Білім алушыларды тәрбиелеуде қҰндылықҚа бағытталған тәсілді жүзеге асыру бағдарламасы
жүктеу/скачать 5.22 Mb. Pdf көрінісі
|
| ретінде құқықтық сауаттылықты дамыту жөніндегі шаралар жүйесін іске
асыру тетіктерін айқындау» Бүгінгі таңда өзінің саяси, экономикалық және рухани егемендігін мемлекеттік ауқымда сақтау үшін құндылық бағдарларының ауысуын бастан кешіріп отырған Қазақстан Азаматтық сауаттылықты қалыптастырумен шындап айналысуда, өйткені қазіргі уақытта білім алатын жастардың санасы мен мінез-құлқының басым сипаты азаматтық инфантильділік болып отыр. Адамның өзін заңды, адамгершілік және саяси қабілетті етіп жүзеге асыруына мүмкіндік беретін жеке тұлғаның интегративті сапасы ретінде құқықтық сана мен азаматтықты қалыптастыру әрбір білім беру ұйымының маңызды міндеті болып табылады. Қоғамның рухани жаңғыруы, рухани-адамгершілік құндылықтардың сөзсіз басымдығы бірінші орынға шығады. Елде басталған барлық реформалардың тағдыры, ең алдымен, жас ұрпақтың ересек өміріне қандай адамдар, қандай мақсаттар мен өмірлік көзқарастар, құндылықтар мен моральдық мұраттарға байланысты болатынына күмән жоқ. Дүниетанымдық, саяси, адамгершілік, құқықтық, көркем-эстетикалық және басқа да 370 аксиологиялық императивтер көптеген тарихи қалыптасқан құндылықтарды қайта бағалаудың және жаңа азаматтық қатынастардың қалыптасуының өте қиын жағдайларында қалыптасатын қазіргі өскелең ұрпақтың әлеуметтік әл- ауқатын анықтайды [22]. Реформаның соңғы жылдарында біздің мемлекетіміз жинақтаған күрделі тәжірибе бұл үшін демократиялық заңдардың, саяси плюрализмнің, еркін сайлаудың, азаматтық бостандықтардың жеткіліксіз екендігін айғақтайды. Демократия мен азаматтық қоғамның тұрақты жұмыс істеуінің басты шарты – бұл қоғам азаматтарының, әсіресе жас ұрпақтың құқықтық санасы мен әлеуметтік белсенділігінің жоғары деңгейі. Құқықтық сауаттылықты қалыптастыру, оқушылардың тұрақты құндылық бағдары мәселесі қоғамның ыдырау жағдайынан, тұрақсыз даму режимінен шығуын іздеуге байланысты өзекті болып отыр. Өзінің іргелі еңбегінде «Тәуелсіздік дәуірін» атап көрсеткен Қазақстанның Тұңғыш Президенті Н.Ә.Назарбаев бүгінгі қазақстандық қоғам бастан кешіп отырған моральдың терең дағдарысына алаңдады, «Конституциялық реформа мен Жолдаудан» кейін қоғамдық сананы жаңғырту туралы мәселе қойылды [23]. Елбасы ұсынған бағдарлама «Рухани жаңғыру» деген атқа ие болды. Осы бағдарламалық мақаланың негізгі және негіз қалаушы ойы «Егеменді Қазақстанда басталған саяси және экономикалық жаңғырту үдерістері қоғамдық сананы озыңқы жаңғыртумен сүйемелденуі тиіс, ол олардың өзегіне айналады» болып табылады. - Құқықтық сананы, құқықтық сауаттылықты арттыру бойынша ұйымдастырушылық және тәрбиелік міндеттерді шешуге ата-аналарды тарту. Жеке тұлғаның дамуының белгілі бір дәрежесі ретінде ата-ананың құқықтық мәдениеті, ең алдымен, оның прогрессивті құқықтық идеялар мен заңдарды қабылдауға дайындығында, құқықты пайдалану қабілеті мен дағдыларында, сондай-ақ өз білімін бағалауда көрінеді. Осы тұрғыдан алғанда, ата-ана мәдениеті құқықтық мәдени бағыттардың болуымен сипатталады. Ата-аналардың құқықтық мәдениетін бағалау кезінде құқықтық құбылыстарды білу деңгейі мен тереңдігін, оларды игеруді ескеру қажет. Мұнда құқықтық мәдениеттің күнделікті, кәсіби (арнайы) және теориялық деңгейлері ерекшеленеді. Құқықтық мәдениеттің тән белгілері (компоненттері): - құқықтық сананың жеткілікті жоғары (қолайлы) деңгейі; елдің қолданыстағы заңдарын білу (заңдарды білмеу адамды оларды бұзғаны үшін жауапкершіліктен босатпайды); - осы заңдарды сақтау, орындау немесе қолдану, өйткені заңды ережелерді білу тек қажетті нәтиже бере алмайды; - заңдар мен өзге де құқықтық актілердің қажеттілігіне, пайдалылығына, орындылығына сенім білдіру, олармен ішкі келісім; 371 - өз құқықтары мен міндеттерін, бостандығы мен жауапкершілігін, қоғамдағы өз орнын (мәртебесін), басқа адамдармен, отандастармен өзара қарым-қатынас нормаларын дұрыс түсіну (ұғыну); - құқықтық белсенділік, яғни құқық бұзушылықтың жолын кесу бойынша субъектінің мақсатты бастамашылық қызметі; - заңсыздыққа қарсы іс-қимыл; қоғамда құқықтық тәртіпті және заңға бағынуды қолдау; - құқықтық нигилизмді жеңу. Жоғары құқықтық мәдениетке ие азамат (жас ата-ана) құқықтың әлеуметтік құндылығын және өзінің таңдаған мінез-құлқын тану негізінде еркін жүре алады. Елдегі балалық шақ жағдайын талдау Қазақстандағы балалардың жағдайы, олардың құқықтық қорғалуы нашарлай түскенін көрсетеді. Зерттеулер ата-аналардың құқықтық, медициналық, психологиялық мәдениетінің төмендігін, сондай-ақ оларға балалардың жас дамуының ерекшеліктерін, олардың жеке ерекшеліктерін, өз баласына өз наразылығының немесе оған агрессияның себептерін, баланың құқықтарын түсіндіру бойынша арнайы, жоспарлы жұмыстың қажеттілігін айқын көрсетеді. Тәжірибе көрсеткендей, көптеген ата-аналар балаларының наразылығының себептерін түсіне алмайды, балалардың мінез-құлқына педагогикалық, құқықтық әдістермен әсер ете алмайды, туындаған мәселелерді өздігінен шеше алмайды және мамандардан кеңес алғысы келеді. Отбасына көмек көрсетудің тұтас жүйесі, сондай-ақ баланы, оның құқықтары мен еңбегін қорғау жөніндегі бағдарлама қажет [24]. Бұл мәселенің шешімі жас ата-аналарды тәрбиелеу жүйесін (оның жүктеу/скачать 5.22 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|