Бағдарламасы Шолаққорған 2011 жыл Мазмұны бағдарлама паспорты 3

Созақ аудандық мәдениет және тілдерді дамыту бөлімі Оңтүстік Қазақстан облысы Созақ ауданының Шолаққорған елді мекенінде орналасқан.

Бүгінгі таңда аудандық мәдениет және тілдерді дамыту бөліміне қарасты

- 1 аудандық «Мыңжылқы» мәдениет үйі;

- 8 ауылдық клуб мекемесі;

- 5 ауыл әкімдігінде орналасқан жайлардағы мәдени ұйымдастырушылар;

- 1 аудандық орталықтандырылған кітапхана;

- 1 аудандық балалар кітапханасы;

- 19 ауылдық кітапханалар халыққа қызмет жасап келеді.

Барлығы 35 мәдени мекеме бар.

Аудан көлеміндегі барлық клуб мекемелерінде 48 құрылым жұмыс жасап келеді. Оның 1 – Халықтық атағы бар «Созақ Халық театры» ұжымы аудандық «Мыңжылқы» мәдениет үйінде орналасқан. Жыл сайын көркемөнерпаздар ұжымдары мен үйірмелер халыққа қызмет көрсетіп, аудан мерейін көтеруде.

Облыстық кітапхана қоры бүгінгі таңда - 348 249 дананы құрайды, оның ішінде мемлекеттік тілдегісі 211 723 мың дана болды. 2010 жылдың қорытындысы бойынша жалпы кітап қоры кітапханалардың кітап қорын отандық және әлемдік классиканың туындыларымен, қазіргі заманғы жазушылардың кітаптарымен мерзімді басылымдармен толықтыру мақсатында жаңа кітаптар алуға – 1 7420,0 теңге бөлініп, түрлі шығармалар алынды.

Оңтүстік Қазақстан облысында мұрағат ісі мен құжаттама жүйесін дамытудың 2007-2009 жылдарға араналған өңірлік бағдарламасына сәйкес мұрағаттарды материалдық-техникалық жағынан жарақтандыру едәуір жақсарды.

ОҚО Ұлттық мұрағат қоры Өзбекстан Республикасының Орталық мұрағаттарынан әкелінген, тарихи құндылығы бар құжаттармен 446 сақтау бірлігіне көбейді. Оның ішінде «1864-1936 жылдардағы Оңтүстік Қазақстан облысының тарихы бойынша Өзбекстан мұрағаттарынан әкелінген құжаттар» коллекциясы 293 сақтау бірлігіне, ал «Түркістандағы қазақ ұлттық интеллигенциясының өмірі мен қызметі туралы» құжаттар коллекциясы 83 сақтау бірлігіне артты.

Сонымен қатар 2004 жылдан бергі аралықта мұрағат қоры 31394 басқару құжаттарымен, 76735 жеке құрам құжаттарымен, 3321 жеке текті құжаттармен, 658 ғылыми-техникалық құжаттамамен және 904 фотоқұжатпен толықтырылды.

Мекемелердегі құжаттардың орталықтандырылған мемлекеттік есебін жүргізуді ұйымдастыру бойынша ауқымды істер атқарылуда. Осы жылдары жеке және заңды тұлғалардан 71654 әлеуметтік-құқықтық сұраным келіп түсті. Соңғы жылдары әсіресе, Ұлы Отан соғысы жылдарындағы тылда жұмыс істегендігін растау, жер учаскесін бөлу туралы, үкімет наградаларымен марапатталғандығы туралы сұранымдар саны арта түсті.

Тұрақты түрде барлық мұрағат мекемелеріне, филиалдарға қызметтің барлық бағыттары бойынша практикалық, әдістемелік және крнсультативтік көмектер көрсетілді. Жеке құрам бойынша құжаттардың орналасқан жері туралы картотекаларды толтыру үшін мәліметтер жинақтау жұмыстары жүргізілуде.

Ауданда мемлекеттік тіл саясатын жүзеге асыру барысында есепті мерзім ішінде мемлекеттік тілді және басқа да тілдерді дамыту, қолдану аясында бірқатар жұмыстар жүргізілді.

Аудандағы мемлекеттік басқару органдарында мемлекеттік тілді толығымен қолдану деңгейіне қол жеткізілді.

1997 жылы “Қазақстан Республикасындағы тіл туралы” Қазақстан Республикасының Заңы қабылданған сәттен бері “Тілдерді қолдану мен дамытудың 2001-2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы туралы” Қазақстан Республикасы Президентінің 2001 жылғы 7 ақпандағы №550 Жарлығына толықтырулар енгізу туралы” Қазақстан Республикасы Президентінің 2006 жылғы 30 мамырдағы №127 Жарлығымен бекітілген мемлекеттік бағдарламасын іске асыру барысында қоғамдық өмірдің барлық негізгі салаларында тіл құрылысы процестерінің одан әрі кеңеюі мен тереңдеуі үшін алғышарттар жасалды. Бұл мемлекеттік органдар мен тұтас қоғамның үйлестірілген, мақсатты күш-жігерінің нәтижесі болды. Созақ ауданында мемлекеттік органдар мен ұйымдарда іс-қағаздар мемлекеттік тілде жүргізілуі 100%-ға жетті.

Созақ ауданында 55,6 мың халық орналасқан. Оның ішінде: қазақтар – 50429 (90,7%), өзбектер саны – 3725 (6,7%), орыстар саны – 945 (1,7%), басқа ұлт өкілдері – 501 (0.9%).

Аудандық статистика басқармасының 2009 жылғы қорытынды мәліметті бойынша Созақ ауданында 55,6 мың халық орналасқан. Оның ішінде: қазақтар – 50429 (90,7%), өзбектер саны – 3725 (6,7%), орыстар саны – 945 (1,7%), басқа ұлт өкілдері – 501 (0.9%) (№1 кесте, №1 диаграмма).

№1 диаграмма

Қазіргі уақытта ауданымызда тілдер қолданысының дамуын табысты іске асырудың құқықтық негіздері қалыптасты. Тіл құрылысының үрдістері қоғамда түсіністік пен қолдау тауып отыр.

Мекемелерде, кәсіпорындарда бөлім тарапынан Тіл комитетінің тапсырысы бойынша әзірленген кітаптар тегін таратылып, әдістемелік көмек көрсетілуде.

Мемлекеттік органдарда аудан бойынша 149 мемлекеттік қызметкер бар. Олардың 3-уі өзбек. Олардың ішінде орыс тілін толық меңгергендер – 42 адам, ағылшын тілін меңгергендер жоқ. Барлық мемлекеттік қызметкерлер қазақ тілін меңгерген және органдар мен ұйымдардағы ісқағаздары айналымы бүгінгі таңда 100-ға жетіп отыр. Мәдениет және өнер салаларында өткізілетін іс-шаралар, мәжіліс жиындары мемлекеттік тілде жүргізіледі. Ісқағазды сауатты жүргізу сапасын жақсарту мақсатында аудандық мәдениет және тілдерді дамыту бөлімі – «Мемлекеттік тілде іс жүргізу» атты көшпелі семинар өткізді. Семинарға ауданның мекемелері, мектептердің басшылары мен іс жүргізушілері қатысты.

Тілдерді дамыту аясында және ынталандыру мақсатына «Ана тілі және отбасы» жобасын жүзеге асыруға арналған іс-шаралар, «Қазақстан халқының тілдері күніне» орай семинар кеңес өткізу дәстүрге айналған. Семинарға қазақ, орыс, өзбек, шет тілдер мұғалімдерін толық қатыстыру қолға алынған.

Бөлімнің 2010 жылға арналған жылдық жоспарына сәйкес ауданда «Кәнеки тілім, сөйлеші», «Мемлекеттік тілді білу – парызың», «Абай оқулары», дәстүрлі көркемсөз оқу байқауы өткізілсе, аудандық байқаудың жүлдегерлері облыстық, республикалық байқауларды жүлделі орындарға ие болды. Атап айтар болсақ, Умида Жүсіпбекова «Мемлекеттік тілді білу – парызың» республикалық байқауынан грант жеңіп алса, сонымен қатар, облыстық «Абай оқулары» байқауынан бас жүлдені, республикалық байқауда жүлделі екінші орынды иеленді. «Кәнеки, тілім, сөйлеші» республикалық байқауына Д.Баяндиева қатысып, үшінші орын алды.

2011-2015 жылдарда ауыл, кент әкімдіктерінде, дербес бөлімдерде, аумақтық басқарма, білім беру орындарында және т.б. мекемелерде ісқағаздың сауатты жүргізілуін және 100 пайыз мемлекеттік тілде болуын қамтамасыз ету мақсатында мемлекеттік қызметшілерге арналған сала-сала бойынша семинарлар ұйымдастыру, әдістемелік көмек көрсету жоспарға енгізілді. Сонымен қатар, үштұғырлы тіл саясатын жүзеге асыру мақсатында тіл оқыту орталығын ашу, ақылы үш тілді үйрететін үйірмелер ашу, ономастикалық анықтамалық кітапшалар шығару, ауданның картасын әзірлеп шығару жоспарланды.

Осы мақсатта 2011 жылға қазақ, орыс, ағылшын тілін оқып-үйренуге жұмыс жасайтын курстарға 2000,0 млн. теңге қаржы қарастырылды.

Жергілікті басылымдардағы ақпараттық ортада мемлекеттік тіл басым орын алуда.

Қаржыны қажет етпейтін ұйымдастырушылық-бақылау түріндегі іс-шаралар жүзеге асырылды: тілдер туралы заңнамалардың орындалуына тексерулер мен көрнекі ақпараттардың заң талаптарына сәйкестігіне рейдтер жүргізіліп, тіл мәселелері бойынша консультативтік-кеңесу органдарының мәжілістері мен мемлекеттік тілде іс жүргізуді жетілдіру бойынша семинарлар өткізіліп және басқа да іс-шаралар ұйымдастырылды.

Ағымдағы жылы Созақ ауданына қарасты ауылдық әкімдіктерде бекітілген кестеге сәйкес, тіл туралы заңның орындалуына қадағалау жүргізіледі.

Басты назарды талап ететін іс-әрекеттердің бағыттары:

• 
  өндірісте, тұрғындарға қызмет көрсету саласында, банктік-несие ұйымдарында, аудан аумағында жұмыс жасайтын бірлескен және шетелдік кәсіпорындар қызметінде мемлекеттік тілдің қолданылу аясын кеңейту;
  
• 
  мемлекеттік қызметкерлерге орыс, ағылшын тілдерін үйрету жөніндегі жұмыстарды жандандыру мақсатында тіл оқыту орталығын ашу, ақылы, ақысыз үйірмелер ашу; мектеп жасындағы аудан тұрғындарына пәндік /ағылшын, орыс тілдерін/ оқытуды дамыту;
  

Тұтасымен алғанда, 2007-2008 және 2009-2010 жылдарға арналған тілдерді қолдану мен дамытудың аудандық бағдарламасын жүзеге асыру нәтижесінде бүкіл аудан аумағанда, қоғамдық қатынастардың барлық салаларында мемлекеттік тіл мен Қазақстан халқының басқа да тілдерінің қолдану аясын кеңейту және дамытуда нәтижелі жұмыстар жүргізіліп, мемлекеттік тілдің мәртебесі айтарлықтай биіктеді.

Қазақ тілінде оқытатын және тәрбие беретін мектепке дейінгі білім беру ұйымдарының саны – 18, ондағы балалақшалар – 12, бала саны -1235, шағын орталықтар – 6, бала саны -155. 1235 баланың 1134 қазақ тілінде оқытылады, оның ішінде қазақтар – 930, 204 - өзге ұлт өкілдері. 80- орыс тілінде оқытылады, 21 - өзбек тілінде оқытылады. Балабақшалар мен шағын орталықтардағы барлық қазақ тілінде оқытылатындардың саны – 1289 (№2- кесте, №2 диаграмма).

Аудан көлемінде 36 мектеп бар. Жалпы оқушы саны - 11140, оның 31-і қазақ мектебі, 5-уі аралас /2-уі қазақ-өзбек, 3-уі қазақ-орыс/ мектеп. Оның ішінде: қазақ тілінде оқитындар – 10480, орыстар тілінде оқитындар саны – 317, өзбек тілінде оқитындар саны – 343. Ағылшын тілі 1 /Қ.Кемелұлы ат. о.м./ мектепте, француз тілі 1 /Шолаққорған орт. мек./ мектепте тереңдетіліп оқытылады.
Мемлекеттік тілде ісқағаз жүргізу

Ауданда шет елдердің иневестициясын дамыту мақсатында өзге ұлт өкілдері көп шоғырланған Қыземшек, Таукент кенттерінен үштілді үйрететін оқыту курсы немесе ақылы үйірмелер, сондай-ақ ауданның мемлекеттік қызметшілерді ағылшын, орыс тілін мемлекеттік тілді оқып-үйренуге деген ынта-ықыласының артып отырғанына байланысты, аудандық мәдениет және тілдерді дамыту бөлімінің жанынан «Тілдерді оқыту орталығын» ашу қажеттілігі туындап отыр.

2010 жылы аралығында аудан әкімдігінде және соған қарасты дербес бөлімдер мен ауыл әкімдіктеріндегі ісқағаздарының мемлекеттік тілдегі пайыздық көрсеткішін 100%-ға жетті (№3 кесте).

2010 жылғы ІV тоқсан қорытындысы бойынша

№3 кесте

Ономастика саласы бойынша нормативтік-құқықтық реттеу, нысандарға ат қою және олардың атауларын өзгертуді рухани құндылықтар мен дәстүрге сәйкестендіру жұмыстары жалғасуда. Қолданыстағы заңнамалармен айқындалған, аудан аумағында тарихи атауларды қалпына келтіру, жүйелеу, жер-су атаулары мен басқа да атауларды фонетикалық, таңбалық және лексикалық принциптерге сәйкестендіру жұмысы жандандырылуда. Аудан көлемінде 12 ауылдық округ, 36 елді мекен, білім беру саласы бойынша 36 мектеп бар. Ауылдық округтердің барлығы тарихи жер-су атаулары. Өзгергені - 2 /Қарағұр, Қыземшек/. Өзгертуді қажет ететіні, атауы жоқ ауылдық округтер жоқ. Елді мекендердің 34 – тарихи жер су аттары, 2- адам аттары. Өзгергені - 4 /Қарағұр, Қыземшек, Раң, Ы.Жәукебаев/. Өзгертуді қажет ететіні, атауы жоқ елді мекендер жоқ. 9 - мектептің атауы өзгертілген. Коммерциялық нысандар саны – 324. Елді мекендердегі жарнамалар мен көрнекі ақпараттарды тілдер туралы заңнамалардың талаптарына сәйкестендіру бойынша жұмыстар атқарылды. Сонымен қатар, ауданда жалпы 194 көше бар. Олардың 148-і – адам аттары, 46-сы – тарихи жер-су аттары.

Ауданның ономастика жұмыстарындағы жалпы кемшілік көше атауларындағы кісі есімінің басым болуы. Алдағы уақытта тарихи атауларды іздестіру, оларды қайта қалпына келтіру жүргізілетін болады.

2009-2010 жылдар аралығында 11 көше өзгертіліп, жаңа атаулар берілді.

Бағдарламаның негізгі мақсаты - ауданда тұратын барлық ұлт өкілдерінің тілін сақтау жағдайында ұлт бірлігін нығайтудың маңызды факторы ретінде мемлекеттік тілдің ауқымды қолданылуын қамтамасыз ететін үйлесімді тіл саясатын жүргізу ұлт бірлігін нығайтудың маңызды факторы ретінде мемлекеттік тілдің ауқымды қолданылуын қамтамасыз ететін үйлесімді тіл саясатын жүргізу. Ол үшін мемлекеттік тілді оқытудың бірыңғай стандарттарын әзірлеу қажет. Сонымен қатар, басқа қазақ тілінде оқытатын білім беру мекемелерінің желісін кеңейту және қазақ тілі оқытушылары мен мамандарын даярлау және олардың біліктілігін арттыру жөніндегі жұмыстарды ұйымдастыру талап етіледі. Аудан көлемінде тіл үйрету саласындағы ғылыми ізденістерді жүйелеп, мемлекеттік тілді оқытудың әдістерін саралау,  мемлекеттік және мемлекеттік емес мекемелердің қызметкерлерін оқытуда жеделдете оқытудың тиімді әдістерін қолдану, озық әдістерді тарату жұмыстары жүйелі түрде атқарылуы тиіс.

Созақ ауданының өзге ұлт өкілдерінің мемлекеттік тілді меңгеру жүйесінің екінші қажетті құрамдас бөлігі тілдерді оқыту орталығын ашу болып табылады. Ауданның өзге ұлт өкілдері көп шоғырланған елді мекендерінен тілдерді оқыту курстарын ашуды көздейді. Атап айтар болсақ өзбек ұлты көп шоғырланған Созақ /Халық саны - 8954, оның ішінде қазақ – 5658 /65%/, өзбек – 3058 /35%/, өзге ұлт өкілдері – 238 /10%/ елді мекенінен, сонымен қатар ұлттық құрамы бойынша орыс ұлты көп Таукент /Халық саны - 7219, оның ішінде қазақтар – 6821 /94,5%/, орыстар – 253 /3,5/, өзбек – 73 /0,01%/, өзге ұлт өкілдері – 72 /0,99%/, Қыземшек /Халық саны: 4284, оның ішінде қазақтар – 3395 /79%/, орыстар – 775 /18/, өзбек – 16 /1%/, өзге ұлт өкілдері – 98 /2%/ елді мекендерінен мемлекеттік тілді, орыс тілін, ағылшын тілін үйрететін тілдерді оқыту курсын ашу жоспарлануда. Сондай-ақ, аудан орталығынан мемлекеттік қызметкерлерге арналған орыс тілін, ағылшын тілін оқытатын үйірме ашу қажеттігі туындап отыр. Тілдерді оқыту орталығы мемлекеттік және мемлекеттік емес органдарға, кәсіпорындарға, акционерлік қоғамдарға, серіктестіктерге, банктерге, бизнес орталықтарына, жарнама агенттіктеріне, меншік нысанына қарамастан барлық қоғамдық ұйымдарға, кез келген заңды және жеке тұлғаларға төмендегі бағыттағы қызмет түрлерін ұсынуы тиіс:

- Мемлекеттік тілді оқытудың жүйесі, ортақ тұжырымдамасы мен стандарттары;

- Мемлекеттік тілді, орыс тілін, ағылшын тілін білу дейгейін анықтаудың ортақ нормалары мен біліктілік талаптары;

-  Мемлекеттік тілді, орыс тілін, ағылшын тілін оқытуда озық технологияларды пайдалану тәжірибесі туралы;

- Көрнекі ақпарат құралдары мен жарнама тілі;

- Тіл мәдениеті және тілдік нормалар (орфоэпиялық, орфографиялық, семнтикалық, грамматикалық, стилистикалық);

- Қазақ терминологиясының өзекті мәселелері. Салалық терминдер мен кәсіби сөздер.

Курстар арнайы көмекші әдістемелік құралдармен, қосымша оқулықтармен, сөздіктермен және электрондық оқу құралдарымен толық қамтылып, оқыту курсы аяқталған соң тыңдаушыларға тиісті үлгідегі біліктілік куәлігі мен сертификат берілуі қажет.

Қойылған мақсатқа қол жеткізудің үшінші міндетті бағыты - мемлекеттік тілді оқыту процесін ынталандыру мен мониторинг жүйесін құру. Аталған бағытты мемлекеттік қызметтер көрсететін, сондай-ақ халыққа қызмет көрсету саласында жұмыс істейтін ұйымдар қызметкерлерінің мемлекеттік тілді меңгеру деңгейіне ең төменгі талаптарды белгілеу арқылы іске асыру болжанады. Сонымен бірге, Қазтест негізінде білім деңгейін бақылаудың жыл сайынғы жүйесін енгізу және мемлекеттік тілді білу деңгейін мерзімінен бұрын арттырғандарды материалдық тұрғыдан ынталандыру жүйесін енгізу көзделеді.

Білім берудің барлық сатыларында мемлекеттік тілді білу деңгейін бағалау және бақылау жүйесін енгізу, сондай-ақ барлық мүдделі адамдарға тегін курстар ұйымдастыру, қашықтан оқытуды кеңінен енгізу және мемлекеттік-жеке серіктестік тетіктерін тарту арқылы қазақ тілін оқып-үйренуді кеңінен мемлекеттік қолдау көрсету көзделеді.

«Мемлекеттік тілді кеңінен қолдануды өзге ұлт тұрғындарына тарату» – екінші мақсатты іске асыру үшін мемлекеттік тілді қолданудың абырой-беделін көтеру жөніндегі жұмыстарды жүзеге асыру болжанады. Күнделікті өмірде қазақ тілінде сөйлесу дәреже саналып, әсіресе өзге ұлт жастары үшін бедел белгісіне және сәнге айналуға тиіс.

Бағдарламада аудандағы үш тілде оқытатын мектептердің желісін құру, олардың оқу процесін ұйымдастыруға қажет оқу-әдістемелік құралдар мен жинақтар әзірленуі, тереңдетіп оқытылуы, сонымен қатар, оқу жоспарлары, қазақ және ағылшын тілдерінде оқытылатын пәндердің оқу бағдарламалары, әдістемелік нұсқалары, үш тілде оқытуды енгізу жөніндегі ұсынымдар, жұмысты үйлестіру мақсатында ағылшынша оқытатын педагогикалық кадрлар даярлау, балаларға үш тілде білім алу сапасына мониторинг жүргізіп отыру жоспарланған.

Мемлекеттік тілде сөйлейтін адамның беделді бейнесін қалыптастыру, мемлекеттік тілді отбасы құндылығы ретінде көпшілікке таныту, қоғамдық санада жағымды бейнелерді орнықтырып, бекіту, сондай-ақ тіл саясаты мәселелерінде келеңсіз жағдайларды болдырмау жөніндегі жұмыстардың арнайы блогы қойылған міндеттердің негізгі құралдары болып табылады.

Қойылған мақсатқа қол жеткізудің екінші бағыты - мемлекеттік тілді қолданудың аясын кеңейту, қоғамдық өмірдің барлық саласына кіріктіру болып табылады. Аталған бағытта мемлекеттік тілде хабар тарататын теле- және радио арналарын құру арқылы тілдік ортаны қалыптастырудағы БАҚ рөлін күшейтуге, балалар мен жастарға арналған қазақ тілді контентті (мазмұнды) кеңейтуге, мемлекеттік тілді оқыту процесін ұйымдастыруда медиалық саланың әлеуетін белсенді пайдалануға негізгі, шешуші екпін түсіріледі. Сондай-ақ, онлайн нұсқаларын орналастыру (хостинг) арқылы қазақ тілді БАҚ-тарға жүйелі қолдау көрсету және қазақ тіліндегі интернет-ресурстарды мемлекеттік қолдау жүйесін құру да маңызды аспектілер қатарына жатады. Қоғамдағы тіл мәдениетінің қалыптасуына тікелей ықпал ететін адамдар ретінде, БАҚ қызметкерлеріне қойылатын міндетті тілдік біліктілік талаптарын енгізуге ерекше мән беріледі.

«Қазақстан халқының лингвистикалық капиталын дамыту» төртінші мақсатты іске асыруда ауданда коммуникативтік-тілдік кеңістігінде орыс тілінің қолданылуын сақтау, аудандағы өзге ұлт өкілдерінің тілдерін оқып-үйрену, сақтау және дамыту үшін қолайлы жағдай жасау жөніндегі, сондай-ақ халықаралық іскерлік қарым-қатынас құралы ретінде ағылшын тілін және басқа да шет тілдерін оқып-үйренуге көмек көрсету жөніндегі жүйелі жұмыстың ұйымдастырылуы болжанады.

Негізгі мақсаты ішкі саяси тұрақтылық және азаматтық қоғамның бірігуі, этникааралық және конфессияаралық келісімді нығайтуға бағытталған мемлекеттік саясатты іске асыру ауданның ішкі саясатын басқару жұмысының стратегиялық маңызды бағыты болып табылады.

Ауданда 5 саяси партия, 20 діни бірлестіктер, 7 үкіметтік емес ұйымдар, 3 БАҚ жұмыс жасайды.

Мемлекеттік органдардың азаматтық қоғам институттарымен бірлесіп істеуді дамыту үшін түрлі «диалогтық алаңдар» пайдаланады:

• 
  Аудан әкімдігінің ҮЕҰ-мен қарым-қатынас Кеңесі;
  
• 
  Аудан әкімдігінің жастар мәселесі жөніндегі Кеңесі;
  
• 
  Аудан әкімдігінің діни ұйымдармен байланыс жөніндегі Кеңесі;
  

Қоғамдық-саяси, этникааралық және конфессияаралық жағдайды зерделеу, жүргізіліп жатқан мемлекеттік саясат, мемлекеттік рәміздер, жастардың мәселелері, саяси күштердің орналасуы жөнінде тұрғындардың хабардарлығын және көзқарасын анықтау үшін жылда 1000 адамнан аса қамтитын 7-ге жуық әлеуметтік зерттеулер өткізілуде.

Сондай-ақ бөлім діни экстремизмге қарсылық жөнінде бағытталған жұмыс атқарылуда. Ауданда діни экстремизмге қарсы әрекет ету бойынша мақсатты жұмыс жүргізіледі. Біздің аудан халқы тығыз орналасқан және шекараға іргелес аймақта болғандықтан, бұл айрықша өзекті мәселе болып табылады.Осыған байланысты өңірлерде мұсылман дін басыларымен жиналыстар, дәстүрлі діндер басшыларының жастармен кездесулерін өткізу іс-тәжірибеге ендірілген. Мемлекеттік және құқық қорғау органдарымен, дінтанушылармен және дәстүрлі діндердің өкілдерімен бірге халық жаппай көп жиналатын орындарда, орта-арнаулы оқу орындарында діни экстремизмге қарсы әрекет ету бойынша кездесулер өткізіледі. Ауданда діни негізде қарсы тұру фактілері болған жоқ.

Ауданда 14 және 29 жас аралығындағы жастар 14 134 адам құрайды, бұл аудан халқының 30 пайызын құрайды.

Жастардың әлеуметтену ісінде, жастардың мәселесін шешуде белгілі роль атқаратын 1 жастардың қоғамдық бірлестігі тіркелген.

Ауданда 2008-2010 жылдарға арналған Аудандық жастар бағдарламасы шеңберінде мемлекеттік жастар саясаты белсенді түрде іске асырылуда.

Осының нәтижесінде қажетті саяси-құқықтық, әлеуметтік-экономикалық, ұйымдастыру жағдайлары жасалған, жас адамның әлеуметтік тұрақтануына және дамуына, оның шығармашылық потенциялының қоғамдық қажеттілікке мүмкіндігінше толық іске асырылуына мүмкіндік жасалған, жастардың отансүйгіштігінің деңгейі көтерілді.

Ауданда 01.12.2010ж. жағдайға жұмысқа орналасуға жәрдемдесу туралы өтінішпен келген 1374 азматтардың, оның ішінде 1426 жас адам жұмысқа орналастырылды, 335 жас адам қоғамдық жұмыстарға тартылды, ал 134 адам кәсіби оқудан өтті, әлеуметтік жұмыс орындарына 17 жастар орналастырылды. Әлеуметтік жұмыс орнына «Жастар практикасы» бойынша 154 жас маман өтіп, 38 тұрақты жұмысқа қабылданды.

Дарынды жастарды анықтау мақсатында оқушылар арасында олимпиадалар, қоғамдық, жаратылыстану, техникалық және гуманитарлық ғылымдар бойынша ең үздік ғылыми жұмыс байқауы тұрақты түрде өткізіледі.

Жастардың мәселелерін шешу және оларды қоғамдық жұмысқа баулу жобаларын іске асыру мақсатында жыл сайын жастардың әлеуметтік жобалар конкурсы өткізілуде.

Ауданда 2 БАҚ жұмыс жүргізеді. Олар: «Молшылық» ақпатарттық танымдық апталық газеті, «Теріскей» қоғамдық-саяси ақпараттық апталық газеті.

Аудандағы БАҚ-дың жұмыстары барлық ақпараттық кеңістікті неғұрлым әрекетті, тиімді ал мемлекет пен БАҚ өкілдерінің өзара қарым-қатынасын серіктес етуге бағытталады.

Жылдан –жылға басылымдардың тираждары көбеюде. 2011 жылдың І жартыжылдығына «Молшылық» газетіне -1800 аса оқырмандар жазыла «Теріскей» газетіне 1500 оқырман жазылып отыр.

Ауданда «Хабар» телеарнасын - 85%, «Қазақстан» - 85%, «Еларна» телеарнасын – 70 %, «Қазақстан-Шымкент» - 60%.

Аудандағы мемлекеттік ақпараттық саясатты жүргізуге 2009 жылы 12100,0 мың тенге, 2010 жылы -13000,0 мың теңге қаралды.