Мектепке дейінгі білім беру

Облыста мектепке дейінгі білім беру ұйымдарының жалпы саны (бұдан әрі – МДБҰ) 2009 жылдың аяғында 96 бірлікті құрай отырып, 2007-2009 жылдары 5 бірлікке ұлғайды, олардың 60,4% қалаларға (58 МДБҰ) және 39,6% – ауылдық аудандарға (38 МДБҰ) тиесілі.

Облыста бала бақшаға баратын балалардың жалпы саны 2007-2009 жылдары 6,3% ұлғайып, 2009 жылда 16507 адамды құрады.

0 ден 7 жасқа дейінгі балалардың саны 71 492, оның ішінде ауылдарда – 38660 құрайды. Облыста 96 МДБҰ, 521 шағын орталық бар, балаларды мектепке дейін тәрбиелеумен және оқытумен қамту 2,9 пайызға ұлғайды.

19 МДБҰ-да оқу қазақ тілінде жүреді, олардың 33,4%-ын (2958) 1-ден 6 жасқа дейінгі қазақ балалары қамтиды.

2010 жылдың 1 қазанына облыс бойынша 108 МДБҰ-да және 511 шағын орталықта 29271 бала, оның ішінде бала бақшаларда – 16700, шағын орталықтарда – 12571 бала тәрбиеленуде.

Облыста орындардың жетіспеушілігі проблемасы сақталып отыр, бұл МДБҰ-да топтардың тығыздығымен айқындалып отыр. Әсіресе бұл проблема қалалық жерлерде, атап айтқанда 100 орынға 112 баладан келетін 5 қалада орын алған.

Бала бақшаға бару үшін кезекте тұрған балалардың саны 9942 адамды (2010 жылдың 1 қаңтарына – 11744) құрайды. 3-тен 6-жасқа дейінгі балалардың кезектілігі – 3814 (2010 жылдың 1 қаңтарына – 3493).

3-тен 6 жасқа дейінгі бала бақшаға бару үшін кезекте тұрған балалардың үлкен саны Қостанай қаласында – 1663 бала, Рудныйда – 1425 бала, Лисаковта – 207 бала байқалады.

Балаларды мектепке дейінгі тәрбиемен және оқытумен қамтамасыз ету жөніндегі 2010-2014 жылдарға арналған «Балапан» бағдарламасын іске асыру шеңберінде облыста 612 орынға арналған 8 бала бақша, 5 шағын орталық ашылды. Ағымдағы жылдың аяғына дейін 75 орынға арналған 1 бала бақша ашу және Қостанай қаласында 150 орынға арналған №14 бөбекжайдың алаңын кеңейту жоспарланып отыр.

Сондай-ақ, облыс әкімінің тапсырмасы бойынша 4 бала бақша, 3 шағын орталық ашылды. Ағымдағы жылдың соңына дейін 5 бала бақша ашылады.

Сонымен қатар, бұрынғы 5 бала бақшаның ғимараттарын коммуналдық меншікке қайтару жөнінде жұмыс жүргізілді, сонымен қатар тұрғын үйде 100 орынға арналған 120 шаршы метр сатып алынды.

Мектепке дейінгі тәрбиелеу және оқыту саласында облыста балаларды мектепке дейін тәрбиелеумен және оқытумен қамту деңгейімен, МДБҰ-ның қызметкерлермен қамтамасыз етілуі деңгейінің ұлғаюымен көрініп отырған оң серпін байқалып отыр. Сол сияқты, қалалық жерлерде МДБҰ-ның жетіспеушілігі, топтардың көбеюі және мұғалімдер мен тәрбиешілерге түсетін өте ауыр жүктеме бұл облыстағы өңірдің басты проблемалары болып табылады. Сонымен қатар, өңірде қызмет көрсетудің сапасына жүзу бассейндері, спорт және музыка залдары сияқты осы замандағы мектепке дейінгі тәрбиелеу және оқыту қызметтерінің ажырамас атрибуттарымен МДБҰ-ны жеткіліксіз қамтамасыз ету сияқты шектеуші факторлар әсерін тигізеді.

Күшті жақтары

Облыс бойынша МДБҰ желісінің кеңеюі;

Облыс бойынша МДБҰ педагогикалық құрамының жалпы құрылымында жоғары білімді мұғалімдер үлесінің ұлғаюы.

Әлсіз жақтары

Облыстың 5 қаласында МДБҰ-ның жеткіліксіз желісі.

өз кезегінде мектепке дейінгі тәрбиелеу және оқыту саласында қосымша (инновациялық) қызметтерді ұсынатын БМДБҰ халықтың таңдауын шектейтін қолданыстағы жеке МДБҰ санын қысқартуды бір қалыпта ұстайтын өңірлік жеке сектордың және ҮКҰ өкілдерінің төмен әлеуеті (қаржы ресурстарының, жұмыс өтілінің, педагогикалық құрам қызметіне тарту және уәждеменің тиімді сұлбаларының жетіспеушілігі);

облыстық және жергілікті бюджеттерден бөлінетін қаражаттардың шектілігі облыстағы МДБҰ нашар материалдық-техникалық базаны негіздейді, атап айтқанда МДБҰ қатарында спорт залдарының, жүзу бассейндерінің, музыка залдарының жоқтығы балалар денсаулығын нығайту және сол балалардың арасында салауатты өмір салты насихаттау мүмкіндігін төмендетеді.

Мүмкіндіктер:

мектепке дейінгі жастағы балаларды мектепке дейінгі тәрбиемен және оқумен қамтуды 100%-ға дейін жеткізу мақсатында осы заманғы МДБҰ құрылысын бюджеттік қаржыландыруды қамтамасыз ету және жеке қаржыландыруды ынталандыру;

МДБҰ материалдық-техникалық базасын нығайту саласында мемлекеттік-жеке серіктестікті дамыту (ғимараттарды күрделі жөндеу, оқу орындарын арнайы жабдықтармен және мүліктермен жарақтандыру);

мектепке дейінгі тәрбие және оқыту саласында, оның ішінде жұмыс істеу және тұру үшін қолайлы жағдайлармен қамтамасыз ету мақсатымен жас мамандарды тарту және оларды қолдау шараларының жүйесін әзірлеу;

мектепке дейінгі тәрбие және оқыту қызметтерін ұсынатын мекемелерге қойылатын талаптарды қанағаттандыратын үкіметтік емес коммерциялық ұйымдармен (бұдан әрі – ҮКҰ) институтционалдық серіктестікті дамыту.

Ұсынымдар:

Жеке сектормен инвестициялық серіктестікті дамыту:

«әлеуметтік жүктемесі» бар, яғни балабақша, емхана сияқты т.б. әлеуметтік бағдарланған объектіні жобада қарастыру міндеттемелерімен коммерциялық ғимараттардың немесе тұрғын үй кварталдарының құрылысына қалалық қордан жер участкелерін бөлу нұсқауын пайдалану;

Тиісті қызмет өтілі бар жеке мекемелерден немесе коммерциялық емес ұйымдардан (әлеуметтік тапсырыс), болмаса біліктілік әлеуетін растаған үкіметтік емес ұйымдардан (бұдан әрі – ҮЕҰ) мектепке дейінгі тәрбие және оқыту қызметтерін сатып алуға мемлекеттік тапсырысты ұлғайту;

Соңғы ыңғайлы жағдайларда жұмыстың және өңірдің ерекшеліктеріне бағдарланған арнайы бағдарламаны әзірлеу негізінде тұрудың нақты қажеттіліктерін ескере отырып, мектепке дейінгі тәрбие және оқыту саласына білікті мамандарды тарту жөніндегі жұмыстың тиімділігін арттыру.

Орта білім

Облыста күндізгі жалпы білім беру мектептерінің жалпы саны 2007-2009 жылдары 27 бірлікке қысқартылып, 2009 жылға 617 бірлікті, оның ішінде 601 күндізгі мемлекеттік жалпы білім беру мектебін, 7 түзету, 4 жеке және 5 кешкі мектептерді құрады.

2010-2011 жылдарға жалпы білім беру мектептерінің саны 609 бірлікті, оның ішінде 592 күндізгі мемлекеттік жалпы білім беру мектептерін, 7 түзету, 5 кешкі және 5 жеке білім беру мектептерін құрады.

Облыс бойынша мектептер саны қысқаруының негізгі себебі болашағы жоқ ауылдық елді мекендердегі бастауыш мектептердің жабылуы және мектептер желісінің мемлекеттік кепілдендірілген нормативке сәйкес келмеуі болып табылады. Сонымен қатар, мектептерді жабу себептері тұрғындардың ауылдық өңірлерден қалаларға қоныс аударуы сияқты факторлар, сол сияқты, тұрғындардың өсіп-өну деңгейінің төмендеуі болды.

Облыста 2007-2008 жылдардағы мектептерді қысқартуымен қатар оқушылардың саны 2009 жылы 110731 адамды құрай отырып, 9 мың адамға қысқарды. 2010-2011 оқу жылының басында оқушылардың саны 108 595 құрады.

Академиялық дарынды балаларды оқытуды ұйымдастыру үшін облыста «Қостанай дарыны» ғылыми-тәжірибелік орталығымен және білім беруде жаңа технологиялардың өңірлік орталығымен тығыз байланыста жұмыс істейтін дарынды балаларға арналған 10 гимназия, 1 физикалық-математикалық лицей және 3 мектеп-интернат жұмыс істейді. Бірлескен жұмыстың нәтижесі білімді сырттай бақылау қорытындылары бойынша жоғары нәтижелер болып табылады.

ҰБТ нәтижелерін талдау негізгі сапалы көрсеткіштер бойынша оң серпінге көз жеткізіп отыр. 2010 жылы орташа балл 89,67 бірлікті (республика бойынша 84,84) құрады. Білім сапасы – 55,69%, 2009 жылы – 82,88 бірлік (республикалық – 74,8).

Сондай-ақ, 3 түлек барынша жоғары баллға (125) және 25 түлек 122-ден 124 баллға ие болды; 107 үміткерден 88 адам (82,24%) «Алтын белгі» жалпы орта білім беру аттестатын алып, өздерінің үлгілі білімдерін растады. 2009 жылы 59 түлек (67,05%) «Алтын белгі» белгісін алды.

2010 жылғы АМБ қорытындылары: 4 сынып бойынша орташа балл 18,11 (барынша жоғары – 20 балл), 9 сынып бойынша орташа балл – 69,37 (барынша жоғары – 90 балл) құрайды.

2010 жылы 1665 түлек (27,7%) мемлекеттік білім гранттарын, сонымен қатар облыс әкімінің 20 грантын және аудандар мен қалалар әкімдерінің 16 грантын алды. 1993 жылдан бастан 2010 жылға дейін облыста 47 оқушы «Болашақ» бағдарламасы бойынша оқыды. 2010 жылы 5 түлек «Болашақ» бағдарламасы бойынша өз білімдерін жалғастырды.

Облыстың жалпы орта білім беру мектептерінде 12904 педагог қызмет атқарады, оның ішінен 83,8% (10817) жоғары білімді. Өткен жылмен салыстырғанда жоғары білімі бар мұғалімдердің пайызы 1,2%-ға көтерілді. Сонымен қатар, жоғары және бірінші санаттағы оқытушылардың саны – 5311-ге (41,2%) ұлғайды. 2001-2010 жылдардың басында облыс мектептеріне 507 жас маман (мысалы, 2005 жылы – 189 мұғалім, 2008 жылы – 290) келді.

Облыста мектеп жасындағы балаларды оқумен толық қамту мақсатында оқушылардың контингентін сақтау және есепке алу жөнінде жұмыс жүргізілуде. Басты назар негізгі орта білім беру орындар түлектерінің одан әрі тиісті білім алуын жалғастыруына аударылуда.

2010 жылы 11743 негізгі орта білім беру орындары түлектерінің қатарынан 5908 (50,3%) оқушы жалпы білім беру мектептерінің 10 сыныбында, 3378 (28,8%) – колледждерде, 2210 (18,8%) – кәсіби лицейлерде, 54 (0,45%) –кешкі мектептерде оқуын жалғастыруда.

«Әлеуметтiк қорғалмаған бiлiм алушылар мен күнкөрiсi төмен отбасылардан шыққан бiлiм алушыларға қаржылай және материалдық көмек көрсетуге бөлiнетiн қаражатты жұмсау ережесiн бекiту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2008 жылғы 25 қаңтардағы № 64 қаулысына сәйкес 578 мемлекеттік жалпы білім беру мектептерінде (интернатсыз ұйымдарда) жалпыға міндетті оқу қорлары құрылды.

2010 жылы облыс бойынша жалпыға міндетті оқу қорларына көзделген қаржы 210 890 млн. теңгені немесе мектептерді ұстауға арналған шығыстардың жалпы сомаларынан 1,26% құрайды.

Жалпыға міндетті оқу қорларына көзделген қаржының ауқымды көрсеткіші Лисаков қаласында – өңірдің мектептерін ұстауға арналған шығыстар сомаларынан 2,6%, Рудныйда – 2,3%, Қостанайда – 1,6%; аудандар арасында Меңдіқарада – 1,23% құрайды.

2010 жылдың 10 айында облыс бойынша жалпыға міндетті оқу қорларына 128,449 млн. тенге бөлінді (60,9%). Бөлінген қаражаттардың жалпы сомасынан 61,2% тегін ыстық тамақпен қамтамасыз етуге, 14,4% сауықтыру демалысына, 24,4% – мұқтаж білім алушыларға материалдық және қаржылық көмек көрсетуге жұмсалды.

Мектепте ыстық тамақты ұйымдастыру маңызды сауықтыру іс-шара болып табылады және ол жергілікті атқарушы органдар мен мемлекеттік білім беру мекемелері басшыларының басты назарында тұр.

Облыста бұл бағытта оң қарқын қалыптасты:

5 жыл ішінде оқушыларды ыстық тамақпен қамту 15,9%-ға, ал тегін ыстық тамақпен қамту – 11,5%-ға ұлғайды.

Мектеп оқушыларына ыстық тамақты ұйымдастыру мәселесінде Әулиекөл және Жітіқара аудандарында көш басында, онда оқушылардың 100%-на ыстық тамақ беріледі. Қамысты, Қарабалық, Қарасу, Ұзынкөл, Федоров аудандарында және Қостанай қаласында 90%-дан астам оқушы ыстық тамақпен қамтамасыз етілген.

5 жыл ішінде облыс мектептерінде тұрмысы төмен отбасылардан шыққан оқушылардың саны 5068 адамға азайды.

2005 жылдан бастап тұрмысы төмен отбасылардан шыққан балаларды ақысыз ыстық тамақпен қамту 60%-ға ұлғайды. Қостанай облысы әкімінің тапсырмасын орындау мақсатында 2009 жылдан бастап тұрмысы төмен отбасылардан шыққан балалар толық тегін тамақпен қамтамасыз етілді.

Мектепте тамақпен дұрыс қамтамасыз етуді ұйымдастыруға биліктің жергілікті атқарушы органдарының шаруашылық субъектілермен әлеуметтік әріптестігі көмектесуде. Білім беру органдарының шаруашылық субъектілермен тығыз ынтымақтастығы Әулиекөл, Денисов, Қамысты және Меңдіқара аудандарында көрініп отыр.

Облыста барлық мұқтаж балаларды (1986 бала және жеткіншек) 100% тасымалдау ұйымдастырылған. Ыңғайлы және сапалы тасымалдау үшін 2015 жылға дейін қосымша 19 мектеп автобустарын сатып алу жоспарланды. Мемлекеттік тілде білім берілетін мектептердегі халықтың қажеттілігін қанағаттандыру мақсатында 2004-2009 жылдары Қостанай облысында жалпы 4 897,7 млн. теңге сомасына 10 мектеп салынды, 7 білім беру ұйымдары қайта жаңғыртылды.

2010 жылы Қостанай ауданының Заречное селосында жалпы құны 729,5 млн. теңгені құрайтын 300 орындық орта мектеп құрылысы басталды.

Жергілікті бюджет қаражаты есебінен Есір селосында жалпы құны 345,7 млн. теңгені құрайтын 150 орындық негізгі мектеп құрылысы басталды.

2012 жылы Қостанай қаласында 1200 орындық профилді мектеп құрылысын бастау жоспарланды.

Облыста барлық жалпы білім беретін мектептерді күрделі жөндеу жөнінде өңірлік бағдарлама әзірленді, ол 2012 жылы аяқталады.

Білім беру жүйесін дамытуға демеушілер мен шаруашылық субъектілері елеулі үлестерін қосып отыр. Осылайша, 2003 жылдан 2010 жылға дейін білім беру обьектілерін күрделі, ағымдағы жөндеу және материалдық-техникалық базасын нығайтуға 32 млрд. теңгеден астам қаражат, оның ішінде шаруашылық субектілерінің 7 млрд. теңгеге жуық қаражаттары бағытталды және игерілді.

Жол картасы шеңберінде 2009 жылы жалпы 1 млрд. 615 млн. теңге сомасына 15 мектеп күрделі жөндеуден өтті, 2010 жылы 1 млрд. 83 млн. теңге сомасына 10 объект жөнделетін болады.

«Қамқор» өңірлік бағдарламасын іске асыру шеңберінде 2011 жылы жөндеуге жоспарланған облыстың «Боровской» санаториялық мектеп-интернатын қоспағанда барлық балалар үйі жөндеуден өтті.

апаттық жағдайда тұрған және 3 ауысымдық мектептердің жоқтығы;

қосымша мектептердің құрылысы есебінен оқу орындарының тапшылығын жою;

жалпы орта білім туралы «Алтын белгі» аттестатын алуға үміткерлер-түлектер санының өсуі және екінші жылға қалатын оқушылар санының төмендеуі;

Интернет желісіне мектептердің 100%-ы қосылды.

1 компьютерге 7,7 адамға дейін келетін білім алушылардың саны қысқарды;

тұрмысы төмен отбасылардан шыққан оқушылардың 100% ақысыз ыстық тамақпен қамтылды.

Облыста аяқталуы 2012 жылы жоспарланып отырған барлық мектептерді күрделі жөндеу жөнінде өңірлік бағдарлама іске асырылуда.

педогикалық кадрлардың перманентті жетіспеушілігі (әсіресе математика, физика, информатика, химия, ағылшын тілі мұғалімдері);

экономикалық трансформация кезінде – 80-жылдардың соңынан 2001 жылға дейін бала туудың азаюына және халықтың көшіп-қонуына байланысты мектеп оқушыларының саны қысқаруда;

мектептердің жеткіліксіз материалдық-техникалық қамтамасыз етілу деңгейі;

ауылдық елді мекендерде ыңғайластырылған жайларда орналасқан мектептердің болуы.

Қауіп-қатерлер

тұрғындардың жақсы еңбекақы және тұру жағдайларына тырысуы жоғары біліктілігі мен балалармен жұмыс істеу тәжірибесі бар педагогикалық кадрлардың білім беру жүйесінен жүйелі түрде кетуіне апарып соғады, бұл орта білімнің сапасын төмендетеді;

осы заманғы жаңа үлгідегі мектептердің құрылысына арналған шығындардың жеткіліскіз қаржыландырылуы ауылдық елді мекендерде ыңғайластырылған жайларда орналасқан мектептер үлесін сақтауды негіздейді.

Мүмкіндіктер:

бюджеттік қаржыландыруды қамтамасыз ету және 1 компьютерге 1 немесе 2 адамнан келетін мектеп оқушыларының саны мен мектептерді компьютерлік техникалармен толтыру және кең жолақты Интернет желісіне қосу деңгейін 100% дейін жеткізу мақсатында орта білім объектілерінің материалдық-техникалық базасын нығайтуға байланысты шығындарды қаржыландыруға жеке сектордың қатысуын ынталандыру;

ыңғайластырылған жайда мектептердің орналасу тәжірибесін жою мақсатымен орта білім берудің осы замандық объектілерін салу саласында мемлекеттік-жеке әріптестікті дамыту;

жас педагогикалық кадрлардың өз істерін беріліп істеуіне және елді мекенге, оның ішінде ауылдық жерге сіңісіп кетуін ынталандыратын шаралар жүйесін әзірлеу.

ыңғайластырылған ғимараттарда орналасқан білім беру ұйымдарының орнына, сондай-ақ нақты қажеттілікті қанағаттандыруды, оның ішінде қазақ тілінде оқытатын мектептерді ескере отырып, білім беру объектілерінің құрылысын бюджеттік қаржыландыруды қамтамасыз ету және жеке қаржыландыруды ынталандыру;

алыс ауылдық-елді мекендерде тұратын оқушылардың тұруы үшін кәсіби мектептердің; мектептердің жанындағы ресурстық орталықтардың құрылысын кеңейту;

мектептерді, мектептердің жанындағы интернаттарды күрделі жөндеуден өткізуге және қайта жаңғыртуға байланысты шығыстарды қаржыландыруды кеңейту;

12 жылдық оқытуға толыққанды көшуді қамтамасыз ету мақсатында және оқудың жаңа формаларын дамыту үшін білім беру ұйымдарының материалдық-техникалық базасын нығайтуға (физика, химия, биология, информатика пәндері бойынша лабораториялық кабинеттер, басқа да компьютерлік техника, интерактивтік тақта сатып алу, кітапханалық қорды толықтыру мен жаңарту, мультимедиялық кабинеттер сатып алу; кең жолақты Интернет желісіне қосылу, интерактивтік тақта, спорттық бұйымдар сатып алу) шығыстарды бюджеттік қаржыландыруды қамтамасыз ету және жеке қаржыландыруды ынталандыру;

ағылшын тілі, математика, физика, химия, биология және информатика пәндері мұғалімдерінің перманентті жетіспеушілігін, оның ішінде ауылдық жерлерде жетіспеуін болдырмауға бағытталған іс-шаралардың өңірлік жоспарын әзірлеу жөнінде жұмыс тобын қалыптастыру.

Облыста соңғы бес жыл ішінде 7 арнайы түзету ұйымдары, оның ішінде 3 мектеп және 4 мектеп-интернат тұрақты жұмыс істейді. Мектептердің және мектеп-интернаттардың материалдық базалары жақсарып келеді (барлығы сенсорлық бөлмелермен, осы заманғы есту құрал-жабдықтарымен, интерактивтік тақталармен және т.б. ішінара жабдықталған). Түзету сыныптарында оқитын дамуында мүмкіндігі шектеулі балалардың саны ұлғаюда. 2005 жылы жалпы білім беру мектептерінде 466 баланы қамтитын 62 сынып, 2009-2010 оқу жылы мүмкіндігі шектеулі 1641 бала оқитын – 215 сынып қызмет етті, оның 713-і (43,5%) ауылдық аймақтарда оқиды. Жалпы білім беру сыныптарына 2893 бала берілді (2005 жылы – 877 бала), 2500 астам бала сөйлеудегі ақауларын түзетуге мүмкіндігі бар 88 логопедиялық пункт жұмыс істейді. 293 балаға үйде тегін жеке оқыту ұйымдастырылды. Түзету мектептері мен мектеп-интернаттарын аяқтаған соң түзету ұйымдарының 449 түлегі кәсіби лицейлерде, колледждерде және жоғарғы оқу орындарында оқиды. 16 ауданның ішінен 11-де ашылған психологиялық-педагогикалық түзету кабинеттерінде (бұдан әрі – ППТК) психологиялық-медициналық-педагогикалық кеңестердің ұсынымдары бойынша (бұдан әрі – ПМПК) арнайы біліммен қамтылмаған дамуында мүмкіндіктері шектеулі балалар түзетулерден өтеді. Бүгінгі күні дамуында мүмкіндігі шектеулі 820 бала 11 ППТК-да түзету көмектерін алады. Небәрі 3 жылдың ішінде көрсетілген санаттардағы 2443 балаға, оның ішінде 700-ден астамына кеңес түрінде көмек көрсетілді.

Барлық уақыт ішінде облыста дамуында жетіспеушіліктері бар балаларға көмектің тиімді жүйесін дамытудың оң серпіні, оларды тәрбиелеуге, оқытуға, еңбек және кәсіби даярлауға, балалар мүгедектігінің алдын алуға байланысты проблемаларды шешу байқалып отыр.

Балаларға білікті көмек көрсетудің сапасын жоғарылатудағы аса маңызды мәселелердің бірі мамандардың білім алуы және олардың біліктілігін жоғарылату болып табылады. Біздің облыста, жалпы айтқанда республика бойынша дефектолог-мамандардың болмауына байланысты ППТК-ның, мектептердің түзету қызметтерін толығымен көрсетуге мүмкіндіктері жоқ. Қолда бар кадрлар қартаюда, ал жоғарғы оқу орындарының кадрларды шығаруы мен даярлауы маманданған түзету ұйымдарына жеткіліксіз болып отыр.

ПМПК мен ППТК қажет құралдармен жабдықтау қажет. Білім берудің түзету ұйымдары оқулықтармен ОӘКмен жеткіліксіз жабдықталған.

Күшті жақтары

барлық интернаттық ұйымдар СанЕН осы замандық талаптарына сай келтірілген;

физикалық және ақыл-ес мүмкіндіктеріне сәйкес дамуында мүмкіндіктері шектеулі балалардың оқуына мүмкіндік беретін, инклюзивтік білім алуын дамытуға көмектесетін жалпы білім беру ұйымдарында түзету сыныптарының саны ұлғаюда;

МДБҰ және мектептерде логопедиялық пункттердің саны өсіп жатыр, бұл балалардың, әсіресе мектепке дейінгі және бастауыш мектеп жастарында сөйлеу ақауларының жойылуында оң нәтижелер байқалып отыр;

білім берудің түзету ұйымдары осы заманғы жабдықтармен жабдықталуда, бұл дамуында мүмкіндіктері шектеулі балаларды оқытуды тиімді ұйымдастыруға көмектеседі;

дамуында мумкіндіктері шектеулі балаларға ППТК-да түзету көмектерін алу мүмкіндіктері ұсынылған.

Әлсіз жақтары

жалпы білім беру мектептерінде түзету сыныптарының желісі жеткіліксіз дамыған;

5 ауданда (Алтынсарин, Жангелдин, Қамысты, Қарасу және Таран) ППТК ашылмаған.

Қауіп-қатерлері

педагогикалық кадрлардың тапшылығы (дефектологтар, сурдологтар, тифлопедагогтар);

арнайы түзету ұйымдарының оқулықтармен және оқу-әдістемелік кешендермен (бұдан әрі – ОӘК) жеткілікті қамтамасыз етілмеуі.

Мүмкіндіктері

мектептерді арнайы мамандармен қамтамасыз ету үшін түзету сыныптарын, ППТК ашуға, (аудандар, қалалар әкімдерінің гранттары бойынша) педгогикалық кадрлар даярлауға бюджеттік қаржыландыруды қамтамасыз ету;

мектептерді арнайы мамандармен, оның ішінде мемлекеттік тілде оқытуды қамтамасыз ету үшін түзету сыныптарын, ППТК ашуға, аудандар, қалалар әкімдерінің гранттары бойынша педгогикалық кадрлар даярлауға бюджеттік қаржыландыруды қамтамасыз ету;

арнайы білім берудің түзету ұйымдарын ОӘК мен оқулықтармен қамтамасыз ету;

арнайы білім берудің түзету ұйымдарын интерактивті тақталармен толық қамтамасыз ету үшін бюджеттік қаржыландыруды қамтамасыз ету;

ППТК мен ПМПК қажетті жабдықтармен аяғына дейін жарақтандыру үшін бюджеттік қаржыландыруды қамтамасыз ету.

Балалардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау жүйесі

Облыста бүгінгі күні 3460 жетім бала және ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар немесе жалпы жаңа туғандардан 18 жасқа дейінгі балалардан 1,6%-ы тұрады. Осы қатардан 1902 бала қамқорға алынды және асырап алынды, 215 бала – қазақстан азаматтар жанұяларының қамқорлық тәрбиесінде, 1343 бала 17 білім беру, денсаулық сақтау және тұрғындарды әлеуметтік қорғау жүйелерінің мемлекеттік мекемелерінде тәрбиеленуде.

Қамқорлық тәрбиелеуді дамыту әлеуметтік жетімдіктің алдын алуды іске асыру бағыттарының бірі болып саналады. Қамқорлыққа берілген балалардың саны, облыста балалар 200-ден 215-ке дейін өсті. Отбасылық құрылымның баламалы нысандарын насихаттау жөніндегі шаралардың жүйелік сипаттамасы осы үлгідегі ұйымдар санының қысқарумен және тәрбиеленушілер санының түсуімен дәлелденіп отыр (2009 жылы жетім балаларға және ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға арналған білім жүйелері білім беру ұйымдары тәрбиеленушілерінің саны 1,7% – 1209-дан 1189 балаға дейін, 2010 жылы 6,7% – 1189-дан 1109 балаға дейін қысқарды). Ата-аналарының қамқорлығынсыз қалған балалар және жетім балаларға арналған балалар үйлері мен мектеп-интернаттар әкімшіліктері қазақстан азаматтарының қонақ отбасыларына (балаларды асырап алатын отбасылар) балаларды беру жөніндегі шараларды іске асырады: өткен кезеңдегі құрылымның осы нысанымен 231 бала қамтылды.
Күшті жақтары

құрылымның отбасылық нысандарымен қамтылған ата-анасының қарауынсыз қалған балалар мен жетім-балалардың саны ұлғаюда;

«Қазақстан балалары» мемлекеттік бағдарламасының шеңберінде енгізілген балалардың құқықтарын қорғау мәселелері бойынша мамандар санының ұлғаюына байланысты 2009 жылы ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалардың саны (мамандардың саны 23-тен 45 дейін (өсім 97,8%) өсті.

Әлсіз жақтары

қамқорлыққа алу немесе асырап алу органдары мамандарының жиі ауысуы;

кәмелетке толмағандарға қатысты ата-аналар құқықтарынан айырылғандар ата-аналардың жауапкершілігі (материалды және басқа да) шаралары, алимент төлету тетігі реттелмеген.

Мүмкіндіктері

қамқорлыққа алу немесе асырап алу органдары мамандарының құқықтық құзыретінінің деңгейін жоғарылату үшін бюджеттік қаржыландырумен қамтамасыз ету;

отбасы құрылымының баламалы формалары мен отбасы құндылықтарын насихаттау.

Қауіп-қатерлер

қамқорлыққа алушылар мен асырап алушыларды балаларды ұстауға арналған жәрдемақы төлемдері түрінде экономикалық қолдау тетігінің қабылданбауы;

мемлекеттік бюджет есебінен ұсталатын органдардың штат санын оңтайландыру шеңберінде қамқорға алу және асырап алу ұйымдары мамандарының қысқаруы.