Білім беру бағдарламасы білім алушыларына ш ымкент, 2023 Мазмұны
Практикалық сабақтың тақырыбы: Жер учаскесіне құқықтарды тіркеу ұғымы мен міндеттері
жүктеу/скачать 439.92 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 14 Практикалық сабақ
| Практикалық сабақтың тақырыбы: Жер учаскесіне құқықтарды тіркеу ұғымы мен міндеттері
Сабақтың жоспары: 1. Жер учаскесіне құқықтарды тіркеу 2. Тіркеу міндеттері Сабақтың мақсаты: Жер құқығын мемлекеттік тіркеу міндеттері. Нарықтық қатынастарға көшу кезеңінде жер құқықтарын мемлекеттік тіркеу мәселелері үлкен маңызға ие. Жер нарығын дамыту, Жер учаскелерімен көптеген мәмілелер жасау жағдайында алаяқтық пен алаяқтықты болдырмау үшін жер құқығын алушыларда олар алғысы келетін жер учаскесі туралы ақпарат болуы керек. Кенеттен бұл жер учаскесі басқа адамның меншігінде болады немесе кепіл заты болып табылады. Бұл мақсатқа құқықтық кадастр, атап айтқанда жер құқықтарын мемлекеттік тіркеу қызмет етеді. Соңғысы жер құқығын беруді қадағалаудың бір түрін білдіреді. Жер құқығын мемлекеттік тіркеу дегеніміз не? Мемлекеттік тіркеу деп тіркеуші органның меншік құқығын және басқа да құқықтарды есепке алу, сондай-ақ заңда белгіленген тәртіппен жылжымайтын мүлікке ауыртпалық салу рәсімі, ал мәмілелерді тіркеу деп — мәмілелерден туындайтын жылжымайтын мүлікке құқықтарды тіркеу түсініледі. Көріп отырғаныңыздай, тіркеудің екі түрі бар — жылжымайтын мүлікке құқықтарды тіркеу және жылжымайтын мүлікпен мәмілелерді тіркеу. А. Эрделевскийдің пікірінше, жылжымайтын мүлікке қатысты "тіркеу" терминінің үш мағынасы болуы мүмкін: жылжымайтын мүліктің өзін тіркеу, жылжымайтын мүлікке құқықтарды тіркеу, жылжымайтын мүлікпен мәмілелерді тіркеу. Жылжымайтын мүлікке құқықты және онымен жасалатын мәмілелерді тіркеу мемлекеттік тіркеу болып табылады. Жылжымайтын мүлікті тіркеу-бұл заңда көзделген жағдайларда жүзеге асырылатын жылжымайтын мүліктің жекелеген түрлерін арнайы тіркеу немесе есепке алу. Жылжымайтын мүлікке құқықты тіркеу жылжымайтын мүлікпен жасалатын мәмілелерді тіркеуден ерекшеленеді, өйткені біріншісі қолданыстағы мәміле негізінде туындаған құқықты ресімдейді, ал екіншісі мәміленің заңды күшіне енуіне мүмкіндік береді. Жылжымайтын мүлік объектісін тіркеуге келетін болсақ, мұнда жылжымайтын мүлік объектісінің өзі оны сипаттау және даралау арқылы есепке алынады. Жылжымайтын мүлік құқығын тіркеу әр елде жүзеге асырылады. Ең типтік тіркеу жүйелері-бұл құжаттарды тіркеу жүйесі және меншік құқығын (атауларды) тіркеу жүйесі. Құжаттарды тіркеу жүйесі әлемнің көптеген елдерінде қолданылады. Бұл жүйе толығымен мінсіз емес. Жылжымайтын мүлікке құқықты беру туралы құжаттың өзі меншік құқығын дәлелдемейді. Бұл жай ғана мәміле туралы жазба. Құжат мәміленің жасалғанын көрсетеді, бірақ мәмілеге қатысушы тараптардың бұл мәмілені жүзеге асыруға заңды құқығы бар екенін және мәміленің заңды күші бар екенін дәлелдемейді. Сондықтан сенімді болу және оған сену үшін осы мәміленің заңдылығын тексеру қажет. Жүйе Жылжымайтын мүлік объектілерінде емес, құжаттарда ұйымдастырылғандықтан, олар бұрын сипатталғаннан өзгеше болатын объектінің елеулі өзгерістерін көрсетпеуі мүмкін. Нәтижесінде мәмілеге сәйкес құқықтар бүкіл объектіге емес, объектінің бір бөлігіне ғана берілуі мүмкін. Тіркеудің өзі заңды күш бермейді, ол тек тіркелмеген құжаттарға қарағанда тіркелген құжаттарға басымдық береді. Жүйенің дәлдігі мен сенімділігіне кепілдік жоқ. Жылжымайтын мүлікке құқықтарды тіркеу жүйесі-бұл құжаттарды тіркеу жүйесінің кемшіліктерін жою жолындағы келесі қадам. Жылжымайтын мүлікке құқықтарды тіркеу осы құқықтарды анықтау, кепілдендіру және беру әдістемесін ұсынады. Қазіргі уақытта классикалық болып саналады Торренсті тіркеу жүйесі, ол өткен ғасырдың ортасында Оңтүстік Австралияда жасалған. Қазақстан дәл осы жүйеге қосылды. Бұл мемлекеттік тіркеу жүйесінің ерекшелігі-меншік иелері емес, жылжымайтын мүлік объектілерінің өздері де, оған құжаттар да емес, жылжымайтын мүлікке қатысты азаматтық құқықтық қатынастар, атап айтқанда: а) жылжымайтын мүлікке құқықтар; б) онымен мәмілелер; в) құқықтардың шектеулері (ауыртпалықтары). Бұл ретте құқық құрушы (құқық белгілеуші) тіркеу, мысалы, сатып алу-сату шартын жасасу кезінде және құқықтық растаушы тіркеу, яғни өзге негіздер бойынша пайда болған жылжымайтын мүлікке құқықтарды, мысалы, жылжымайтын мүлікке құқықтарды белгілеу немесе беру туралы сот шешімінің нәтижесінде, сатып алу мерзімін жер учаскесіне өткізу кезінде бекітіп беру ерекшеленеді. Жерге құқықтарды мемлекеттік тіркеу объектілерінің тізбесі ҚР Азаматтық кодексінде, сондай-ақ "жылжымайтын мүлікке құқықтарды және онымен мәмілелерді мемлекеттік тіркеу туралы"1995 жылғы 25 желтоқсандағы Заң күші бар Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығында беріледі. Жер құқығынан мемлекеттік тіркеуге: меншік құқығы, бір жылдан астам мерзімге жер пайдалану құқығы, жылжымайтын мүлік кепілі, жылжымайтын мүлікке өзге де құқықтар, сондай-ақ жылжымайтын мүлікке құқықтардың ауыртпалығы жатады. Мәмілелер және өзге де заңды фактілер нәтижесінде жылжымайтын мүлікке құқықтарды (ауыртпалықтарды) өзгерту және тоқтату да тіркелуге жатады. Қазақстан Республикасының азаматтарын, азаматтығы жоқ адамдарды, шетел азаматтарын, қазақстандық және шетелдік заңды тұлғаларды, халықаралық ұйымдарды, мемлекеттік органдарды қоса алғанда, міндетті мемлекеттік тіркеуге жататын жылжымайтын мүлікке басқа да құқықтардың меншік иелері мен заңды иелері жер құқықтарын мемлекеттік тіркеу субъектілері болып табылады. 14 жастан 18 жасқа дейінгі кәмелетке толмағандар, сондай-ақ сот әрекет қабілеті шектеулі деп таныған адамдар заңды өкілдерінің (ата-аналарының, асырап алушыларының немесе қамқоршыларының) келісімімен жылжымайтын мүлікке құқықтарды және онымен жасалатын мәмілелерді тіркеу туралы өтініш беруге құқылы. Мұндай келісім нысаны кәмелетке толмағандар жасамайтын мәміле үшін заңнамада белгіленген нысанға сәйкес келуі тиіс. Жер пайдалану құқығын және мемлекеттік заңды тұлғаларға тиесілі жерге міндетті мемлекеттік тіркелуге жататын басқа да заттық құқықтарды осындай құқықтар тиесілі мемлекеттік заңды тұлғалар тіркейді. Біздің ойымызша, жер құқығын мемлекеттік тіркеу жөніндегі құқықтық қатынастар субъектілеріне мемлекеттік тіркеу органдарының өздері жатқызылуы керек. Қазақстан Республикасы Президентінің "Жылжымайтын мүлікке құқықтарды және онымен жасалатын мәмілелерді мемлекеттік тіркеу туралы" 1995 жылғы 25 желтоқсандағы Заң күші бар Жарлығының 13-бабына сәйкес жылжымайтын мүлікке құқықтарды және онымен жасалатын мәмілелерді тіркеуді құқық иеленушінің немесе уәкілетті мемлекеттік органның өтініші негізінде, ал егер құқық туындаған болса, тіркеу органы жүзеге асырады шарттан-оның кез келген тарапының өтініші негізінде. Жер құқығын мемлекеттік тіркеудің міндеттері: Жер учаскесіне құқықтардың туындауының, өзгеруінің және тоқтатылуының негіздерін, шарттары мен шектерін құжатпен бекіту. Жер учаскелері, меншік иелері немесе жер пайдаланушылар бойынша деректер құқықтық кадастрдың құрамдас бөлігі болып табылатын жылжымайтын мүлікке құқықтардың мемлекеттік тізіліміне енгізіледі. Жеке және заңды тұлғалар мен мемлекеттің жер құқықтарын қорғау. Мемлекеттік тізілімде тіркелген жерге құқықтар мемлекет күштерімен заңсыз қол сұғушылықтардан қорғалған және "жылжымайтын мүлікке құқықтарды және онымен мәмілелерді мемлекеттік тіркеу туралы"1995 жылғы 25 желтоқсандағы Заң күші бар Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығының 3-бабына сәйкес тіркелмегендерден артықшылығы бар. Атқарушы билік органдарының және өзге де мемлекеттік органдардың шешімдерін жедел ақпараттық қамтамасыз ету. Жерді, сондай-ақ өзге де табиғи ресурстарды пайдалануға, молықтыруға және қорғауға байланысты кейбір шешімдер қабылдау үшін мемлекеттік органдарға жер құқықтарының мемлекеттік тізілімінде қамтылған жер құқықтары туралы деректер қажет. * Жеке және заңды тұлғаларды олардың қызметі үшін қажетті жер учаскелері, олардың иелері туралы мәліметтермен және деректермен қамтамасыз ету. Аталған адамдарға жер құқықтарының мемлекеттік тізілімінен белгілі бір мәліметтер қажет және оларды ала алады. Тіркеуші орган жүргізілген тіркеу және тіркелген құқықтар туралы ақпаратты заңда белгіленген тәртіппен кез келген мүдделі тұлғаға белгілі бір ақыға беруге міндетті. Жер учаскесіне құқықтар туралы мәліметтердің жариялылығы мен жалпыға қол жетімділігін қамтамасыз ету. "Жылжымайтын мүлікке құқықтарды тіркеудің міндеттерінің бірі-жылжымайтын мүлікке құқықтың, оның ішінде ауыртпалықтың жариялылығы, көпшілікке қол жетімділігі және жариялылығы". Ол үшін жерге құқықтар туралы мәліметтер бірыңғай тізілімде шоғырландырылады, сондықтан олар шексіз адамдар тобына қол жетімді болады, әйтпесе жер учаскелері, олардың иелері туралы ақпарат Жер учаскелерінің тікелей иелерінен және жер пайдаланушылардан алынуы керек еді. Қазақстан Республикасында жылжымайтын мүлік нарығын дамыту, оны ақпараттық қамтамасыз ету. Жер учаскелерін сатып алу немесе сату, оларды жер пайдалануға алу үшін бастапқы деректер қажет. Мұндай ақпараттың болуы сатып алу-сату процесін айтарлықтай жеңілдетеді. № 14 Практикалық сабақ жүктеу/скачать 439.92 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|