Білім алушыларды тәрбиелеуде қҰндылықҚа бағытталған тәсілді жүзеге асыру бағдарламасы

385 
азаматтықты қалыптастыру, жеке тұлғаның жағымды қасиеттерін дамытуға 
қажетті нормалар мен ережелерді, мінез – құлық үлгілерін игеру – мектептің 
маңызды міндеттері. Бастауыш сынып оқушыларымен жұмыс жасаудың өзіндік 
ерекшелігі бар. Мұғалім сөзсіз кездесетін кедергілерді есте ұстаған жөн. Олар: 
жас білім алушылардың абстрактілі ойлаудың жеткіліксіз дамуына байланысты 
құқықтық терминдер мен ұғымдарды қабылдау қиындықтары, осыған 
байланысты бастапқы дереккөздер мәтінімен жұмыс істей алмау, оларды 
балаларға түсінікті тілге «аудару» қажеттілігі. 
Бастауыш сынып оқушыларына арналған құқықтық ақпаратты қатаң 
таңдау және оны бейімдеу мәселесі өте маңызды. Бастауыш сынып мұғалімі 
бұл сыныптардағы құқықтық білім тәуелсіз бола алмайтындығын ескеруі керек, 
бұл моральдық тәрбиенің органикалық жалғасы, оның маңызды міндеті – 
адамды гуманистік этикалық нормаларға таныстыру, оның гуманистік 
бағыттарын қалыптастыру [30]. 
Егер орта және жоғары буын білім алушыларымен дәрістер, 
әңгімелесулер, диспуттар өткізілсе, онда бастауыш сынып оқушылары үшін 
ойын формалары ең қолайлы. Мұндай ойынның тәрбиелік мәнін асыра бағалау 
қиын, ол танымдық қызығушылықты дамытып қана қоймай, сонымен қатар 
Қазақстан тарихымен, оның салт-дәстүрлерімен байланысты сезінудің пайда 
болуына ықпал етеді, сонымен бірге құқықтық нормалар саласындағы білім мен 
дағдылар бекітіледі. Бірақ құқықтық білім өздігінен емес, заңды мағынасы бар 
әртүрлі күнделікті жағдайлардағы мінез-құлықтың негізі ретінде қажет: 
- құқықтарды білу балаға белгілі бір жағдайда өзін қорғауға көмектеседі; 
- адам құқықтары декларациясының нормалары мен талаптары 
тұрғысынан, яғни ізгілік пен құрмет тұрғысынан өздерінің де, қатарластарының 
да іс-әрекеттерін моральдық бағалау әдетін қалыптастыру; 
- жанжалды жағдайлардың алдын алу және туындаған шешімдерді 
жинақтау; 
- мінез-құлықта өзін-өзі бақылау бейімділігін қалыптастыру; 
- оқушыларды бір-бірімен қарым-қатынас жасай білуге үйрету; 
- білім алушылардың өз құқықтарын ғана емес, міндеттерін де білуі керек, 
өйткені, міндеттерсіз құқықтар жоқ. 
Ойынды ұйымдастыру үшін адамның негізгі құқықтарының әрекеті 
көрсетілген суреттер сериясы жасалады: өз пікірін білдіру, балаларға 
қатыгездік, басқа адамдардың мүлкін иемдену. Балалар көңілді мінез-құлықты 
таңдайды. Біз шығармашылық сипаттағы тапсырмаларды ұсынамыз, балалар 
ата-аналарымен бірге өздері және отбасы туралы альбомдар жүргізеді. 
Альбомда балалар өз атын, мекенжайын жазады, сүйікті ойыншығын, 
жақындарының портреттерін салады, отбасы өмірінен қызықты оқиғалар 
жазады [31]. 
Сайлау құқығы – бұл бір қарағанда жас оқушыға қызықты болмайтын 
құқықтық тақырыптардың бірі. Алайда тәжірибе тағы бір нәрсені растайды. 
Балалар үлкен қызығушылықпен «Әкімді сайлау» іскерлік ойындарына 
қатысады, ойын арқасында балалар қоғамдық құрылым мен адамгершілік – 
құқықтық мінез-құлық моделін сәтті меңгереді. Кіші мектеп оқушылары іс 

386 
жүзінде өздерін демократиялық қоғамның азаматтары сияқты сезінеді. 
Мектептің демократиялық басқару жүйесіне қатысу арқылы білім алушылар 
демократ болу қаншалықты қиын екенін біліп қана қоймай, сонымен қатар кез 
келген ірі және әртүрлі адамдар тобын демократиялық басқарудың қандай 
қиындықтармен байланысты екенін түсіне бастайды. Олар демократияның 
басқарудың басқа түрлерімен салыстырғанда артықшылықтарын түсінді. 
Өз мектебінің өміріне қатыса отырып, олар демократиялық қоғам 
азаматтарының борышы мен жауапкершілігін түсінуге үйренеді. Егер оқушыға 
ой, сөз, жиналыс бостандығына кепілдік берілсе, ересек өмірде мұндай 
құқықтар мен бостандықтардың болмауымен келісу қиынырақ болады. 
Құқықтық тәрбие жұмысының басты мақсаты – әр адамның құқықтары 
мен бостандықтарын құрметтейтін, өз құқықтарын жүзеге асыра алатын және 
қорғай алатын адам мен азаматтың жеке басының қалыптасуына жағдай жасау; 

жүктеу/скачать 5.22 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: