерлік, жанармайлыќ, азыќ-түлік, дүние-мүлік, шаруашылыќ, байланыс, химиялыќ, медико-санитарлыќ.

Сонымен ќатар әскерлер отынмен, сумен, жылыту және жарыќ түсіру, топографиялыќ карталармен және аќшалай ќамсыздандырылады.

Оќ-дәрі дивизияныњ көлігімен жеткізіледі. Батареяѓа әкелінген оќ-дәрі бекіністі керегінше түсіріледі.

Жанармайда әскери бөлімніњ транспортымен жеткізіледі.

Азыќ-түлік бір тәуліктік мөлшерде беріледі. Ыстыќ тамаќ пен майды шаруашылыќ бөлім жеткізеді.

Ұрыс кезінде әскерлерге ќұрѓан полк беріледі. Киім-кещек ескеруіне байланысты бөлінеді. Медико-санитарлыќ мүлікті батальонныњ аѓа фельдшері алып, санинструкторларѓа үлестіреді.

Аќшалай ќамсыздандыруды әр бөлімніњ бастыѓы жүргізіледі.

Техникалыќ жабдыќтау дегеніміз техниканы дұрыс уаќтылы майлап, оњдап, пайдалану. Әскерлерді медициналыќ ќамсыздандыру ол жеке ќұрамныњ денсаулыѓын ќорѓау, ұрыс алањында уаќтылы медициналыќ көмек көрсету, аурулар мен жаралыларды емдеу ќатарѓа ќосу. Батальонда ұрыс даласын медициналыќ көмекті санитар-атќыштар немесе өз-өзіне болмаса өзара көмек ретінде жүргізіледі.

Жењіл жаралылар, егер ұрысќа ќатыса алмаса, бастыќтыњ рұќсатымен медпунктке өздері жетеді. Ќатты жаралылар бөлімніњ медпунктіне жеткізіледі. Жұќпалы аурулар жұќпалы аурулар ауруханасына апарылады.

Әр түрлі жұќпалы аурулары бар адамдарды бірге жатќызуѓа болмайды.

6. Мөлшерлі ќамсыздандыру өлшемдері.

Әскерлерді жылдам ќамсыздандыру үшін мөлшерлі – ќамсыздандыру өлшемдері ќолданылады: оќ-дәрі үшін – ұрыс комплексі, жанармай үшін – бір ќұйма, азыќ-түлік үшін – тәуліктік мөлшер, мүлік үшін бөлшектер комплексі.

Ұрыс комплексі – әрбір ќару-жараќќа бөлінетін оќ-дәрі саны.

Бір ќұйма – жанармайдыњ транспорттыњ багіне сиятын мөлшері.

Тәуліктік мөлшер – әрбір әскери ќызметшініњ бір тәуліктік тамаѓы.

7. Жылжымалы, пайдаланатын, тиісуге болмайтын ќорлар.

Әскерлерді уаќтылы және толыќ ќамсыздандыру үшін жылжымалы ќорлар ұйымдастырылады.

Жылжымалы ќорлар әрбір бөлінген мөлшерде ќұрылады.

Пайдалану бөлігі күнделікті ќамсыздандыру ретінде ќолданылады.

Тиісуге болмайтын ќорды тек ќана бастыќтыњ рұќсатымен пайдалануѓа болады.

8. Оперативтік тылдыњ ќысќаша сипаттамасы.

Әскерлік тылѓа – әскердің материалдыќ, техникалыќ және медициналыќ ќамсыздандыру бөлімдері жатады.

Майдандыќ тылѓа – майданды ќамсыздандыру бөлімдері жатады.

Әскерлік және майдандыќ тыл ќосылып оперативтік тыл ќұрайды.

9. Оперативтік тылдыњ маќсаттары.

Жања ќару-жараќ пен техникалыќ шыѓуы оперативтік тылдыњ алдына жања маќсаттар ќойды. Атомдыќ және ракеталыќ ќарудыњ шыѓуы әскерлерді ќамсыздандырудаѓы ерекше оќ-дәрі, жанармай мен техниканы пайдалануѓа мәжбүр етті.

Химиялыќ, бактериологиялыќ, ядролыќ ќарудан зардап шегу медициналыќ ќызметтіњ де маќсаттарын өзгертті.

10. Оперативтік тылды ұйымдастыру.

Олар:

1. 
   Тылдыќ аудандарда аныќтау.
   
2. 
   Байланыс жолдарын тањдау және жабдыќтау.
   
3. 
   Тылдыќ бөлімдерді ұйымдастыру және орналастыру.
   
4. 
   Тылдыќ объектілерді ќорѓау және күзетуді ұйымдастыру.
   
5. 
   Тылды басќаруды және байланыс жүйелерін ұйымдастыру.
   

Фронтыќ, армиялыќ ќорлар.

Ќамсыздандыру бөлімдері.

Теміржол әскерлері.

Байланыс бөлімдері.

Жол ќатынасы бөлімдері мен мекемелері.

Автотранспорттыќ бөлімдер.

Түтік өткізу бөлімдері.

Жөндеу, көшіру бөлімдері.

Медициналыќ бөлімдер.

Ветеринарлыќ мекемелер.

Азыќ-түлік ќамсыздандыру бөлімдері.

Трофейлер жинау бөлімдері.

Басќа бөлімдер мен мекемелер.

Ќазаќстан Республикасына төтенше жаѓдайлардыњ цунами, тайфуннан басќа барлыќ түрлері кездесуі мүмкін.

Төтенше жаѓдай дегеніміз бір аймаќта болатын авария, катастрофалар. Олар Адам өміріне, шаруашылыќќа көп зиян келтіреді.

ТЖ-дыњ үшке бөлінеді:

1. 
   Пайда болу жаѓдайына байланысты.
   
2. 
   Кімге ќарайтынына байланысты.
   
3. 
   Аумаѓына байланысты.
   

- ќұрылыста

өнеркәсіпте

халыќты ќамсыздандыру сферасында.

транспортта

ауыл шарушылыѓында

орман шарушылыѓында

байланыс жүйелерінде

- объектілік

жергілікті

регионалдыќ

глобалдыќ

Азаматтыќ ќорѓаныс күштері:

Аќ әскери бөлімдері

территорилыќ Аќ бөлімдері

Объектілік Аќ бөлімдері

Аќ және ТЖ ұйымдары

ќұтќару отрядтары

Үкіметтіњ рұќсатымен ќұтќару жұмыстарына ЌР ЌМ ІІМ бөлімдері шаќырылуы мүмкін.

Ќорытынды

Әскери тылды ұйымдастыруѓа ќазіргі уаќытта көп көњіл бөлінеді.

Әскери тылды ұйымдастыруды және оныњ маќсаттарын білу әскерлерді материалдыќ, техникалыќ және медициналыќ ќамсыздандыру маќсаттарын екпінді орындауѓа көмегі бар.

№ 4.7 ДӘРІС

- Баяндама ќабылдаймын, студенттердіњ сабаќќа дайындыѓын тексеремін

- Өткен сабаќты сұраймын

- Жања таќырыпты, оныњ маќсаты мен сабаќ жүргізу ретін түсіндіремін.

Айта кетер жаѓдай, мотоатќыштар полкі күшініњ аз болѓандыѓынан зењбіректер атысын пайдаланып ќарсыласты тек ќана 4-6 саѓатќа оныњ ќабілетін төмендетіп шабуылды басќа уаќытќа ауыстыруѓа мәжбүр етеді.

Бұл маќсатќа жету ќорѓаныстыњ кейбір жаќсы жаѓдайларына байланысты:

жер ќыртысын тиімді пайдаланып оны инженерлік маѓынада алдын-ала дайындау;

танк, зењбіректер, ЖЂҰМ және басќа ќару-жараќтарды тиімді пайдалану;

ұрыс орнын тањдау мүмкіндігі;

танкке, ЖЂҰМ-ѓа ќарсы ќолданатын ќаруларды, миналыќ және басќа бөгеттерді жан-жаќты пайдалану;

өз күштері мен ќару-жараќты оњтайлы ќолдану:

Ќорѓанысќа көшу – оперативті – тактикалыќ жаѓдайѓа байланысты. Бұл кезде әскерлер ќорѓанысќа көшіп оны ұйымдастырды.

Ќорѓанысќа дайындыќ кезінде МАП-і оѓан алдын-ала дайындалуы, немесе ќарсыласпен тікелей түйісіп тұрѓан жаѓдайда, ќарсыласпен түйісу жоќ жаѓдайда болуы мүмкін.

Ұрыс кезінде МАП көбінесе ќорѓанысќа ќарсыласпен тікелей түйісіп тұрѓан жаѓдайда шыѓады. Бұндай жаѓдай шабуыл кезіндегі басым жауѓа ќарсы шабуылѓа шыѓу кезінде, немесе басып алѓан жерлерді ұстап ќалу, ќарсыластан ќорѓану ұрыстаѓы ќолайсыз шегініс кезінде, және де көп шыѓынѓа ұшырап шабуылды әрі ќарай жүргізі мүмкін емес жаѓдайда болады.

Ќарсыласпен түйісу жоќ жаѓдайда МАП ќорѓанысќа шабуыл жоспарланбаѓан, біраќ жау шабуылѓа шыѓуы мүмкін жаѓдайда немесе дивизияныњ 2 эшелонында соѓысќан жаѓдайда болады.

Полк бірінші эшелонда негізгі баѓытта ќорѓаныста болѓанда ол ќарсыластыњ негізгі күштеріне тойтарыс беріп, оларды мүмкіншілігінше көбірек шыѓынѓа ұшыратып өз жерін ұстап ќалуѓа тырысу керек.

Бұл жаѓдайда полк 10 км майдан шебін ќорѓайды, ал жүруге ыњѓайсыз жерлерде ол 15 км дейін созылады.

Екінші эшелонда полк ќарсы шабуылѓа шыѓуѓа кіріп кеткен жауды ќұртуѓа, жаудыњ тактикалыќ әуе десантын ќұртуѓа пайдаланылады.

Полкініњ ќорѓаныстаѓы ұрыс реті ќорѓаныстыњ маќсаты мен жоспарына сәйкес болып ол ќамтамасыз етілуі керек:

- жай немесе ядролыќ ќару ќолданып ұрысты ойдаѓыдай жүргізу;

- бөлімдердіњ әскери ќабілетін толыѓымен пайдалану;

- белгілі баѓытта негізгі күштерді шоѓырландыру;

- ќарсыластыњ ұрыс ретін мейлінше терењдікте талќындау;

- бөлімдерді ќанаѓатты басќару және үздіксіз өзара көмек.

МАП-тыњ ќорѓаныстаѓы ұрыстыќ реті 1 эшелоннан, 2 эшелоннан, зењбіректен, әуе ќорѓанысы бөлімшелерінен, танкке ќарсы ұрыс резервінен, тосќауыл жорыќ бөлімдерінен және полктыќ тылдан тұрады.
3 тарау. ЌОРҒАНЫСҚА ДАЙЫНДАЛУ. ПОЛКТІҢ ИНЖЕНЕРЛІК ҚОРҒАНЫС ҚҰРЫЛЫСТАРЫ
Ќорѓаныс ұрысыныњ жетістігі ұрысќа жан-жаќты және тиянаќты дайындалуѓа байланысты.

Ќорѓанысќа дайындалу дегеніміз:

- ұрысты жоспарлау;

- полкті дайындау;

- ќорѓаныс ұрыс ретін ұйымдастыру;

- инженерлік ќорѓаныс ќұрылыстарын салу;

- ќорѓанысќа дайындыќты баќылау.

Ќорѓаныстық ұрысќа дайындалу дегеніміз:

- полк командирініњ шешім ќабылдауы;

- бөлімдердіњ алдына маќсат ќою;

- үздіксіз өзара көмек, ќарсыласты атыспен ќұрту, ұрысты жан-жаќты ќамсыздандыру, басќару және жоспарлау.

Ќорѓаныстыњ шешімін полк командирініњ өзі ќабылдайды. Ол әуелі алдына ќойылѓан маќсатты түсінуі керек, жаѓдайды баѓалап, оперативті-тактикалыќ есеп жүргізу керек.

Алдына ќойылѓан маќсатты түсінерде полк командирі дивизия командирініњ ой-жоспарын, жау шабуылына тойтарыс беру ретімен түрлерін, ядролыќ ќаруды ќолдану жаѓдайын, ұрыс ретіндегі өз орнын, көршілердіњ алдына ќойѓан маќсаттарын және ќорѓанысќа берілген уаќытты білуі керек.

Жаѓдайды баѓалаѓанда полк командирі білуі керек:

- ќарсыласты;

- өз әскерін;

- көршілерді;

- аймаќты;

- радиациялыќ, химиялыќ және бактериологиялыќ жаѓдайды.

Сонымен ќатар, ауа райы; жылдыњ немесе тәуліктіњ уаќыт кезењі, экономикалыќ жаѓдай халыќтыњ күй-жаѓдайына көњіл аудару керек. Осыныњ бәрін біліп-түсінгеннен кейін полк командирі шешім ќабылдайды.

Онда ол:

- ұрыс жоспарын;

- бөлімдердіњ ұрыстыќ маќсаттарын;

- өзара көмек, толыќ ќамсыздандыру;

- басќару жолдарын аныќтайды.

Шешімніњ негізгі ұрыс жоспары, онда негізгі баѓыттар, жауды ќұртудыњ атыстыќ дењгейі, жай немесе ядролыќ ќарумен ќұратын объектілер, оны ќолдану, ќарсы шабуы баѓыттары, ұрыстыќ рет, ќорѓаныс ќұрылыстары белгіленеді.

Әр бөлімге ќойылатын маќсат ұрыс жоспарына мүмкіншіліктеріне және әркімніњ ұрыстаѓы орнына байланысты.

Өзара көмек жаудыњ шабуыл баѓытына, және ќарсы шабуыл баѓыттарына байланысты. Ұрысты жан-жаќты ќамсыздандыру дегеніміз ол барлау, жалпы ќыру ќұралынан ќорѓану, инженерлік ќамсыздандыру және ќарсыласты жалѓандыру.

Бөлімдерге ұрыстыќ маќсат ќою бұйрыќ беру арќылы ќолданылады.

Бұйрықта командир:

- ќарсыластыњ баѓаламасын;

- полктыњ ұрыстыќ маќсатын;

- дивизия командирініњ ядролыќ ќаруды ќолдану уаќытын;

- жою объектілерін;

- көршілердіњ маќсаты және олармен шекара;

- ұрыс жоспары;

- бірінші эшелондаѓы батальондарѓа (күшейту күштері, ќорѓаныс ауданы, негізгі атыс баѓыты, алдыњѓы шеп, танкке ќарсы ќару тыѓыздыѓы, танктер мен ЖӘМ, көршілермен шекара, ќансалдаѓы бөгеттер, оѓан кім жауапты);

- екінші эшелондаѓы батальондарѓа (бәріде бірінші эшелондай, оларѓа ќосымша ќарсы шабуыл және ќарсыластыњ тактикалыќ әуе десантына ќарсы ұрыс);

- зењбіректерге (атыс аудандары, дайындыќ және ату уаќыты);

- әуе ќорѓанысына (орналасу орны, дайындыќ уаќыты);

- танкке ќарсы ұрыс резервіне, жылжымалы бөгет бөлімшелеріне (мүмкін баѓыттар, өзара көмек);

- бір күндік оќ-дәрі шыѓыны;

- дайындыќ, инженерлік ќорѓаныс ќұрылыстары;

- басќару пунктері.

Ќорѓаныс ауданыныњ инженерлік ќұрылыстарына 1,2 эшелондаѓы батальондардыњ позициялары, зењбірек және әуеге ќарсы ќару позициялары, танкке ќарсы резервтердіњ орны, 2 эшелонныњ ќарсы шабуылѓа шыѓу шебі, басќару пунктері мен медициналыќ пункттердіњ орналасатын орындары, жалѓан позициялар кіреді. Сонымен бөгеттер алынып маневрлік жолдар дайындалады.
4 тарау. ЌОРҒАНЫСҚА ҰРЫС ЖҮРГІЗУ. ЖАУДЫҢ ҚОРҒАНЫСЫНЫҢ АЛДЫҢҒЫ ШЕБІНЕ ЖӘНЕ ШАБУЫЛЫН ТОЙТАРЫС КЕЗІНДЕ ҚҰРТУ. БІРІНШІ ҚОРҒАНЫС ШЕТІ ҮШІН ҰРЫС
Терењнен жања ќозѓалѓан жауды полк ќолда бар зењбіректерден 10-12 километр ќашыќтан ата бастайды. Сөйтіп олардыњ жылжу ретін бұзады және талќандайды.

Алдын-ала ату 20-40 минутќа созылады және ол жаудан бұрын болу керек.

Ќарсыластар ќарсы ата бастаѓанда әскерлер танкке, ЖҰМ-ѓа, окопќа және басќа паналарѓа тыѓылып жаудыњ шабуылын тоќтатуѓа әзірленеді.

Әуе ќорѓау ќарулары әуе нысандарын жояды.

Ұрыс кезіндегі 1 эшелонда пайда болѓан өткелдерді жабуѓа және соќќыѓа ұшыраѓан 1 эшелонныњ әскерлеріне көмектесу үшін ол жерлерге зењбіректен атќылап, танкке ќарсы резервті, жылжымалы бөгет бөлімшелерін жіберу керек, керек болса 2 эшелонды да сол жаќќа жылжыту керек.

Шабуылѓа шыќќан жауѓа ќайталай ядролыќ соќќы беріледі. Жабыќ позициядаѓы зењбіректер негізінен танктер мен бронемашиналарды атып оларды ыдратады, содан кейін тіке атып ќұртады.

Жау ќорѓаныс шебіне жаќындаѓан сайын атыс күшейе түседі.


5 тарау. ІШКЕ КІРІП КЕТКЕН ЖАУДЫ ЖОЮ. ЌАРСЫ ШАБУЫЛҒА ШЫҒУ
Ішке кіріп кеткен жауѓа ќарсы соќќы бере отырып полк командирі 2 эшелонмен ќарсы шабуыл жасауды ұйымдастыру керек. Ол үшін 1 эшелон өзініњ мањызды жатќан жерін ќорѓауѓа ќабілеті болу кере және 2 эшелон әскерлері ұрысќа батылдығы ќабілеті болу керек.

Полк командирініњ ойынша ќарсы шабуыл ќарсыластыњ ќапталынан немесе ту сыртынан жүргізілуі ќажет.

Ќарсы шабуыл жауды түгел ќұртќанша немесе ойлаѓан жерге шыќќанша жүргізілуі керек.
6 тарау. ТЫЛДЫҚ БӨЛІМДЕРДІ ҚОРҒАНЫСТА ОРНАЛАСТЫРУ ЖӘНЕ ЖЫЛЖЫТУ

Полктіњ медициналыќ пункті мен ќұралдар ќоры бар транспрот 2 эшелоннан кейін жүреді, ќалѓан тылдыќ бөлімдер полк немесе дивизияныњ ұрыстыќ ретінен кейін тұрады.

Оќ-дәрі бөлімдерге жасырын жеткізіледі. Бос транспорт аурулар мен жаралыларды тасу үшін ќолданылады.
7 тарау. ТӨМЕН ҚЫРҚЫНДЫ ҚАҚТЫҒЫСТАР КЕЗІНДЕ ОРТА-АЗИЯЛЫҚ СТРАТЕГИЯЛЫҚ АУДАНДА ҚОРҒАНЫС ЖҰМЫСЫН ЖҮРГІЗУДІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
Төмен ќарќынды ќаќтыѓыс – ќарулы ќаќтыѓыс. Ол кейбір ќайшылыќтарды ќару күшімен шешу деген сөз.

Олар: шекаралыќ ќаќтыѓыстар, зањсыз ќарулы күштердіњ ішке кіруі, өз жеріњде сондай күштердіњ пайда болуы, террорлыќ топтардыњ ќұрылуы.

Бұл ќаќтыѓыстарды диверсиялыќ және террорлыќ әрекеттер, әскери техниканыњ ењ соњѓы түрлері ќолданылады.

ЌР маќсаты бұл төмен ќарќынды ќаќтыѓыстар үлкен соѓысќа айналдырмай уаќытында аз шыѓынмен тоќтату.