Білім беру бағдарламасы БӨж тақырыбы: Орта ғасыр ойшылдарының негізгі саяси ойлары
Аквинский мемлекеттің үш негізгі міндетін атап көрсетеді
жүктеу/скачать 149.9 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- **Билік Құдай заңына сай болуы керек**.
- **Табиғи құқықты сақтау**.
- **аралас билік жүйесі**
| Аквинский мемлекеттің үш негізгі міндетін атап көрсетеді:
Құқық қорғау және әділеттілік орнату. Мемлекет әділетті заңдарды құрып, оны іске асыру арқылы қоғамдағы тәртіпті сақтауы керек. Қоғамдық игілік пен қауіпсіздік. Мемлекет халықтың қауіпсіздігі мен әлеуметтік әл-ауқатын қамтамасыз етуі керек.тХалықтың рухани қажеттіліктерін қамтамасыз ету**. Мемлекет діннің маңызды рөлін мойындап, қоғамның рухани тәрбиесіне ықпал етуі тиіс. Фома Аквинский билік тек табиғи құқыққа негізделуі керек деп санайды. Оның пікірінше, билік Құдайдан шыққан және билеуші тек осы құқыққа сәйкес әрекет еткен жағдайда ғана заңды болады. Егер билік өз міндеттерін орындамай, заңсыз әрекет етсе, ол билікті жоюға немесе оны басқа заңды билікпен ауыстыруға болады. Бірақ Фома Аквинский кез келген көтеріліс пен зорлық-зомбылықты айыптап, билікті ауыстырудың заңды және бейбіт жолдарын табуды ұсынды. Билік заңдылығын қамтамасыз ету үшін, Фома Аквинский үш негізгі принципті ұсынған: **Билік Құдай заңына сай болуы керек**. Құдайдың заңдары билік жүргізушінің барлық әрекеттерінде көрініс табуы тиіс. Егер билеуші Құдай заңдарын бұзса, оның билігі заңды болып саналмайды. **Табиғи құқықты сақтау**. Билік табиғи құқыққа қарсы шықпауы керек, себебі табиғи құқық қоғамның тұрақтылығының негізі. **Халықтың игілігіне қызмет ету**. Билік халықтың мүддесі үшін жұмыс істеп, олардың құқықтары мен бостандықтарын қорғауы керек. Фома Аквинский мемлекеттік басқарудың әртүрлі формаларын талдаған және ең тиімді формасы – **аралас билік жүйесі** деп санаған. Ол монархияны ең жақсы басқару формасы ретінде қабылдады, себебі бұл жүйеде бір адам билік жүргізіп, қоғамның мүддесі үшін шешім қабылдай алады. Бірақ ол абсолютті монархияға қарсы болып, билік шектеулі болуы керек деп есептеді. Билеуші заңдарға бағынуы тиіс, ал оның билігі халықтың келісімі мен Құдай заңдарына негізделуі қажет. Аквинский демократияға қатысты күмәнмен қарағанымен, халықтың рөлін бағалай білді. Ол халықтың дауыс беру арқылы билеушілерді таңдауы мен заңдардың қалыптасуына әсер етуін қолдады. Сонымен қатар, билеушілердің қоғам алдындағы жауапкершілігін ерекше атап өтті.Фома Аквинскийдің көзқарасында шіркеу мен мемлекет арасында белгілі бір тепе-теңдік сақталуы керек. Ол діннің саясаттан жоғары екенін айтқанымен, мемлекет дінге бағынышты болмауы тиіс деп санады. Мемлекет пен шіркеу бір-біріне көмекші рөл атқаруы тиіс, ал шіркеу моральдық тәртіпті қамтамасыз етсе, мемлекет қоғамның материалдық қажеттіліктерін шешуге жауапты. Аквинский шіркеу мен мемлекет арасындағы қарым-қатынасты «екі қылыш» теориясы арқылы сипаттаған. Бұл теория бойынша, шіркеу рухани билікті, ал мемлекет зайырлы билікті қамтамасыз етеді. Бірақ бұл билік түрлері бір-бірін толықтырып, үйлесімді түрде жұмыс істеуі тиіс. Фома Аквинскийдің саяси философиясы орта ғасырдағы христиандық ойдың негіздерін қалыптастырып қана қоймай, кейінгі дәуірлерде, әсіресе, қазіргі заманғы құқықтық және саяси теорияларға да әсер етті. Табиғи құқық пен биліктің заңдылығы туралы көзқарастары қазіргі демократияның, адам құқықтарының және құқықтық мемлекет теорияларының қалыптасуына ықпал етті. Оның ойлары әлі де маңызды болып табылады, себебі олар әділеттілік, мораль және биліктің қоғамдағы рөлі туралы терең философиялық талқылаулар ұсынады. жүктеу/скачать 149.9 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|