Б. А. Джаамбаева Философия Оқулық
жүктеу/скачать 1.78 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- «Кант және эпигондар (Kant und die Epigonen)», «Кантқа оралу!» (1865)
- «Қатысты қисық жазықтар туралы жалпы зерттеулер»
| Г. Риккерт).
Неокантшылдық (Канттың ілімін дамытушы философиялық ағым) неміс философиясы жүйенің жасалуы мәселесінде тығырыққа тіреліп, дағдарысқа ұшыраған кезде ХІХ ғасырдың екінші жартысы – ХХ ғасырдың басында Германияда пайда болды. Неокантшылдық ағымның басты ұранын О. Либман «Кант және эпигондар (Kant und die Epigonen)», «Кантқа оралу!» (1865) деп аталатын еңбектерінде қалыптастырған болатын. Ол материалистік метафизиканың және позитивистік әдістеменің зорлықшылдығына қарсы қатаң сын айтты. Неокантшыл философияның бағдарламасы Канттың трансценденталды идеализмін қайта дамытуға бағытталды. Ол әсіресе жаратылыстанудағы және қоғамдық ғылымдағы белсенді ақылдың конструктивтік қызметіне ерекше мән берді. Жаңа дәуірдің идеалистері мен тұрпайы материалистері қарқынмен дамып келе жатқан ғылымның нәтижелерін философиялық түсіндіруге қорғансыз болып шықты, бұл ағым осы кемшіліктің орнын толтырды. ХІХ-ХХ ғ. тоғысында Ньютон мен Галилейдің механикалық заңдары ӛзінің күшін жоғалтып, философиялық және әдістемелік талаптар тиімділігінен айырылды, осы ретте жаратылыстанудың жаңа зерттеу нысандары мен міндеттері анықталды. ХІХ ғ. ортасына дейін дүниенің жасалуына классикалық механиканың заңдары негіз болды деген пікір үстем болды, осыған сәйкес Евклидтің кеңістік геометриясы «ғылымдардың патшайымы», әрі жалғыз деп танылды. Уақыт кеңістіксіз жасай береді және ӛткеннен бүгінге бірқалыпты ӛтіп отырады деп есептелінді. Кӛпшілікпен қабылданған бұл пікірлер Гаусстың (1777-1855 жж.) «Қатысты қисық жазықтар туралы жалпы зерттеулер» деп аталатын геометриялық трактатының шығуымен ӛзгерді. Бұл трактатта тұрақты кері қисықтың әрдайым дӛңгеленіп отыратын жазығы Лобочевскийдің (1792-1856 жж.) геометриясы негіздеріне сүйене отырып қарастырылады. Сондай-ақ, ХІХ ғасырда Евклидтік емес басқа да ғалымдардың – жүктеу/скачать 1.78 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|