Қазақстан республикасыныњ денсаулық сақтау министрлігі қараѓанды мемлекеттік медицина академиясы абдакаликов м. К., Зинин а. М., Джубаналиев е. З

1. Қызару

2. Кµпіршік болу

3. Әрт‰рлі терењдікте µлі еттенеді

4. ¤лі еттену терініњ қабатынан асып етке кетеді.

Қабыну кµрінісі м±нда аз болып, жазылу ақырындап және кµпке созылады. Жараныњ беті жасыл-сары т‰ске боялады. Егер к‰йіктіњ кµлемі ‰лкен болса, м±ндай к‰юдіњ клиникасынан басқа жалпылай кµріністер пайда болады, температурасы кµтеріліп, СОЭ тездетіледі, қан қоюланады, орташа нейтрофильді палочка ядорлық ыѓысу болады, лимфоциттер азаяды. Зақымданѓандардыњ зәрінде азотты белок, оксалат, фосфаттар ізі болады. Зәр бµлінуі азайып, к‰йіктік шок болуы м‰мкін. Егер азот қышқылы кµзге тамса, µте қауыпты болып табылады және м±ны зақымдаудыњ µте ауыр т‰рі деп қарау керек, болжамды µте сақтықпен жасау керек, бірінші қараѓан бетте µте жењіл болып кµрінгенімен тіптен роговицаныњ µлі еттенуі м‰мкін. Тыныс жолдары арқылы уланѓандардыњ клиникасы әрт‰рлі болуы м‰мкін.

Егер азот қышқылыныњ ‰лкен қортылған көлемі бар ауамен дем алѓан болса, онда тез арада тынысы тарылады (асфикция), тырысу пайда болады. Сонан соњ дем алысы тоқтап µлуі м‰мкін, кіші қан айналымыныњ б‰лінуінен. Тыныс жолы арқылы уланудыњ клиникасы - т±ншықтырѓыш УЗ уланѓандардыњ клиникасы болады. Рефлекторлық және жалѓан сатылары, µкпеніњ токсикалық қабыну сатысы, ренонвалененция сатысы пайда болады. Айырмашылыѓы м±нда рефлекторлық сатысы µте белгілі болады, коллапс болып метгемоглобин т‰зіліуі болады. Зақымданудыњ аралас т‰рі болуы м‰мкін (терініњ к‰юі мен тыныс жолы арқылы улану). М±ндай жаѓдайда зақымдану µте ауыр болып µлімге әкелуі м‰мкін.

Созылмалы уланудың симптомдары:

- нерв ж‰йелерініњ б‰лінуі (астеникалық синдром)

- гемодинамикалық жылжуы (гипотензия)

- миокардтыњ дистрофиялық б‰лінуі (ауруы)

- әрт‰рлі іш қ±рылыстарыныњ б‰лінуі мен гепатит

- жоѓары тыныс жолдарыныњ токсикалық зақымдануы.

Тотықтырѓыш заттармен ±зақ ж±мыс жасаѓандардыњ кейде тістері ‰гіліп (µзініњ т‰сін жойып, эмальдары м‰жіледі), м‰мкін ауыз, м±рын шырыштарыныњ желінуі болады. Біраз іздеушілердіњ айтуы бойынша, созылмалы уланѓандардың трофикалық бүлінулері болатынын айтқан. Олардыњ салмақтары тµмендеп арықтайды және басқадай ауруларѓа қарсы тұратын м‰мкіншіліктері тµмендейді. Созылмалы уланѓандардыњ клиникасы әрт‰рлі болып диагноз қою қиындыққа келтіреді.

Егер б‰йрек ж±мысыныњ жетіспеуі болса, азотемикалық уремия гемодиализін өткізеді.

Гидразин және оныњ туындылары µте улы заттарѓа жатады.0,4 мг/л кµлемінде немесе онан жоѓары болса, адам µміріне қатерлі болып табылады. Гидразин - т‰ссіз с±йықтық, судан ауыр, 113,5⁰ қайнайды.

-2⁰ С қатады, сумен жақсы араласады, спиртте жақсы ериді, кµк жалынмен жанады. К‰шті тотықтырѓыш, шаруашылықта кµп қолданылады, зымырандық отын болып табылады. 0,1 мг/л жұмыс істеуге рұқсат етілген ењ жоѓары мөлшері.

Оныњ организмге әсер ету механизмініњ бір т‰рі, ол организмге перидоксоль фосфат коэнзим ферменттерімен қ±былысқа т‰седі, б±л организмде аминоқышқылдардыњ әрт‰рге айналуын қамтамасыз ететін фермент.

Гидразин мен метилгидразин организмде тез уақытта толық сорылады, ауыз, м±рын шыршыттары, ішек-қарын шыршыттары және тері арқылы. Организмнен бүйрек арқылы µзгермеген к‰йімен шыѓады. Клиникалық кµріністері: жоѓарѓы тыныс жолдарыныњ, кµздіњ шырыштарының тітіркендіретіндерімен сипатталады және жалпылай уланудың кµріністерімен (басы ауырып, ж‰регі айнып, қ±сық пайда болады, ж‰рісі б±зылады). Объективті кµріністері: тамаѓы қызарып, тынысы тездетіп, µкпе т±сында перкуссия жасаѓанда даңылдаѓан дыбыс болады, тынысы тарылып, кеуде т±сында сырыл пайда болады. Терісі бозарып, дене қызуы кµтеріліп, нейрофильдік лейкоцитоздары, лимфоциттері, эозинофильдері азаяды. ¤те ауыр уланѓандарда коллапс, ес-т‰сі тану, токсико-клиникалық тырысу болып, µкпесі қабынады. Бауыры ісініп, оныњ кµлемі µседі, оныњ ж±мысыныњ жетіспеушілігі болады. Б‰йрек µте сирек зақымданады (интеретициалдық нефрит болуы м‰мкін). Егер «У» кµзге т‰ссе, коньюктиваныњ ісінуі болып, іріњдеуі м‰мкін, ол егер кµп мµлшерде тамѓан болса, ‰стіртін к‰йік болуы м‰мкін. Уланудыњ ‰ш т‰рі болады: жењіл т‰рі, ол удыњ тамѓан жерініњ тітіркендіргіш және к‰йдіргі кµріністерімен сипатталады. Ал орташа т‰рінде б±л айтқан жоѓарыдаѓы кµріністер µте айқын болады, б±ѓан тән қ±сық, аз уақытқа есінен тану, тежелу, кейде токсикалық гепатит болады. Улану 2-3 аптаѓа созылады. Ауыр уланѓандар тырысу симптомдарымен сипатталады, олар орталық ж‰йке ж‰йесініњ улануынан болып табылады.

Алѓашқы кµмек пен емдеу. Алѓашқы ретте гидразинніњ буымен уланғандарға, аммиакпен уланѓандарѓа кµрсететін кµмекті кµрсетеді. Егер кµзі, терісі зақымданѓан болса, аѓын сумен жуады, ішке т‰ссе қолды кµмейге тыѓып, қ±сық шақырады, т±з қосқан жылы су ішкізеді. (1 қасық тузды + 1 ст. жылы суѓа).
ПМП кµрсетілетін алѓашқы жедел кµмек.
Тыныс жолы арқылы уланѓандарѓа т‰тінге қарсы қолданатын қоспаны иіскетеді, етке 10 мл 5% витамин В-6, б±л арнаулы антидот болып табылады. Егер ішек-қарынѓа т‰ссе, ішті зонд арқылы жуып, 2% гидрокарбонат Na ертіндісімен артынан т±зды су қ±ямыз - ішті µткізу үшін.

ЖМО, ЖмедБ. Клиникалық кµріністеріне байланысты бронхолитиктерді жібереді, (эуффилин), қайтадан кµп мµлшерде 5% витамин В-6 ертіндісін қүре тамырына 10 мл. және кµк етке 20 мл. әрбір 2 саѓат сайын жіберіледі. Кµпіршік болдырмайтын заттарды береді- егерде µкпеніњ қабынуы болса. Дегитратациялық емдеу: қүре тамырына фуросемид (лазикс), манитол, глюкоза мен аскорбин қышқылын қосып береді.

Алдын - ала шаралары. Ењ қажетті улану болдырмаудыњ алдын ала шаралары- санитарлық ескерту болып табылады, олар теріге, кµзге және олардыњ буымен зақымданѓан ауаныњ организмге т‰спеуіне баѓытталады. Теріні қорѓау ‰шін арнаулы костюмдер, тыныс жолдарын қорѓау ‰шін с‰зетін немесе оқшаулау газқағарлары қолданылады. Зақымданған ауада теріні және киімді жақсы тазалайтын - су болып табылады. Зақымданады деген жерлерде, су жеткілікті мµлшерде болу керек. Ж±мысқа кірісер алдында, әр ж±мыскер µзін-µзі сақтандырудыњ ережесін м‰лт етпей сақтау керек, ол оларды к‰нделікті оқыту мен жаттығу арқылы көрсетіледі. Ж±мыскерлер медициналық бақлаунда болуы керек. М±ндай жерлерде істеп ж‰рген адамдардыњ аманшылыѓы - медицина қызметкерлерініњ кµмек кµрсетуге дайындыѓына байланысты болады, олар әрқашан дайын болуы керек.

Улы техникалық сұйықтықтар: метилді спирт, этилді спирт, этиленгликол, дихлорэтан, трихлорэтилен.

Метилді спирт (метанол, карбинол, ағаш спирті) CH OH. Түссіз, өте жеңіл сұйықтық, тығыздығы 0,797, қайнау Т⁰ = 64-65⁰ C. Тазаланған метил спирті, өзінің иісі бойынша этил спиртінен айнымайды. Химиялық синтезде құмырсқа қышқылы мен формальдегид алу үшін,ерітінді ретінде политуралар мен лактарда қолданылады.

Жұмыс істеуге болатын ең жоғарғы мөлшері 5 мг/м ауада (ПДК). Метанол өте улы зат. 35-100 мл дейінгі көлемі өлімге әкеп соғады. Метилалкоголі өте күшті, қүре тамырын, нерв жүйесін зақымдауға әкеп соқтыратын, "У" болып табылады. Адам організмінде метил спирті бірінші формальдегидке, онан соң құмырсқа қышқылына айналады. Метанолдың улылық қасиеті осы жоғарғы айтқан заттарға негізделген. Құмырсқа қышқылының толықтырушы қасиетімен организмдегі тотықтыру толықтырушы жұмысына кірісіп, ацидозға, гипоксияға және витамин D тобының, аскорбин қышқылының жетіспеуіне әкеледі. Метанолға әсіресе сетчатканың көру нерв жүйесі сезімтал болады.

Егер жеңіл уланған болса, адам шаршап, басы айналып, жүрегі айниды.

Орташа уланған түрінде - басы айналып, ауырып, жүрегі айнып құсады және бас миы жұмысының теңселуі болады. Көздің көруінің бұзылуы 5-6 сағаттан кейін басталады, бұл уақытша немесе үнемі қалуы мүмкін.

Ауыр зақымданған түрінде - ең бірінші симптомдарынан кейін басы ауырып, жүрегі айнып, құсық пайда болады, есінен тануы (кома) мүмкін. Адам дем алысы тоқтағандықтан және жүрек қан соғуының төмендеуінен өледі. Бұл спиртке, әр адамның әртүрлі сезімталдылығы болады, тіптен 250-500 мл ішкенде тек қана жеңіл улану түрі де кездеседі.

Егер метил спирті ішке түссе, онда тез арада құсық шақыру керек, онан кейін ішті ағынды сумен жуу керек, немесе 1-2% гидрокарбонат Na мен. Кейін ішті өткізетін тұздарды беруіміз керек. Антидот ретінде этил спиртін беру керек, 100 мл 30% спиртті ішуге береді, онан соң екі сағат сайын 50 мл-дан, одан арғы күндері 2-3 рет 200 мл-ден береді. Егер ессіз болса, қүре тамырына құяды, 5-10% ертінді түрінде (1 мл/кг салмағына шаққанда 96% спиртті). Бұл спирттің арнаулы әсері - оның метанолмен бақталастығында, метанолдың тотықтыруына қарсы тұрып, оны организмнен сол күйі шығарады. Зәрді көп шығаратын дәрілерді береді (лазикс, манитол, фуросемид). Ең бастапқы кезде гемодиализ бен перитонналды диализ жасау керек. 30-60 мг қүре тамырына преднизолон беру керек. Егер (амиопия) көзі көрмесе, қүре тамыры арқылы 40% глюкоза 20 мл; 2% новокаин ертіндісін жіберу керек. 20 ед инсулин тері астына, АТФ 2-3 мл 1% тік. Витаминдік емдеу: 5% - 20 мл аскорбин қышқылын қүре тамырына жіберу керек.

Мас болудың алғашқы сатысы өте жоғары психикалық белсенділігімен сипатталады, бірақ та ондай адамның өзіне-өзінің сенімділігі күшейеді, көп сөйлейді, оған қарамай өте қиын мәселелерді шешетін қабілеті төмендейді. Бұлшық ет жұмыстарының қозғалыс қабілеті және дем алысы мен қантамыр жұмысы өсіп, жұмысқа төзімділігі азаяды. Егер уландыратын мөлшері ішке түссе, есі тез ауып мынадай симптомдармен белгіленеді: суық тер шығып, беті, көзі қызарады, Т⁰-сы төмендейді, құсады, өз-өзінен тынышсызданады.

Өзіне белгілі емес нервтік симптомдар болады: (көзінің қарашығы қысылып немесе ұлғайып, көзінің бір орнында тұрмауы және анизокория) болады. Тынысы азайып, көмей тынысы пайда болып, қан тамыр соғысы жиілеп, алғашқы қан қысымының жоғарылауы коллапспен ауысады. Кеуде дірілі пайда болып, құсығына қақалып, кеңірдегі тарылады. Анықтама және ем үшін алкогольдік команы үш сатыға бөлуге болады:

- жоғарғы сатысы;

- орташа сатысы;

- төменгі сатысы;

Алкогольдік уланудың ең негізгі асқынуы құсыққа қақалып, тыныс жолы бүлініп, тынысы тоқтау болып табылады.

ПМП-дегі жедел көмек пен ем.

Түтікшемен асқазанды сумен жуып, сорғыш көмір беру керек. Қүре тамырына глюкоза мен аскорбин қышқылын жіберу керек, тері астына кордиамин, кофеин жіберіледі. Өте ауыр уланған болса, қүре тамырына кордиамин 1 мл және коразол жіберіледі, кеңірдекті көпіршік пен судан тазалап, оған түтікше қою керек. Оттегі беріп, қолдан жасанды дем алдыру керек.

ЖмедБ -да және госпитальда:

Зәрді тездетіп шығаратын дәрілер, қүре тамырына гидрокарбонат натрий, кордиамин, кофеин, б/етке витамин РР, аскорбин қышқылын беру керек. Оттегі емін қолданып, ауыз қуысы мен кеңірдекті тазалайды. Антибиотиктерді салу керек (өкпенің ісінуін болдырмау үшін).

Этиленгликоль - түссіз, спирт сияқты сұйықтық, тәтті дәмі бар, иісі жоқ. Қайнау температурасы 197⁰ С. Сумен, спиртпен басқа сұйықтықтармен араласады, оның судағы ерітіндісінің қасиеті -65⁰ С-қа дейін қатпайды. Этиленгликольді ішсе уланады. Бұл затқа әр адамның сезімталдығы әртүрлі. Өлімге әкелетін мөлшері 50-500 мл-ге дейін, орташа мөлшері (100мл). Барлық спирттер сияқты этиленгликольдың наркоздық мөлшері бар. Қан тамырлық және протоплазмалық "У" болғандықтан, этиленгликоль ми ісігі мен өліеттілікті тудырады. Соңында мида оттегінің жетіспеушілігіне әкеп соқтырады. Ең әуелі уланғандар жүрек тамыр соғуының әлсіреуінен немесе өкпе ісігінен өліп кетеді. Егер уланғандар мидың бұзылу сатысынан шықса, әрі қарай бүйрек түтікшелерінің жұмысының бұзылу симптомдарының көрінісін көруге болады. Қымыздың қышқылы кальцияға қосылып бүйрекке механикалық кедергіш жасайды.

Бастапқы сатысы 12 сағатқа созылады. Бұл уақытта ми жұмысының бұзылу көрінісі көп айқын болады.

Екінші нейротоксикалық сатысында мидың уланған көріністеріне тыныс пен қан тамыр жүрек жұмыстарының бұзылуы қосылады (депрессия, бас ауыру), бел, іш ауырулары, қолдары жансызданып, құсық пен дененің селкілдеуі пайда болады. Іші өтеді, патологиялық рефлекс пен ми симптомдары болады (желке еттің қарысып қалуы) есінен таңып, қатты бозданып (цианоз), тынысы тереңдейді, коллапс болады, өкпесі ісінінеді, жүрек қағысы өте әлсірейді, қан тамыр соғысы өте әлсіз және жедел түрде болады, рефлекстері жойылады. Егер ауру бірінші тәулікте өлмесе,онда 2-3 тәуліктен бастап бүйрек жұмысының жетіспеуі басталады. Зәрдің мөлшері азайады, зәрде оксалат кальциы, белок, эритроциттер пайда болады. Адам терісінің беті сарғаяды, бауыр өсіп, оның жұмысы бұзылып, қолмен басқанда ауырсынады. Энурез бен уремиялық кома болады, азот азаяды (азотомия), қан қысымы көтеріледі. Ауру уремиялық комадан өледі.

ПМП-дегі жедел көмек пен ем: ішек-қарынды мол сумен жуу немесе 2% гидрокарбонат сұйықтығымен артынан зонд арқылы құю керек. 50-100мл 30% этилспиртін және көп сұйықтық ішкізу керек. Егер ессіз болса, қүре тамырына кордиамин, коргликон жіберу, әрі қарай жедел гемодиализ немесе жасанды бүйрек құралдары бар емханаға апару керек.

ЖмедБ мен (ЖМО), госпитальда: 5% 200-500 мл этил спиртін 5% глюкозамен қоса тамшылатып қүре тамырына жібереді. 3-4 сағатта қайталайды. Қүре тамыры арқылы глюкоза мен новокаинның қоспасы жіберіледі, гидрокарбонат Na, тиосульфат Na, фуросемид (лазикс), хлорлы кальций, глюконат кальция және жүрек ауруына қолданатын гликозиттерді қан алмастыру үшін 3-4л дейін құяды. Магний мен кальций дәрілерін жіберу керек. Егер бүйрек жұмысының жеткіліксіздігі болса, белогы жоқ тамақ береді, суды 500-800 мл дейін тәулігіне азайтады, ішкі немесе қүре тамыры арқылы 5%-500 мл гидрокарбонат Na, витаминдер В,С, жіберіледі ішек қарынды қайтадан жуу керек. Гемодиализ жасайды.

Дихлорэтан, үшхлорэтилен - бұлар өздерінің наркоздық улылығымен, тітіркендіргіш қасиетімен және паренхималық органдарды өте ауыр зақымдауымен жекеленеді. Хлорлы углеводтар - дихлорэтан, үшхлорэтилен және төрт хлорлы углевод. Майларды, смолаларды және дегазациялық заттарды ерітуге қолданылады.

Дихлорэтан СL CH - CH CL, иісі хлороформ сияқты, суда жаман ериді, ауадан буы 3,5-4,5 есе ауыр, сондықтан үйдің төменгі жағында жиналатын сұйықтық болып табылады.Қайнау Т⁰ +74-87⁰ С. Ішсе өлімге әкелетін мөлшері 10-50 мл-ге дейін. Ауадағы жұмыс істеуге болатын ең жоғарғы мөлшері 10мг/м (ПДК).

Дихлорэтан бауырда хлорсыздандырғыш тотықьтырғышқа ұрынады. Организмнен бүйрек пен тыныс жолдары арқылы шығады. Организмде олар биотрансформация жасайды, үшхлорсірке қышқылы және үшхлорэтанол түрінде организмнен урохлор қышқылы сияқты болып шығады. Оның ең ақырғы бөлігі хлороформ болып табылады. Адам демімен 10% дихлорэтилен шықса, ал жартысы өзгермеген бетімен зәрмен шығады.

Улану механизмі мен патогенезі: - дихлорэтан наркотикалық әсерлі зат болып табылады, орталық нерв жүйесімен және паренхиматоздық органдарға әсер етеді.

Дихлорэтан алкильдік «УЗ», организмнен кейбір белок заттарын ығыстырады, оның ішіндегі нуклейнопротеидттердің ішкі клетка құрылыстарын бұзады, организмде оның метоболиттерінің улылығы арта түседі. Хлорэтанолмен монохлоруксус қышқылы дихлорэтанның метоболиты болып табылады және олар клеткалардың ішкі құрылысын бүлдіруі өте күшті. Клетканың мембранасын бұзып, клетканың цитолизін жасайды. Мұның бұл әсерінен бауырдың РЭСЖ өте көрнекті болады, өйткені осы У-ың бауырда метоболизмі өтеді. Бұған дәлел уланудың бірінші сағатында микросомолдық ферменттердің белсенділігінің төмендеуі, углеводтық қатынастың төмендеуі, бауырда гликогеннің орнына маймен ауыстырылуы жатады. Сонымен уланудың бастапқы бетінде бауырдың залалсыздандыру қабілеті жойылады, немесе төмендейді.

Үшхлорэтилен өзінің әсері бойынша дихлорэтанға ұқсайды, бірақ та оның бауырмен бүйрекке әсері аздау болып, миға наркоздық және жүрекке әсер күші көп болады.

Ауыз арқылы улану: егер ішке (20-30мл) дихлорэтан немесе басқадай углеводород түссе, әуелі ұлтабар тұсында ауырсыну пайда болады, жүрек айнып құсады, әлсіздік пайда болып, тәлтіректеп есінен танады. Уланғандар әрқашан да өледі, біреулері уланғаннан кейін бірінші сағатында өлсе, есін жия алмай кейбіреулері кешіректеу өледі. Коматоздық жағдайдан шыққан соң екеуінде де коллапстан өледі. Егерде 2 тәулікте өлмесе, онан кейін бауыр мен бүйректің улану клиникасы көрінеді. Бұл сатысында, аурулар бауыр мен бүйрек жұмысының жетіспеуінен гемморагиялық диатезден өледі.

Тыныс жолы арқылы улану - жеңіл немесе орташа түрінде болады, жеңіл уланудың жасырын уақыты өткеннен кейін (2-12сағ) көріністер басталады: ауызға тәтті дәм пайда болып, жүрегі айниды, басы ауырып, айналып, әлсіздік пайда болып тәбеті тамаққа шаппайды, құсып, іші өтеді.Көз бен тыныс жолдарының шырышты қабаттарының тітіркенуі болуы мүмкін. Жеңіл уланудың мұндай клиникасы 3-5 тәулікте өтуі мүмкін.

Орташа дәрежеде уланғандардың 2-3 тәуліктің ішінде бауыр мен бүйректің зақымдануының симптомдары көріне бастайды. Сарғыштану, бауыры үлкею - бұл гипербилирубиннен болады, қанда трансаминаза көбейеді, зәрде белок, эритроциттер, цилиндрлер пайда болады. Ауыр дәрежесінде уланғандарда, нефропатия және гепатит болады. Егер тыныс жолдары арқылы ауыр дәрежеде уланса, кома тез болады. Өлім - тыныс жолдарының параличінен немесе жүрек жұмысының жеткіліксіздігінен болады.

Бірінші көмек пен ем. ПМП-де тыныс жолдары арқылы уланғандарға оттегі беріледі, тері астына кофеин, кордиамин, камфора, лобелин жіберіледі. Егер ішке түссе, ішті молырақ сумен жуу керек те, 20г вазелин майын береді, қалған ем жоғарыда көрсетілгендей. Уланғандарды тездетіп жасанды бүйрек аппараты бар емханаға жеткізу керек.

ЖмедБ, ЖМО, госпитальда: қан алмастыру сұйықтықтарын беру керек (гемодез.полиглюкин). Зәрді көп шығаратын заттар, (фурасемид, лазикс). Бірінші 6 сағатта гемодиализ, гемосорбция жасау керек, онан кейін перитональді диализ жасау керек. Қүре тамырына 3-4 рет унитиол, витаминдер: В, С, гарамин қышқылын береді, етке гликол қышқылын салады. Егер жүрек - қүре тамырының жеткіліксіздігі болса, кордиамин, прессорлық аминдер, стероид гормондарын, жүрек гликозиттерін беру керек. Тыныс орталығының жұмысы жойылса, интубация жасап, (ИВЛ) өкпені жасанды дем алдырады.

Жедел улану, күнделікті өмірдегі жұмыс орнында болу мүмкін, егерде ішке, ауамен тыныс жолы арқылы және де терінің астына, түссе. Өлімге әкеліп соқтыратын мөлшері 0,2-0,5 г.

Мышьяк тұздарымен улану мөлшері - 0,01-0,02г, ал өлімге әкелетін мөлшері - 0,06-0,2г. Бірақ көп улы ауыр металдардың адамдарды уландыратын және өлімге әкелетін мөлшері әлі күнге дейін белгісіз. Ауыр металдардың тұздарымен улану механизмі - резорбтивтік әсерімен жергілікті жердегі әсерінің қосылысынан тұрады. Жергілікті әсері - тіндердің бұзылуынан басталады және ол удың диссоциациялану қабілеттігіне қарайды. Белоктардың қысылуымен және денатурациялануының салдарынан тіндер өліеттіленіп (некроз) қабыршақпен жабылады.

Резорбтивтік әсерінің негізіне белсендігі - белок топтарының жұмысына және ферменттерге блок қойылу болып табылады.Көбінесе 80% дейін биологиялық белсенділігін арттыратын сульфгидрильдік (тиол) SH топтарына жататын ферменттеріне блок қойылудың маңызы зор, онымен қатар амин, карбоксилдік топтарға да блок қойылады. Протеиндердің физикалық-химиялық және биологиялық қасиеттерінің жойылу салдарынан, блок, углевод және май қатынастарының жұмыстары бүлінеді. Ауыр металл қосылыстарының таңдап токсикалық әсер ететін мүшелері - бүйрек эпителиі, бауыр, ішек, эритроциттер және ми клеткалары.