Дәріс № 26 Тақырып: Астықтың ластылығы және оны анықтау тәсілдері

Астық массасының ластылығы дегеніміз - алынған өлшемге оныңқұрамындағы барлық қоспалардың пайызбен берілген қатынасы.

• 
  сапасын түсіреді;
  
• 
  кұнын кемітеді;
  
• 
  сақтау мерзімін төмендетеді;
  
• 
  тағам ретінде пайдалану мүмкіндігін (әсіресе, зиянды қоспалар)
  
• 
  жояды;
  
• 
  тасымалдағанда артық салмақ болып табылады;
  
• 
  сақтағанда орын алады;
  
• 
  тазалау үшін арнайы алаң, техника, адам күшін қажет етеді;
  
• 
  тазалауға көп қаржы жұмсалады.
  

• 
  негізгі дән
  
• 
  лас қоспа
  
• 
  дән коспа
  

1. 
   Негізгі дәнге:
   

• 
  пайдалануға толық жарамды дәндер;
  
• 
  жартысынан көп бөлігін сақтаған сынған, езілген дәндер;
  
• 
  өне бастаған (өнудің алғашқы сатысындағы) дәндер;
  
• 
  үсіген дәндер;
  
• 
  өңделген өнімнің (ұн, жарма) сапасын кемітпейтін басқа мәдени дақыл (мысалы, бидай партиясында сулы, қара бидай) дәндері жатады.
  

2. 
   Лac қоспаға:
   

• 
  минералдық қоспалар (топырақ, құм, тас, кесек, т.б.);
  
• 
  оргнникалық қоспалар (сабан, жапырақ, масақ, т.б. калдықтары);
  
• 
  дақылтүріне байланысты стандарт бойынша берілген елегіштен (әдетте, Ø 1-1,5 мм) өткен қоспапар;
  
• 
  арам шөп пен мәдени дақыл (егер ол негізгі дән мен дән қоспасына жатпаса) дәндері;
  
• 
  басқа фракцияға жатпайтын мәдени дақыл дәндері;
  
• 
  өте қатты жарамсыз болып қалған (езілген, сынған, күйген, іш жағы зиянкеспен толық зақымдалған) дәндер;
  
• 
  зиянды қоспалар, яғни, адамның немесе малдың іш кұрлысын бұзатын улы қасиеттері бар, саңырауқұлақ ауруларымен ауырған дәндер жатады.
  

• 
  негізгі дәннің жарамсыз (жартысынан аз бөлігі сақталған, кертілген, мүжілген т.б.) бөліктері;
  
• 
  толық піспеген, енген, кептіру кезінде күйген дәндер;
  
• 
  лас қоспаға жатпайтын бүтін немесе зақымданған басқа да мәдени дақыл дәндері жатады.