БАҒдарламасы қостанай, 2015 жыл мазмұНЫ

Елдің жалпы өңірлік өніміндегі облыстың үлес салмағы 2012-2014 жылдары бойынша 3,8-3,6% құрады. ЖӨӨ көлемі бойынша облыс 2013 жылы Қазақстан өңірлерінің ішінде 13, ал жан басына шаққандағы ЖӨӨ бойынша 10 орынды алып отыр, 2014 жылдың қорытындылары бойынша ЖӨӨ көлемі - 12 орын, жан басына шаққанда ЖӨӨ бойынша - 11 орын. 2015 жылдың 1 тоқсан бойынша орындар солай да орналастырылған.

2-кесте

млрд. теңге

3-кесте

млрд. теңге

2015 жылдың 1 қантарының қорытындылары бойынша облыс көлік пен байланыс үлесінің 7,2%-ға дейін елдің ЖІӨ құрамында өсуі белгіленеді.

Әлемдік бағалар мен сұраныс ықпал ететін себебінен, оның ішінде металл мен астығына, тау-кен саласының кәсіпорындармен өнімді іске асыру мәселесі маңызды болып тұрады, бұл әлемдік нарығында бағалардың төмендеуімен, сонымен бірге өнімнің сұраныспен байланысты.

ЖӨӨ құрылымындағы нақты сектор (өнеркәсіп және ауылшаруашылық) үлесін өсіру мақсатында экономика салаларында бірқатар шаралар қабылданады. Өнеркәсіпте Индустриализациялау Картасы бойынша істегі және іске қосылатын кәсіпорындарың өндірістік қуаттарды арттыру есебінен өңдеу саласындағы өндіріс көлемдерін ұлғайтуы жоспарланып отыр. Ауылшаруашылығында өсімдік шаруашылығы көлемдерін өсіру жерлердің диверсификациясы, ауылшаруашылық дақылдарын алдыңғы қатарлы әдістер мен жаңа технологиялар қолдану арқылы өңдеу есебі арқылы жоспарланып отыр. Мал шаруашылығында – өндіріс секторында мал басы санының ұлғаюы және негізгі өнім(ет, сүт, жұмыртқа) өндірісін ұлғайту есебінен.

2015 жылға дейін экономиканың әртүрлі салаларында ірі инвестициялық жобаларды іске асыру елдің үдемелі индустрияландыру саясатының негізгі басымдығы болады.

Қостанай облысының индустриаландыру Картасы инвестицияларының жалпы көлемі 431,7 млрд. теңгемен және 8 мыңнан астам жұмыс орнын құратын 88 объектіні, олардан индустрия саласында 31 жобаны және агроөнеркәсіп саласында 57 объектіні қамтиды.

2010-2014 жылдары 4753 жаңа жұмыс орнын құрып, 115,8 млрд. теңге сомасына 77 объекті пайдалануға берілді. Оның ішінде индустрия саласында жалпы құны 73,2 млрд. теңге құраған, 2710 жұмыс орны құрылған 22 объекті; АӨК саласында жалпы құны 42,6 млрд. теңге құраған, 2043 жұмыс орны құрылған 55 объект пайдалануға берілді.

Индустрияландыру картасын іске асыру барысында жаңа жабдықтарды қолданып, өңірде авто жинайтын 4 өндіріс, комбайн жинау зауыты, полиэитлендік құбырлар өндіретін 2 зауыт, етті қайта өңдейтін 3 кешен, итальяндық технология бойынша макарон цехы, компьютермен басқарылатын 6 сүт-тауарлық ферма, 6 көбейткіш шаруашылық және 9 мал бордақылау алаңы, жаңа заманғы жабдықпен жарақтандырылған 8 диірмен, 5 құс фабрикалары, 3 көкөніс сақтау қоймалары, сүт зауыты, 2 темірпрокатты зауыт, кендайындағыш кешені, полиэтилен орамаларын өндіретін 2 цех және т.б. сияқты жаңа өндірістер ашылды.

Соның ішінде:

2012 жылы жалпы құны 20,8 млрд. теңге тұратын 20 инвестициялық жоба іске асырылды (1298 жұмыс орны құрылды), оның ішінде: Қостанай қаласында автомобильдерді сериялық өндіруді ұйымдастыру («Сарыарқа Автопром» ЖШС); Қостанай қаласында қуаттылығы жылына 80 дана асфальт араластыратын қондырғы шығаратын зауыттың құрылысы («Лудэ-Каз» ӘК ЖШС); Қостанай қаласында ESSIL КЗС-740 өзі жүретін бидай жинайтын комбайндар және басқа ауыл шаруашылығы техникасын өндіру («АгромашХолдинг» АҚ) және басқалары.

2013 жылы 844 жұмыс орнын құрып, жалпы құны 39017,4 млн. теңге тұратын 11 инвестициялық жобаны іске асырылды, оның ішінде Ел басы қатысуымен өткен Жалпыұлттық Телекөпір барысында іске қосылған 2 жоба: ұсақ сортты прокат станының зауыты («ЕвразКаспианСталь» ЖШС); «SsangYong» үлгісіндегі NOMAD моделді автомобильдерді CКD әдісімен дәнекерлеу, бояу, жинау өндірісі («СарыаркаАвтоПром» ЖШС).

2014 жылы 1485 млрд. теңге жалпы құнымен (455 жұмыс орын құрды) 8 инвестициялық жоба іске асырылды, олардың ішінде: ұсақ ілмекті құрастырма әдісімен Toyota Fortuner маркасының автомобиль өндірісін құру («СарааркаАвтоПром» ЖШС); үй салатын комбинатын құрылысы («Қостанай МБИ» ЖШС); тәжірибелі-кәсіптік өнімі және дайын өнім алуымен кенді қайта өндеу – Доре ертіндісі («Брендт» ЖШС) және т.б.

2015 жылы 654 жұмыс орнын құрып, жалпы құны 16,8 млрд. теңге тұратын 3 жобаны іске асырылады, оның ішінде ірі жобалар:

Республика көлемі бойынша Қостанай облысының үлесі 2,4% құрады. (Республика сыртқы сауда айналымы – 45,9 млрд. АҚШ доллар).

4-кесте

Экспорт__Импорт'>Жылдар	Сыртқы сауда айналымы		Экспорт		Импорт
	млн. АҚШ доллары	өткен жылға қарағанда%	млн. АҚШ доллары	өткен жылға қарағанда%	млн. АҚШ доллары	өткен жылға қарағанда%
2013	3691,4	80	2287,8	69	1403,6	108,0
2014	3037,2	82,3	1682,3	73,5	1354,9	96,5
2015 қантар-шілде	1119,1	65,6	548,9	56	570,2	78,7

Өңірлік экспорт

2014 жылы Қостанай облысының өнімі әлемнің 40 елдеріне экспорттады.

Кеден одағының елдері облыс экспортта 52,2% алады. 2014 жылы Кеден одағы елдерінің үлесі 2013 жылмен салыстырғанда 9,8%-ға өсіп қалды, іс жүзінде түгелімен Ресейге келеді.

ТМД елдерінің үлесі жыл бойынша 2%-ға өсіп (2013 жылы-9,6%) 11,6% құрады. Тауарлар Өзбекістанға, Тәджікістанға, Әзірбайжанға және Түркменістанға экспортталады. Басқа елдерінің үлесі – 36,1%.

Басқа елдер арасында Қытай (экспорттың жалпы көлемінен 19,5%), Афганистан (7%), Иран (3,5%), Индия (1,6%), Швейцария (1,2%), Түркия (1,1%) және басқа елдер маңызды үлес алады.
5-кесте

Қазақстан Республикасының жалпы экспорт көлемінде

Қостанай облысының үлесі

млн. АҚШ долл.

Бұл металлургиялық өніміне сұраныс төмендеуімен және темір кен шикізатқа бағалардың төмендеуімен байланысты.

Облыстың экспорты 2 сала бойынша орын табады: өнеркәсіп және ауыл шаруашылығы.

2012-2013 жылдармен салыстырғанда негізгі тауарлық топтары бойынша: темір кен өнімі, асбест, бидай 2014 жылы экспорт төмендеді.

1. Облыстың экспортталатын өнімнің әлемдік бағалар және сыртқы нарықтардан, глобалды және әлемдік экономика жағдайларынан тәуелділігі.

2. 2013-2015 жылдары өнім экспортының көлемдерінің төмендеуі.

Өнім экспортының төмендеуінің себептері: темір кенді өнім - темір кенді шикізатқа сұраныстың және бағалардың төмендеуі; өңделмеген алтын — жыл ішінде алтынға бағалардың орташа шамамен 15%-ға төмендеді; асбест — әлемдік дағдарыстың жалғасуы, соның ішінде үнді рупияның девальвациясы, Украинадағы жағдай, Өзбекістандағы құрылыс материалдарына сұраныстың төмендеуі.

1.Өнімді өткізу жаңа нарықтарын іздеу.

Облыс сыртқы саудасында жағдай жақсарту үшін Қытай мен Ресейге темір кен өнімінің экспорт өсу бойынша жұмыс жүргізілуде. Асбест экспорт бойынша ұзарту үшін мүмкіндіктер мен көздер бар. Ұн мен бидай экспорт бойынша өсу қарқыны 2014 жылдың деңгейіне сақталады.

2.Әлемдік нарық жағдайын тұрақтандыруда, экспортталатын өнім бағаларының және сұраныстың өсуінде, облыстың сыртқы сауда айналымы және эспорты өседі.

2014 жылы ең жоғары еңбек өніміділігі өнеркәсіп, көлік және байланыс салаларында: 5546,7 мың теңге, 6903,5 мың теңге тиісінше шықты.

7-кесте

Ең жоғары жалақыны тау-кен өнеркәсібі және қазбаларды барлау қызметкерлері алады – 145262 теңге (облыс бойынша орташа есеппен 1,6 есе артық), қаржы және сақтандыру қызметінің қызметкерлері – 128946 теңге (1,4 есе артық) алады.

Төмен жалақы өнер, ойын-сауық және демалыс салаларында жұмыс істейтін қызметкерлерде қалыптасты – 53903 теңге (орташа облыстық деңгейден 59,9%), тіршілік және тамақтану бойынша қызметтер көрсететін қызметкерлерде қалыптасты – 54295 теңге (орташа облыстық деңгейден 60,3%). Салалар бойынша барынша үлкен және аз жалақы арасындағы айырмашылық 2,2 есені құрады.