БАҒдарламасы қостанай, 2015 жыл мазмұНЫ

2015 жылдың 1 қаңтарындағы жағдай бойынша халықтың саны 881,5 мың адам құрады.

2012-2014 жылдары бойынша облыс халқының саны 0,17-ға, немесе 1,5 мың адам, оның ішінде қала тұрғындарының саны 2,1-ға (9,4 мың адамға) төмендеді, ауыл тұрғындарының саны 1,8-ға (7,9 мың адамға) ұлғайды.

2012-2014 жылдары облыста оң серпін байқалып отыр, туылғандардың саны 260 адамға азайды, қайтыс болған адамдардың саны 807 адамға азайды, оң өзгерістер ауылдағыдай қалалық жерлерде де байқалып отыр. Рудный, Арқалық қалаларында, сондай-ақ Әулиекөл, Науырзұм, Ұзынкөл, Федоров аудандарында оң өзгерістер өз көрінісін тапты.

Соңғы үш жылдары халықтың табиғи өсімі 2012 жылдағы 2874 адамнан 2014 жылдағы 3421 адамға артты.

2012 жылмен салыстырғанда 2014 жылы неке қию саны 8-ға, ажырасу саны 2,3-ға төмендеді.

Облыс халқының күтілетін саны 2020 жылға 880,4 мың адам құрайды.

Демографиялық жүрісі жаратынды өсім көрсеткіштердің серпінімен, сонымен қатар ішкі мен сыртқы миграциямен байланысты.

2012-2014 жылдар аралығында облыста көші-қон сальдосы ұнамсыз болып отыр. Кеткен адамдардың саны келген адамдардың санынан бұрынғыдай асып отыр.

2014 жылы облыс ішіндегі көші-қонның жағымсыз сальдосы Әулиекөл (-648 адам), Таран (-530 адам), Меңдықара (-489 адам), Жангельды (-489 адам) аудандарында, байқалды. Облыс ішіндегі көшіп-қонуы кезінде көші-қонның жағымды сальдосы облыстың үш қалаларында және Қостанай ауданында сақталады.

Қалалық жерге 15074 адам немесе барлық келген адамдардың 58,9-ы қоныс аударды. Көбінесе қалаға ауылдық жерлердің тұрғындары, әсіресе жастар қоныс тебеді. Тұрғындардың ауылдық жерлерден қалаға ағуы облыс қалаларында орта және жоғары білім алуға, ауыл шаруашылығы өнеркәсітерінде жұмыс орындарының болмауы мен төмен жалақы мөлшеріне байланысты болып отыр.

2014 жылы қалалық жерден 11537 адам немесе кеткен адамдардың жалпы санынан 40,7 тұрғылықты жерінен шығып кетті. Республикадан тыс жерлерге 2496 адам немесе 8,8, облыс сыртына – 3618 адам немесе 12,8 кетті.

Ауылдық жерлерден 16794 адам, оның ішінде республикадан тыс жерлерге 8,2, 10,2 облыстан тыс жерлерге көшті.

Республикадан тыс жерлерге қоныс аударған көшіп-қонушылардың саны Қостанай (-765 адам), Лисаковск (-291 адам) қалаларында, Қостанай ауданында (-250), Қазақстанның басқа облыстарына - Арқалық (-275 адам) қаласында байқалып отыр.

Қостанай облысы 2012 жылға дейін халық саны жағынан жағымсыз өсімге ие. 2012 жылы алғашқы рет халықтың 487 адамға дейін өскені байқалып отыр.

2012-2014 жылдар ішінде келген адамдардың санымен салыстырғанда облыстан және республикадан тыс жерлерге жыл сайын 1,2-2,2 мың адамға артық кетті.
2.1.Аумақтың әлеуметтік-экономикалық жағдайын талдау

2.1.1.Өңірлік экономика

Облыстың жер қойнауында бай пайдалы қазбалардың болуы облысты ірі минералдық-шикізаттық базаға айналдырды.

Облыста 90-дан жоғары темір кені өнімдері, 100 темір кені шекемтастары мен асбест өндіріледі. Облыс аумағында лигнит, көмір, құрылыстық құм, балшық, тас, құрамында алтын бар кен және т.б. өндіріледі.

Облыста тау-кен, өңдеу өнеркәсіптері және электр энергиясын, газ және су өндіру мен бөлу жөнінде кәсіпорындар қызмет етеді. Қазіргі көп салалы өндірісті комбинаттар, зауыттар, заманға сай шағын кәсіпорындар қамтиды.

Облыс аумағында жұмыскерлерінің саны 49 мың адамнан астам 800 жуық кәсіпорын өнеркәсіп өнімдерін өндірумен айналысады.

2012-2014 жылдары тауар өнімдерін өндіру 502 млрд. теңгеден 532,5 млрд. теңгеге дейін 6%-ға өсті.

Тау-кен саласында 269,7 млрд. теңгеден 241,9 млрд. теңгеге дейін 10,3%-ға төмендеді.

Өңдеу өнеркәсібінде өндіріс көлемдері 198,3 млрд. теңгеден 249,7 млрд. теңгеге дейін 1,3 есе өсті.

Облыстың өнеркәсіп кәсіпорындары 2014 жылы қолданыстағы бағамен 532,5 млрд. теңгеге өнімдер өндірді.

Облыстың өнеркәсіп құрылымында тау-кен өнеркәсібінің және қазбаларды барлау үлесі 45,4% (2012 жылға қарағанда 8,3%-ға төмендеді), өңдеу өнеркәсібінде 46,9% құрады (7,4%-ға өсті).

9-кесте

Өнеркәсіп өнімдерін өндіру бойынша облыс Республика бойынша 12 орында (елдің өнеркәсіп құрылымында үлес салмағы – 2,9%).

Өңдеу өнеркәсібінде өнімдердің жаңа түрлерін игеру («Доре» ертіндісі, автомобильдер, бидай және жем-шөп жинайтын комбайндар және т.б.) өнеркәсіп құрылымына айтарлықтай әсер етті.

2014 жылы электрмен жабдықтау, газ, бу және әуе сапа көрсеткішіне жеткізу үлесі 5,6%; сумен жабдықтау үлесі 1,3% құрады

Тау-кен өндірісі облыс экономикасының жалпы жағдайын айқындайды және облыстың өнеркәсіп өндірісінің құрылымында маңызды үлесін қамтамасыз етеді, тау-кен өнеркәсібінің өнімдері облыс экспортының басты бабы және валюталық түсімдердің негізгі көзі.

2014 жылы алдынды, мыс рудасының өнімі ұлғайтылды.

11-кесте

Қазақстанның тау-кен саласының ірі кәсіпорны – «ССКӨБ» АҚ. «ССКӨБ» АҚ өнімдерінің негізгі тұтынушылары Магнитогор металлургиялық комбинаты, «Миталл Стил Теміртау» АҚ және Қытай кәсіпорындары болып табылады.

Қазіргі таңда «ССКӨБ» АҚ-да жоғары сапалы болат түрін өндіру барысында қолданылатын құрамында 90% кем емес темірі бар металл шекемтастарын өндіру жөнінде цех салу – ірі инвестициялық жобасын іске асыру мақсатында жұмыс жүргізілуде.

«Өркен» ЖШС Лисаков филиалы темір кені концентратын өндіру бойынша ірі кәсіпорын. Кәсіпорында «Темір кенін бөліп алу, шығару және байыту» инвестициялық жобасы іске асырылды. Бұл технологияны енгізу фосфор құрамын 0,7%-дан 0,2%-ға төмендетуге жол ашады, темір кені концентратындағы темірдің құрамын 49%-дан 60%-ға арттырады.

«Қазақстан алюминийі» АҚ филиалы Торғай және Краснооктябрь бокситтік кен басқармалары – Павлодар алюминий зауытын шикізатпен қамтамасыз ететін, боксит өндіру бойынша ірі кәсіпорындар болып табылады.

Жітіқара қаласындағы «Қостанай минералдары» АҚ – Қазақстандағы жалғыз асбест комбинаты, оның негізгі қызметінің түрі – хризотил-асбест кендерін өндіру мен байыту және олардың негізінде тауарлық асбест өндіру. Комбинат өнімдері әлемдік асбест нарығымен қатар ТМД елдерінің нарықтарында тұрақты сұранысқа ие.

Облыста алтын, мыс, титан, никель, көмір, қорғасын-цинк кендерінің пайдалы кен орындары барланды.

Сонымен қатар облыс отқа төзімді балшық, құрылыстық тас, құрылыстық құм сияқты металл емес пайдалы қазбаларға да бай.

Облыстың өнеркәсібін дамытудың негізгі мақсаты шикізат бағынан кетіп, өңдеу өнеркәсібі саласының үлесін ұлғайту болып табылады.

Облыстың өңдеу өнеркәсібінің негізін мынадай кіші салалар құрайды: тамақ өнімдерін өндіру, оның ішінде сусындар (50,9%), машина жасау (24,5%), металлургиялық өнеркәсіп және дайын металл өнімдерін өндіру (15,4%), басқа металл емес минералды өнімдерді өндіру (5,0%), резина және пластмасс бұйымдарын өндіру (1,6%), жеңіл өнеркәсіп (1,3%), жиһаз жасау (0,5%), қағаз өнеркәсібі және қағаз өндірісі (0,3%).

Өнімдердің жаңа түрлері – «Доре» ертіндісі, жеңіл автомобильдер, астық жинайтын комбайндар және басқалары өнеркәсіп құрылымына және облыс өндірісінің көлемідеріне айтарлықтай әсер етті.

Азық-түлік өнімдерін және сусындар өндіру айтарлықтай үлес салмақты алады – 50,9%, облыстың өңдеу өнеркәсібі құрамында және 2014 жылы 134,0 млрд. теңгені құрайды, бұл 2013 жылдан 12,8% артық және 2010 жылмен салыстырғанда 79,1%-ға артық.