орыс революциясы(1905-1907) думага сайлану ма сондай
Біріншіорысреволюциясыкезіндепатшалықтәртіпкеқарсыкүрескенұлттықаймақтардыңезілген халықтары да көтерілді. Қазақстан еңбекшілерінің 1905-1907 жылдардагыереуілдеріорысхалқыныңреволюциялықкүресіментығызбайланыстыеді.Революция жылдарындаөлкеніңтеміржолтораптарындапоездардыңжүрісіталайреттоқтатылды, теміржолшылар өз еркімен 8 сағаттық жүмыс күніненгізді. 1905 жылы ақпанда Орал, Перовск, Түркістан, Шалқартеміржолшыларыөздерініңэкономикалықжағдайларынжақсартуталабын қойған ереуілжасады.1905 жылы Қазан айындағыБүкілресейлікереуілдіцәсеріменҚазақстанныңбарлыққалаларындашерулер, митинглер мен жиналыстарболыпөтті. Перовскідегі, Оралдағы, Қарқаралыдағы, Павлодардағыманифестацияларнеғұрлыміріболды. Олардыорыстарарасынан және қазақтарданшыққанжергіліктізиялыларұйымдастырды. Мысалы, Оралда Б. Қаратаевпен Ж. Сейдалин, Қарқаралыда А. Байтұрсыновпен М. Бекметовтар және т. б. ерекшебелсенділіккөрсетті.. Патшаөкіметі халықты революциялыққозғалыстанбөліпшығаруүшін, олардыңөкілдеріқатысатынМемлекеттік Дума шақыружөніндеөзініңшешімінқабылдады. 1905 жылы желтоқсан айында I МемлекеттікДуманышақырутуралыпатшаүкіметініңжарлығышығып, оған Қазақстаннан 9 депутат, оның ішінде 4 қазақ сайланды. Олар. Ә.Бөкейханов, А. Бірімжанов, А. Қалменов, Б. Құлманов. I Думаныңкөптегендепутаттарыныңпатшаүкіметініңсаясатынақарсышығуыменбайланысты 1906 ж. 8 шілдеде ол таратылды. Сол жылытамызайында ІІ Мемлекеттік Дума шақырылды. Оған Қазақстаннан 14 депутат сайланды, оның алтауыказақхалқыныңӨкілдеріболды. Олар:Ш.Қосшығұлов - Ақмола облысынан, X. Нұрекенов - Семей облысынан, Б. Қаратаев - Орал облысынан А. Бірімжанов - Торғай облысынан, Т. Аллабергенов - Сырдарияоблысынан, М. Тынышбаев - Жетісуоблысынан.
ЕкіншімемлекеттікДумадаөлкеніңсоциал-демократиялықұйымынан барған депутаттар қазақ кедейлерініңмүдделерін қорғап сөз сөйледі. Олареңбекшілердіңауыржағдайыныңсебептерін, жермәселесіншетаймақтардыотарлаусаясатыменшешугеболмайтынынайтты. Мәселен, Б. ҚаратаевөзініңмемлекеттікДумадағысөзіндеелдегіаграрлыққайшылықтардыөкіметшаруалардыдалалықаймақтарға, соныңішінде Орал, Торғай, Ақмола, Семей облыстарынакөшіруарқылышешкісікеледі деп көрсетті.
Достарыңызбен бөлісу: |