Практикалық сабақтың тақырыбы: Жер кадастрының құрамдас бөліктерін жүргізу үшін қолданылатын түсірілімдер мен тексерулер
Сабақтың жоспары:
1. Жерді есепке алу кезіндегі қажетті материалдар
2. Жоспарлы-картографиялық материалдар
Сабақтың мақсаты: Жерді есепке алу кезіндегі қажетті материалдарды нақтылау.
Жер кадастрын жүзеге асыру барысында елдің бірыңғай жер қорының құқықтық жағдайын, табиғи және
шаруашылық жай-күйін және жерлерін пайдалануды сипаттайтын әртүрлі ақпарат жиналады, зерделенеді және талданады. Бұл ақпараттың сенімділігі мен толықтығы оны алу тәсілдеріне байланысты. Осы мақсаттар үшін ұлттық экономикалық есепте белгілі әдістер, сондай-ақ жер кадастрына ғана тән және ең алдымен графикалық әдістер қолданылады. Соңғысы сенімді ақпарат алу үшін негіз болып табылады. Оның мәні-жер кадастрдың объектісі ретінде, ең алдымен, кеңістіктік өлшемдер мен позициялармен сипатталады. Оның сандық және сапалық көрінісі үшін кеңістікте ескерілетін сипаттамаларды тиісті өлшеу қажет, бұл, ең алдымен, өлшеу әрекеттерін жүзеге асыруды, яғни жергілікті жерде арнайы түсірілімдер мен зерттеулер жүргізуді талап етеді. Алынған нәтижелердің негізінде қағазда тиісті масштабта графикалық түрде осы аймақтың ұқсастығы жасалады, яғни жоспарлы-картографиялық құжат (жоспар, карта).
Осы жоспарларда (карталарда) қандай сипаттамалар көрсетілгеніне байланысты олар түрлерге бөлінеді: мысалы, топырақ, геоботаникалық және т.б. жер кадастрына қажетті мәліметтер жиынтығын көрсететін кешенді жоспарлау және картографиялық материалдар болуы мүмкін (жер-кадастрлық карта). Кадастрланатын аумақтардың мазмұнына, жүктемесіне, көлеміне (жерді пайдалану, аудан аумағы, облыс және т.б.) байланысты жоспарлардың (карталардың) ауқымы әртүрлі болуы мүмкін.
Жоспарлы-картографиялық материалдар түсірілім нәтижесінде алынады. Жер кадастрының мақсаттары үшін аумақты картаға түсіру геодезия мен картографияның тиісті әдістеріне негізделеді. Жоспарлы-картографиялық материалдар әрдайым заманауи деңгейге сәйкес келуі керек. Осы мақсаттар үшін оларды түзету жүргізіледі, ол жергілікті жерде жерді пайдалану және пайдалану жағдайында болған өзгерістерді анықтау және жоспарларға (карталарға) енгізу болып табылады.
Жер кадастрының жоспарлы-картографиялық материалдарына белгілі бір талаптар қойылады. Олар жердің кеңістіктік орналасуын, сапалық жағдайын және пайдаланылуын сипаттайтын рельефтің барлық элементтерін қамтуы керек. Рельефтің барлық элементтері жоспарда жеткілікті дәлдікпен және толықтығымен көрінеді.
Түсірілім келесі түрлерге бөлінеді: жер үсті, аэрофототүсірілім, аэроғарыш. Жер үсті түсірілімі (теодолит, мензуль және т.б.) аэротүсірілім материалдары жоқ шағын аудандарда қолданылады. Ол жердің құрамы мен пайдалануындағы ағымдағы өзгерістерді есепке алу кезінде қолдануды табады.
Жерді зерттеу кадастрлық деректерді алу үшін үлкен маңызға ие. Олар жер учаскелерінің нақты жағдайын анықтауға және оларды неғұрлым ұтымды қарқынды пайдалану мүмкіндіктерін анықтауға мүмкіндік береді. Жерді зерттеу екі негізгі түрге бөлінеді: ауылшаруашылық және арнайы.
Агроөнеркәсіптік зерттеп-қарау кезінде жер учаскелерінің сыртқы белгілері бойынша олардың сапалық жай-күйі туралы қажетті мәліметтер алынады. Алайда, осы белгілер бойынша жер сапасының жан-жақты сипаттамаларын алу мүмкін емес. Осыған байланысты арнайы зерттеулер жүргізіледі: топырақ, геоботаникалық және мелиоративтік.
Топырақты зерттеу кезінде топырақты негізгі табиғи қасиеттері бойынша сипаттайтын мәліметтер мен материалдар алынады. Топырақ туралы мәліметтер далалық жұмыстар мен зертханалық талдаулар нәтижесінде алынады.
Геоботаникалық зерттеулер табиғи жемшөп алқаптарында (шабындық, жайылым) өсетін өсімдіктер қауымдастығының құрамы мен сапасы туралы ақпарат береді. Олар жемшөп алқаптарының терілуін анықтауға және олардың өнімділігінің сипаттамасын алуға мүмкіндік береді. Мелиорациялық зерттеулер кезінде жер учаскелерінің мәдени-техникалық жағдайы, ылғалдану дәрежесі, жер асты суларының пайда болуы және т.б. анықталады. Жер кадастры кезінде аумақты аудандастыру және жерді экономикалық бағалау мақсатында ауыл шаруашылығы кәсіпорындарына экономикалық-статистикалық зерттеулер жүргізіледі.
Жер учаскелерін тіркеу және есепке алу кезінде мынадай материалдар мен мәліметтер пайдаланылады:
1)жердің, жерді пайдаланудың және алқаптардың кеңістіктік орналасуын сипаттайтын түсірілімдердің әртүрлі түрлерінің жоспарлы-картографиялық материалдары;
2)жердің орналасқан жері (шекаралары) мен алаңдары, жер пайдаланушылар және жерді пайдалану құқығының негізі туралы мәліметтерді қамтитын жоспарлы-картографиялық материалдар мен жер бөлу құжаттары;
3)жердің кеңістіктік жағдайын, бөлінуін және пайдаланылуын сипаттайтын Жер ресурстарын пайдаланудың бас схемасының, облыстың, ауданның жерге орналастыру схемаларының жоспарлы-картографиялық материалдары мен құжаттары;
4)ауыл шаруашылығы орындарын жоспарлаудың жоспарлы-картографиялық материалдары мен құжаттары;
5)жердің кеңістіктік жағдайы, жай-күйі және шаруашылықаралық бөлінуі туралы мәліметтерді қамтитын шаруашылықаралық жерге орналастырудың жобалары мен басқа да құжаттары;
6)ауыл шаруашылығы кәсіпорындарының жер пайдалануларының, алқаптары мен ауыспалы егістерінің кеңістіктік жағдайы мен құрылысы туралы мәліметтерді қамтитын шаруашылықішілік жерге орналастыру жобалары мен басқа да құжаттары;
7)Орман шаруашылығы кәсіпорындары аумағының кеңістіктік жағдайы, мөлшері және пайдаланылуы туралы мәліметтерді қамтитын орман шаруашылығы құрылғысының жоспарлары мен материалдары;
8)қалалардың бас жоспарлары және қала шегіндегі жер алқаптарының мөлшері, жай-күйі және пайдаланылуы туралы мәліметтерді қамтитын қалалық жерлердің жер-шаруашылық құрылымының материалдары;
9)кәсіпорындар мен олардың бірлестіктері жерлерін мелиорациялық орналастыру материалдары;
10)ауыл шаруашылығы кәсіпорындарының, тәжірибелік станциялар мен ғылыми-зерттеу мекемелерінің есепті және есептік материалдары.
№ 7 Практикалық сабақ
Достарыңызбен бөлісу: |