Б. А. Джаамбаева Философия Оқулық
«Табиғаттың бӛлінгіштігі»
жүктеу/скачать 1.78 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- «Жетілдіру үшін сенемін»
- Ансельм Құдайдың болмысын тӛрт тармаққа
- Құдай – ӛзге заттарға қарағанда тереңірек зерттелетін тақырып.
- «Құдайдың онтологиялық дәлелдемесі»
- «Sic et Non» («Бар және жоқ»)
| «Табиғаттың бӛлінгіштігі» трактатында Эриуген табиғат аясында
барлық жаратылыс пен Құдайды зерттеген. Ол табиғатты: «жаратушы және жаратылмайтын» (Жаратушы Құдай); «жаратпайтын және жаратылған табиғат» (жаратылыс әлемі); «жаратпайтын және жаратылмағандардың табиғаты» (Құдай барлық жаратылыстың себебі) деп бӛлді. Эругеннің теологиясы ӛз еңбектерінде жаратылыстың және Құдайдың барлығы туралы ілімін паш етеді. «Құдайды барлық жаратылыстың жаны» деген пантеистік пікірі үшін шіркеу қызметкерлері тарапынан бірнеше рет сотталды. Схоластиканың екінші фазасы «Жетілдіру үшін сенемін» принципін ойлап тапқан Ансельм Кентерберийскийден (1033-1109 жж.) бастау алады. Ол Құдайға сену мен оған құлшылық ету және шайтанның азғыруына түсіп күнәһар атанудың себептерін рационализдік бағытта түсіндіргісі келді. Ансельм әр адамда Құдайдың барына деген сенім бар деп ойлады. Оның теологиясынада ерік маңызды орын алады: жақсылық жасау адамға Құдайдан берілген. Августин секілді ол да ой-сана сенімнің ақиқаттылығын түсіне алмады, оның басты мақсаты Құдайды дәлелдеу еді. Ансельм Құдайдың болмысын тӛрт тармаққа бӛліп дәлелдеуін ұсынды. Оның үш тармағында Ансельм Құдайды оның әрбір жаратылысы бір-біріне ұқсамайтындығымен түсіндірді. Мәселен, әрбір істің қайыры бар. Біз затты тілегенде, оның қайырын тілейміз. Бірақ заттардың барлығы бірдей қайырлы емес, оның әрқайсысы жарамды емес. Олардың қайыры үлкенді- кішілі жарамдылығында, оның қайыры – Құдай. Ансельмнің тӛртінші дәлелдемесінде қайырдың астарында «Құдай» ұғымы бар екендігін байқаймыз. Құдай – ӛзге заттарға қарағанда тереңірек зерттелетін тақырып. Кейін Ансельмнің осы дәлелдемесін Кант «Құдайдың онтологиялық дәлелдемесі» деп атаса, Николай Кузанский «абсолютті максимум» деген екен. Схоластикалық тәсілдің негізін қалауда маңызды рӛлді Пьер Абельярдың (1079-1142 жж.). «Sic et Non» («Бар және жоқ») еңбегі алады. Христиандық туралы кітаптан кӛшірмеде Абеляр меншікті жауаптарды бермеді, ол, ақырғы жауаптар барлық теологиялық сұрақтарда болды, сондықтан бұны ары қарай зерттеу керектігінде. Абелярдың пікірінше, шынайы ӛмір сүретін жалқылар, бірақ олардың ӛзара ортақ қасиеттері болады. Сӛздер мен заттар арасындағы арақатынас орнаған кезде ғана талдау нақты болады деп Абельяр тұжырымдаған. Осыған орай, ол реалистер мен номиналистерді сынға алып, ӛзінің үшінші кӛзқарасын ұсынған. Абеьлярдың пікірінше, универсалия дегеніміз заттардағы әмбапты білдіреді. Әмбебап жалқылар шынайы ӛмір сүреді, себебі ол Құдайдың ақыл-ойында бар. Адамға ең керегі Құдайға сенуі болып табылады. жүктеу/скачать 1.78 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|