Мақсаттар мен міндеттерді таңдауда олар біртұтас жалпы қабылданған бабы бойынша жүргізіледі
Біртұтас объектілер (объектілерінің бір тектестігі)
Қолданатын әдістерінің ортақтығы; құжаттау, түгелдеу бағалау және калькуляциялар, топтастыру, есеп беру (ішкі және сыртқы), шоттар
Қаржы мен басқарушы есептің арасындағы айырмашылықтары.
Қаржы есебі (ҚЕ)
Басқару есебі (БЕ)
1. Ақпараттың негізгі тұтынушылары
Акция иелері және кредиторлар (нақты және потенциялды), жабдықтаушылар, сатып алушылар, салық слжбалары мен бюджеттен тыс қорлардың кілдері, ШС қызмет етушілер, мемлекет.
Шаруашылық субъектісінң менеджерлері, қызметкер, бухгалтерлер, яғни бөлімшелерді қоса алғанда шаруашылық субъектісінң басқарушылық персоналы.
2. Ақпараттың арналымы (не үшін пайдалатындығы туралы)
Бухгалтерлк ақпаратты сыртқы пайдаланатындар үшін (баланс, қаржылық-шаруашылық қызметінің нәтижелері туралы есеп беру, ақшалай қаражаттардың қозғалысы туралы ееп беру).
Кезеңдік жоспарлау мен бақылау мақсаттары үшін, сондай-ақ стандартты емес жағдайларда шешім қабылдау үшін және ұйымдастыру саясатын таңдау үшін де қажет. Субъектінің бсқарушылық құрамы үшін оның қызметіне қытасты кез келген ақпарат өте маңызды, тіптен ол есептің объектісі мен немесе жоқ па, сандық бағалауға жата ма немесе жоқ па деген мәселелерден тәуелсіз түрде болуымен маңызды. Ішкі бақаруды ұйымдстыру үшін, субъект алған табыстар мен өндірістік шығындар туралы ақпараттарды өңдеу мен өз уақытында жинауды, тиімді қамтамасыз етуді дербес шешуі керек.
3. Ақпараттарды жинау мақсаты
Күрделі қаржы туралы (акцияны ұстаушылар) мәлімет; алған міндеттемелерді төлеу қабілеттілігі (кредиторлар, ссудалық капитал иелері); декларацияланған табвс, күрделі қаржының жұмсалу көлемі туралы, мүліктерге есептелген салықтар, (мемлекеттік кіріс министрлігі, салық инспекциясы) жалақы төлеу қабілеттілігі туралы мәлімет (жалдамалы жұмысшылар) және т.б.
Шаруашылық субъектінің (башының) қаржылық жағдайы туралы мәлімет, жопарлау үшін сметалар, ағымдағы жедел еп берулер, қысқа мерзімдік шешімдерді қабылдау үшін болатын шығындар туралы есеп беру, сату бағалары, өндіріс шығындары, сұраныс, бәсекелестік қабілеттілігі, тауардың рентабельділігі мен басқа шешім қабылдау үшін (барлық аталған ақпараттар менеджерлер үшін қажет) мәліметтер.
Қаржы есебін жүргізу нормативі құжаттар мен заңға сәйкес регламенттеледі, бухгалтерлік есеп жүйесіне барлық жазулар шоттардың классификацияласына сай келуі керек. Міндетті мәліметтерді бұрмалағандар мен есеп беру мерзәімін сақтамағандар 151 – 1 бапқа сәйкес жауапкершілікке тартылады.
Өндірістік есепті жүргізу шаруашылық субъектінің әр қайсысы үшін міндетті болып табылады. Өйткені калькуляциялаусыз, қаржылық есеп беруді жасауға болмайды, барлық қалған жағдайларда бақарушы есеп әкімшіліктің еркіне және олардың шешіміне тәуелді болып келеді. Ал калькуляциялау әдістемесі алдын ала шаруашылықтың әр қайсысының еептік саясатында регламенттеледі. Қазақстанда орындалатын өндірістік есептік едәуір бөлігі – бұл қаржылық есеп жүйесінің жанама өнім. Заңмен қарастырылған басқарушы есепке наты талаптар батыста да, Қазақстанда да жоқ.
5. Ақпараттың арналымы (не үшін пайдаланатындығы туралы)
Жалпы қабылданып стандартталған есеп қағидаларына: есептеу, үздіксіздігі, түсініктілігі, мәнділігі, маңыздылығы, дәлділігі, шыншылдығы, яақталуы, сақтығы, салыстырмалығы, жүйелігі т.б. жатады.
Басқарушы есеп еептік нормативтері мен заңдалық талаптарына сай келе бермейді, сондықтан біршама тәуелсіз тұрғфыда ұйымдастырылады. Басқарушы есептің қағидасы шешімді қабылдауда пайдалы ақпараттар беретін ережелер мен тәсілдерді таңдауға айқындалады. Басқаша айтқанда,
