Ҳадиси Зайд бо лафзи "Сақалайн"

Ҳадиси Зайд бо лафзи "Сақалайн"

Зайд ибни Собит мегӯяд: Паёмбар (Саллаллоҳу алайҳи ва олиҳ) фармуданд: Ман баъд аз худ ду чизи боарзиш ва гаронбаҳо байни шумо ба ҷо мегузорам. (Ва он ду иборат ҳастанд аз:) Китоби Худо ва Аҳли Байтам. Ҳамоно ин ду ҳаргиз аз ҳам ҷудо намешаванд то ин ки сари ҳавз бар ман ворид шаванд.¹

Санади ин ҳадис комилан саҳеҳ аст.

2- حدثني يحيى بن عبد الحميد ثنا شريك عن الركين عن القاسم بن حسان عن زيد بن ثابت قال قال رسول الله صلى الله عليه ( و آله ) و سلم انى تارك فيكم ما ان تمسكتم به لن تضلوا كتاب الله و عترتي أهل بيتي فإنهما لن يفترقا حتى يردا علي الحوض.

Паёмбар (Саллаллоҳу алайҳи ва олиҳ) фармуданд: ман чизе байни шумо мегузорам, ки агар аз он пайравӣ кунед ҳаргиз гумроҳ намешавед. (Ва он чиз) Китоби Худо ва Аҳли Байтам ҳастанд. Он ду ҳаргиз аз ҳам ҷудо намешаванд то ин ки дар сари ҳавз бар ман ворид шаванд.¹

Санади ин ҳадис низ комилан саҳеҳ аст ба истиснои Яҳё ибни Абдулҳамид, ки мавриди нақди баъзеҳо қарор гирифта аст, вале Яҳё ибни Муин ва баъзе аз муҳаддисони дигар гуфтаанд: Ҳар ки дар бораи ӯ (Яҳё) сухане гуфтааст, аз рӯи ҳасад буда, чун ӯ аввал касе буда, ки дар Кӯфа китоби муснад навишта ва ҳамчунин ӯ аз ровиёни "Саҳеҳи Муслим"аст.

3-4- حدثنا أحمد بن عمرو القطراني ثنا محمد بن الطفيل وحدثنا أبو حصين القاضي ثنا يحيى الحماني قالا ثنا شريك عن الأعمش عن حبيب بن أبي ثابت عن أبي الطفيل عن زيد بن ثابت قال: ثم لما رجع رسول الله صلى الله عليه ( و آله ) و سلم من حجة الوداع ونزل غدير خم أمر بدوحات فقمت ثم قام فقال كأني قد دعيت فأجبت إني تارك فيكم الثقلين أحدهما أكبر من الآخر كتاب الله و عترتي أهل بيتي فانظروا كيف تخلفوني فيهما فإنهما لن يتفرقا حتى يردا علي الحوض ثم قال إن الله مولاي و أنا ولي كل مؤمن ثم أخذ بيد علي فقال من كنت مولاه فهذا مولاه اللهم وال من والاه و عاد من عاداه فقلت لزيد أنت سمعته من رسول الله صلى الله عليه ( و آله ) و سلم فقال ما كان في الدوحات أحد إلا قد رآه بعينيه و سمعه بأذنيه.

Зайд ибни Собит мегӯяд: Вақте Паёмбар (Саллаллоҳу алайҳи ва олиҳ) аз "Ҳаҷҷатул видоъ"баргаштанд ва вориди Ғадири Хум шуданд амр карданд то ҷое барои хутба ва суханронӣ омода шуд. Сипас (барои суханронӣ) бархоста ва фармуданд: "Гӯё ман (ба охират) даъват шудам ва қабул кардам. Ман байни шумо ду чизи боарзиш мегузорам, ки яке бузургтар аз дигарӣ аст. (Ва он ду иборат аст аз:) Китоби Худо ва Аҳли Байтам, пас диққат дошта бошед, ки баъд аз ман бо ин ду чӣ хоҳед кард. Ва он ду ҳаргиз аз ҳам ҷудо намешаванд то ин ки дар сари ҳавз бар ман ворид шаванд". Сипас фармуданд: "Худо мавлои ман аст ва ман мавлои ҳар мӯъмин ҳастам". Сипас аз дасти Алӣ гирифта фармуданд: "Ҳар ки ман мавлои ӯ бошам, пас ин (Алӣ) низ мавлои ӯст. Худоё дӯст бидор ҳар касеро, ки Алиро дӯст дорад ва душман бидор ҳар касеро, ки Алиро душман дорад!"

Абӯтуфайл мегӯяд: Ба Зайд гуфтам: Ин ҳадисро ту худ аз Паёмбар (Саллаллоҳу алайҳи ва олиҳ) шунидӣ? Гуфт: Ҳар ки дар он ҷо ҳузур дошт, бо ду чашмаш он ҳазратро дид ва бо гӯшҳояш ин ҳадисро шунид.¹

Чунон, ки дар матни арабӣ мебинед, ин ҳадис бо ду санад ривоят шуда ва санадаш низ комилан саҳеҳ аст.

Аз он чи гузашт равшан шуд, ки ҳадиси васият бар китоби Худо ва Аҳли Байт аз Зайд ибни Собит бо лафзи "Сақалайн"бо чаҳор санад ривоят шуда ва ҳамаи санадҳои он саҳеҳ аст.

2- Аҳодиси Имом Алӣ (Алайҳис салом)

Имом Алӣ (Алайҳис салом) фармуданд: Ҳамоно Паёмбар (Саллаллоҳу алайҳи ва олиҳ) фармуданд: Ҳатман ман чизе байни шумо мегузорам, ки агар аз он пайравӣ кунед ҳаргиз гумроҳ намешавед (ва он чиз) китоби Худо ва Аҳли Байтам ҳастанд.²

Санади ин ҳадис комилан саҳеҳ аст.

2- عن علي أن النبي صلى الله عليه ( و آله ) و سلم حضر الشجرة بخم ثم خرج آخذا بيد علي فقال: أيها الناس! ألستم تشهدون أن الله ربكم؟ قالوا: بلى، قال: ألستم تشهدون أن الله و رسوله أولى بكم من أنفسكم وأن الله و رسوله مولاكم؟ قالوا: بلى، قال: فمن كان الله و رسوله مولاه فان هذا مولاه، و قد تركت فيكم ما إن أخذتم به لن تضلوا بعده: كتاب الله سببه بيده وسببه بأيديكم، و أهل بيتي قال المتقي الهندي: رواه (ابن راهويه و ابن جرير و ابن أبي عاصم و المحاملي في أماليه و صحح).

Онгоҳ ки Паёмбар (Саллаллоҳу алайҳи ва олиҳ) ба Ғадири Хум расиданд, (барои суханронӣ) дасти Алиро гирифта баромаданд ва фармуданд: Эй мардум! Оё шаҳодат намедиҳед, ки Аллоҳ Парвардигоратон аст! Гуфтанд: Оре (шаҳодат медиҳем). Фармуданд: Оё шаҳодат намедиҳед, ки Худо ва Расулаш аз шумо бар худатон сазовортаранд ва ин ки Худо ва Расулаш мавлои шумо ҳастанд? Мардум гуфтанд: Оре, ҳамин гуна аст. Ҳазрат фармуданд: Пас, ҳар ки Худо ва Расулаш мавлои ӯ бошад, ҳатман ин (Алӣ) низ мавлои ӯст. Ҳамоно байни шумо чизе мегузорам, ки агар аз он пайравӣ кунед, ҳаргиз гумроҳ намешавед. (Ва он ду чиз иборат ҳастанд аз:) Китоби Худо ва Аҳли Байтам.¹

Муттақии Ҳиндӣ мегӯяд: Ин ҳадисро Ибни Роҳавайҳ, Ибни Ҷарири Табарӣ, Ибни Абўосим ва Маҳомилӣ дар "Амолӣ" ривоят кардаанд ва Маҳомилӣ санади онро саҳеҳ донистааст. Ва Бусайрӣ низ ин ҳадисро аз Ибни Роҳавайҳ нақл карда ва санадашро саҳеҳ донистааст.

3- حدثنا إبراهيم بن مرزوق حدثنا أبو عامر العقدي حدثني كثير بن زيد عن محمد بن عمر بن علي عن علي أن النبي حضر الشجرة بخم قال فخرج آخذا بيد علي فقال يا أيها الناس ألستم تشهدون أن الله و رسوله أولى بكم من أنفسكم وأن الله و رسوله مولاكم قالوا بلى قال فمن كنت مولاه فإن عليا مولاه أو قال فإن هذا مولاه إني قد تركت فيكم ما إن أخذتم به لم تضلوا كتاب الله و أهل بيتي.

Ин ҳадис низ монанди ҳадиси пешин аст ва танҳо баъзе ибороти он кам шудааст ва ҳазрат дар ин низ фармудаанд: Ҳамоно байни шумо чизе гузоштам, ки агар аз он пайравӣ кунед, ҳаргиз гумроҳ намешавед. (Ва он ду чиз иборат мебошанд аз:) Китоби Худо ва Аҳли Байтам.²

Ибни Ҳаҷар, Суютӣ, Самҳудӣ ва дигарон ин ҳадисро аз Муснади Роҳавайҳ нақл кардаанд, вале мутаассифона ин ҳадисро мо дар ин китоб пайдо накардем ва шояд баъзеҳо онро аз ин китоб ҳазф карда бошанд ва Ибни Ҳаҷар, Суютӣ ва Албонӣ санади ин ҳадисро саҳеҳ донистаанд.

4- حدثنا الحسين بن علي بن جعفر قال نا علي بن ثابت قال نا سعاد بن سليمان عن أبي إسحاق عن الحارث عن علي قال قال رسول الله صلى الله عليه ( و آله ) و سلم إني مقبوض وإني قد تركت فيكم الثقلين كتاب الله و أهل بيتي وأنكم لن تضلوا بعدهما.

Ҳориси Ҳамдонӣ аз Имом Алӣ (Алайҳис салом) ривоят карда, ки Паёмбар (Саллаллоҳу алайҳи ва олиҳ) фармуданд: Ман аз дунё хоҳам рафт ва ҳамоно байни шумо ду чизи боарзиш, яъне китоби Худо ва Аҳли Байтамро мегузорам ва ҳатман шумо бо вуҷуди он ду ва пайравӣ аз он ду ҳаргиз гумроҳ намешавед.¹

Санади ин ҳадис низ комилан саҳеҳ мебошад.

5- رواه الجعابي في الطالبين من حديث عبدالله بن موسي عن ابيه عن عبدالله بن حسن عن ابيه عن جده عن علي: ان رسول الله قال: اني مخلف فيكم ما ان تمسكتم به لن تضلوا كتاب الله عز و جل طرفه بيد الله طرفه بايديكم و عترتي أهل بيتي ولن يتفرقا حتي يردا علي الحوض.

Имом Ҳасан аз Имом Алӣ (Алайҳимас салом) аз Паёмбар (Саллаллоҳу алайҳи ва олиҳ) ривоят кардаанд, ки фармуданд: Ман байни шумо чизе гузоштам, ки агар аз он пайравӣ кунед, ҳаргиз гумроҳ намешавед. (Ва он ду иборат мебошанд аз:) Китоби Худо, ки як тарафаш дар дасти Худо ва тарафи дигараш дар дасти шумост ва Аҳли Байтам. Ин ду ҳаргиз аз ҳам ҷудо намешаванд то ин ки дар сари ҳавз бар ман ворид шаванд.²

Ҳар кадом аз Самҳудӣ, Саховӣ ва Қундузӣ ин ҳадисро аз Ҳофиз Ҷӯъобӣ нақл кардаанд ва ӯ Муҳаммад ибни Умар аст, ки дар соли 355 ҳиҷрӣ аз дунё рафтааст ва ровиёни ин санад ҳама аз хонадони Паёмбар (Саллаллоҳу алайҳи ва олиҳ) ҳастанд ва ниёз ҳам ба баррасии ҳоли онҳо нест. Бинобар ин метавон гуфт, ки санади ин ҳадис низ саҳеҳ аст.

6- ابن عقده من طريق سعد بن طريف عن الاصبغ بن نباتة عن علي ان رسول الله قال: ايها الناس اني تركت فيكم الثقلين: الثقل الاكبر والثقل الاصغر فاما الثقل الاكبر هو حبل بيد الله طرفه والطرف الاخر بايديكم وهو كتاب الله ان تمسكتم به لن تضلوا ولن تذلوا ابدا واما الثقل الاصغر فعترتي اهل بيتي ان الله اللطيف الخبير اخبرني انهما لن يفترقا حتي يردا علي الحوض وسألت ذلك لهما فاعطاني والله سائلكم كيف تخلفوني في كتاب الله و أهل بيتي.

Асбағ ибни Набота аз Имом (Алайҳис салом) аз Паёмбар (Саллаллоҳу алайҳи ва олиҳ) ривоят карда, ки фармуданд: Эй мардум! Ҳамоно ман байни шумо ду сақл (яъне ду чизи сангин ва боарзиш) гузоштам: сақли бузург ва сақли кӯчак. Сақли бузург ресмонест, ки як тарафи он ба дасти Худо ва тарафи дигараш ба дасти шумост. Ва он китоби Худост, ки агар ба он чанг бизанед, ҳаргиз гумроҳ ва хор намешавед. Ва аммо сақли кӯчак Аҳли Байтам ҳастанд. Ҳамоно Худованди Латифу Огоҳ ба ман хабар дод, ки он ду аз ҳам ҷудо намешаванд то ин ки дар сари ҳавз ба ман ворид шаванд. Худо (дар охират) шуморо савол хоҳад кард, ки бо китобаш ва Аҳли Байтам чигуна рафтор кардед.¹

Дар санади ин ҳадис Саъд ибни Тариф аст, ки тазъиф шудааст, вале Ҳоким ва Заҳабӣ ҳадиси ӯро саҳеҳ донистаанд.

7- ابن عقدة حدثنا جعفر بن محمد بن سعيد الاحمسي حدثنا نصر وهو ابن مزاحم حدثنا الحكم بن مسكين حدثنا ابوجارود وابن طارق عن عامر بن واثله قال كنت مع علي في البيت يوم الشوري. سمعت عليا يقول لهم (لاهل شوري). . . فانشدكم بالله اتعلمون ان رسول الله قال: اني تارك فيكم الثقلين كتاب الله وعترتي لن تضلوا ما استمسكتم بهما ولن يفترقا حتي يردا علي الحوض؟ قالوا: اللهم نعم. . .

Омир ибни Восила мегӯяд: Дар рӯзи шӯрои (шаш нафара) ҳамроҳи Алӣ будам. Шунидам ки Алӣ ба аҳли шӯро мегуфт: . . . Шуморо ба Худо савганд медиҳам! Оё медонед, ки Паёмбар (Саллаллоҳу алайҳи ва олиҳ) фармуданд: Ман байни шумо ду чизи боарзиш, яъне китоби Худо ва Аҳли Байтамро мегузорам, ки агар аз он ду пайравӣ кунед ҳаргиз гумроҳ намешавед ва он ду ҳаргиз аз ҳам ҷудо намешаванд то ин ки дар сари ҳавз ба ман ворид шаванд?

Аҳли шӯро (яъне Усмон, Талҳа, Зубайр, Саъд ва Абдураҳмон ибни Авф) гуфтанд: Оре (ин ҳадисро аз он ҳазрат) шунидем. . . "²

Ровиёни ин ҳадис ҳама сиқа ҳастанд ва танҳо дар бораи Наср ибни Мазоҳим баъзе суханҳо гуфта шудааст. Уқайлӣ мегӯяд: Аҳодиси ӯ музтариб ва хатояш бисёр аст. Ибни Удай низ мегӯяд: Ў аҳодиси ғайри маҳфуз дорад.¹ Бухорӣ дар Таърихи кабираш чизе дар бораи ӯ нагуфта ва Ибни Ҳаббон ӯро дар китоби сиқоташ ном бурда ва ҳадиси Сақалайн аз аҳодиси мутавотир аст, бинобар ин ишколоте, ки Уқайлӣ ва Ибни Удай бар Наср кардаанд, дар ин ҳадис қобили қабул нест. Пас ин санад низ бешак саҳеҳ хоҳад буд. Ҳамчунин ин ҳадисро ҳеҷ касе аз аҳодиси мункари ӯ маҳсуб накардааст. Аммо ин ки Заҳабӣ аз Абӯхайса нақл карда, ки Абўхайса Наср ибни Мазоҳимро каззоб донистааст, ҳеҷ далеле низ барои ин суханаш зикр накарда ва аз ин намуна такзиб карданҳо дар бораи муҳаддисон зиёд аст, ки касе ба он арзиш қоил намешавад. Барои намуна Зайд ибни Муборак ва Аббос ибни Абдулазим аз муҳаддисони бузурги аҳли суннат дар бораи Абдураззоқ қасами худоӣ ёд карда ва гуфтаанд, ки Абдураззоқ каззоб аст², вале касе ба ин сухани онҳо арзиш қоил нашуда ва Бухорӣ 180 ҳадис ва Муслим 420 ҳадис аз Абдураззоқ дар саҳеҳи худ ривоят кардаанд. Бинобар ин ба чунин суханони бедалел намешавад арзиш қоил шуд, илова бар ин ки ҳадиси Сақалайнро даҳҳо нафари дигар ривоят кардаанд.

Имом Ҳусайн аз Имом Алӣ (Алайҳимас салом) нақл кардаанд, ки Паёмбар (Саллаллоҳу алайҳи ва олиҳ) дар Ғадири Хум хутба хонда фармуданд: Эй мардум! Оё ман барои шумо сазовортар аз худатон нестам? Гуфтанд: Оре, ҳастед. Фармуданд: Ман гӯё (фардои қиёматро ҳамакнун мебинам) ва бар сари ҳавз аз ду чиз шуморо савол хоҳам кард: аз китоби Худо ва Аҳли Байтам. . . "³

Дар санади ин ҳадис Иброҳим ибни Ясаъ заиф аст ва ин ҳадисро чунон ки мулоҳиза мекунед Расули гиромии Ислом (Саллаллоҳу алайҳи ва олиҳ) дар Ғадири Хум фармуданд ва дар он рӯз чунон ки дар саҳифаҳои баъд хоҳад омад ҳазрат фармуданд: Аз китоби Худо ва Аҳли Байтам пешӣ нагиред, ки ҳалок мешавед ва ба онҳо ёд надиҳед, ки онҳо донотар аз шумо ҳастанд. Вале мутаассифона дар як ду ҳадис, ба ҷои китоби Худо ва Аҳли Байт баъзе аз ровиён ин ҳадисро таҳриф карда ва ин сифатҳоро ба Қурайш додаанд дар ҳоле, ки Қурайш кофир, мушрик, мунофиқ ва фосиқ низ доранд ва хеле равшан аст, ки ин иборат ба ҳадис изофа шудааст.

9- ابن عقدة باسناده عن عبد الرزاق ابن همام عن معمر بن راشد عن أبان بن أبي عياش عن سليم بن قيس أن معاوية لما دعا أبا الدرداء وأبا هريرة ونحن مع أمير المؤمنين علي بصفين فحملهما الرسالة إلى امير المؤمنين علي وأدياه إليه قال: "قد بلغتماني ما أرسلكما به معاوية فاستمعا مني وأبلغاه عني كما بلغتماني قالا: نعم فأجابه علي الجواب بطوله حتى إذا انتهى إلى ذكر نصب رسول الله صلى الله عليه و آله إياه بغدير خم بأمر الله تعالى قال:. . . أنشدكم بالله تعلمون أن رسول الله صلى الله عليه و آله قام خطيبا ثم لم يخطب بعد ذلك فقال: "أيها الناس إنى قد تركت فيكم أمرين لن تضلوا ما إن تمسكتم بهما كتاب الله عزوجل و أهل بيتى فإن اللطيف الخبير قد أخبرني وعهد إلي أنهما لن يفترقا حتى يردا علي الحوض"؟ فقالوا: نعم اللهم قد شهدنا ذلك كله من رسول الله صلى الله عليه و آله فقام اثنا عشر رجلا من الجماعة فقالوا: نشهد أن رسول الله حين خطب في اليوم الذي قبض فيه قام عمر بن الخطاب شبه المغضب فقال: يارسول الله لكل أهل بيتك؟ فقال: "لا ولكن لاوصيائي منهم: علي أخي ووزيري ووارثي وخليفتي في امتي وولي كل مؤمن بعدي وهو أولهم وخيرهم ثم وصيه بعده ابني هذا وأشار إلى الحسن ثم وصيه ابني هذا وأشار إلى الحسين ثم وصيه ابني بعده سمي أخي ثم وصيه بعده سميي ثم سبعة من ولده واحد بعد واحد حتى يردوا على الحوض شهداء الله في أرضه وحججه على خلقه من أطاعهم أطاع الله و من عصاهم عصى الله". فقام السبعون البدريون ونحوهم من المهاجرين فقالوا: ذكرتمونا ما كنا نسيناه نشهد أنا قد كنا سمعنا ذلك من رسول الله صلى الله عليه و آله وسلم. فانطلق أبو الدرداء وأبو هريرة فحدثا معاوية بكل ما قال علي و ما استشهد عليه و ما رد عليه الناس وشهدوا به.

Сулайм ибни Қайс мегӯяд: Вақте Абӯдардо ва Абӯҳурайра дар ҷанги Сиффин аз тарафи Муовия ба Имом Алӣ нома оварданд, Имом Алӣ (Алайҳис салом) аз онҳо хостанд, ки акнун, ки номаи ӯро ба ман расондед, пас номаи маро низ ба Муовия бирасонед ва онҳо қабул карданд. Имом ҷавоби тӯлоние ба ӯ доданд то ин ки ба достони насб кардани Паёмбар (Саллаллоҳу алайҳи ва олиҳ) он ҳазратро дар рӯзи Ғадир бо амри Худованд ишора карда... ва фармуданд: Шуморо ба Худо савганд медиҳам, оё медонед, ки Паёмбар (Саллаллоҳу алайҳи ва олиҳ) хутбае хонданд, ки баъд аз он дигар хутбае нахонданд ва дар он хутба фармуданд: Эй мардум! Ҳамоно ман дар байни шумо ду чиз мегузорам ва то замоне, ки аз он ду пайравӣ кунед, ҳаргиз гумроҳ намешавед ва он ду китоби Худо ва Аҳли Байт ҳастанд. Ҳамоно Худои Литифу Огоҳ ба ман хабар дод ва аҳд намуд, ки ин ду ҳаргиз аз ҳам ҷудо нашаванд то ин ки дар сари ҳавз бар ман ворид шаванд?

Ҳозирин гуфтанд: Оре, ҳамаи инро аз он ҳазрат шунидем. Онгоҳ 12 нафар аз саҳоба бархостанд ва гуфтанд: Шаҳодат медиҳем, ки Паёмбар дар рӯзе, ки аз дунё рафт хутбае хонд (ин суханонро фармуд) ва Умар мисли касе, ки нороҳат шуда бошад, аз ҷо бархоста ва гуфт: Эй Расули Худо! Аз ҳамаи Аҳли Байтат бояд пайравӣ шавад? Ҳазрат фармуданд: Не, фақат аз авсиёи ман, ки аз ҷумлаи онҳо Алӣ мебошад, ки ў бародар, вазир, ворис ва ҷонишини ман бар умматам ва валии ҳар мӯъмин баъд аз ман аст. Ва ӯ аввалину беҳтарини онҳост, сипас васии баъд аз ў ин писарам аст ва ишора кард ба Ҳасан. Сипас васии ӯ ин писарам аст ва ишора кард ба Ҳусайн. Сипас васии ӯ номаш номи бародарам (Алӣ) аст. Сипас васии ӯст ва номашро фармуданд. Сипас ҳафт нафар аз насли ӯ ҳар кадом баъд аз дигарӣ аст то ин ки бар ман дар сари ҳавз ворид шаванд ва онҳо шуҳадои Худо дар заминаш ва ҳуҷҷатҳояш бар халқаш ҳастанд. Ҳар ки аз онҳо итоат кунад, Худоро итоат карда ва ҳар ки онҳоро нофармонӣ кунад, Худоро нофармонӣ кардааст.

Онгоҳ 70 нафар аз аҳли Бадр ва 70 нафар аз муҳоҷирин бархостанд ва гуфтанд: Чизеро ба ёдамон овардӣ, ки фаромӯш карда будем. Шаҳодат медиҳем, ки ин ҳадисро аз Паёмбар (Саллаллоҳу алайҳи ва олиҳ) шунидем.

Баъд Абӯдардо ва Абӯҳурайра рафтанд ва ҳамаи суханони Алӣ ва инро, ки мардум низ ба он шаҳодат доданд, ба Муовия расонданд.¹

Дар санади ин ҳадис дар бораи Абон ибни Абиайёш сухан зиёд гуфта шуда ва баъзеҳо ӯро сиқа гуфтаанд ва бештари муҳаддисон ӯро ғайри сиқа ва таркшуда хондаанд ва ӯ аз тобеин аст.

Чунон ки мулоҳиза кардед, ҳадиси шарифи Сақалайнро аз Имом Алӣ (Алайҳис салом) 7 нафар аз саҳоба ва тобеин бо 9 санад ривоят кардаанд, ки 6 санади он саҳеҳ аст ва се санади он заиф ё мавриди ихтилоф аст.