«білім берудегі 4к моделі: теория мен әдістеме» атты республикалық ғылыми-тәжірибелік

162 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Сабақтың 
ортасы 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
тілектер айту арқылы сыйластығы артып, көңіл-
күйін көтереді 
3
."Өрмекші торы" әдісі.
"Үш қиян" толғауының желісі бойынша бір- біріне 
сұрақтар қояды.
3. «Ой шақыру» тәсілі 
 
Бейнетаспадан 
"Елім менің" әнін тыңдатамын. 
Сабақтың тақырыбын болжау мақсатында бірнеше 
сұрақтар қоямын. 
1.Бүгінгі сабақ қандай тақырыпта болады деп 
ойлайсыңдар?
2.Бұл әннің алдыңғы тақырыппен қандай байланысы 
бар? 3. Туған жер біздерге несімен қадірлі?
Осы сұрақтар негізінде сабақ тақырыбын ашып 
аламын.
"Пазл" тәсілі 
Интербелсенді тақтадан таудың, гүлдің, судың 
бейнелері бар суреттер көрсетіледі, сол суреттерді 
төртке бөліп,бөлінген суреттерді құрастырады, 
құрастырған суреттері бойынша топқа бөлемін. 
Топқа өз рөлдерін беремін: топ басшысы, 
бақылаушы,уақыт шектеуші,баяндаушы,хатшы 
сайланады.
4. 
Қызығушылығын ояту 
"Конверттегі сұрақ" тәсілі. 
Үш топтың конвертінің сыртына өздері ұнатқан 
суреттері жапсырылған конверттің ішіне оқушыға 
жететіндей бірнеше сұрақтарды конвертке саламын. 
Барлығына бір минут уақыт беремін. Жауаптардың 
дұрыс-бұрыс екенін сыныптастары талқылайды. 
1-
конверт 
2-
конверт 
3-
конверт 
1. 
Өлеңде 
кездесетін ру 
атауларының 
жергілікті 
өлкемен қандай 
байланысы 
бар? 2. 
Толғауда не 
туралы 
жырланады? 3. 
1. Қазақ 
әдебиеті 
тарихында 
зар заман 
ағымының 
туу себептері 
қандай 
жағдайларме
н 
байланысты?
1.
Қазақ 
әдебиеті 
тарихында зар 
заман 
ағымының туу 
себептері 
қандай 
жағдайлармен 
байланысты? 
2.Асан қайғы, 
Өзара бағалау
"Елім менің" 
әні 
Суреттер 
Конверт, 
Стикер 
Топ 
басшысы
Бақылаушы
Уақыт 
шектеуші
Баяндаушы
хатшы
Топ 
бас
шы
сы
Бақ
ыла
уш
ы
Уақ
ыт 
шек
теу
ші
Бая
нда
уш
ы
хат
шы

163 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Қазақтың үш 
жүзінің (Ұлы 
жүз, Орта жүз, 
Кіші жүз) 
Қазақстан 
жерінде 
орналасуының 
қандай 
ерекшелігі бар? 
4. .«Үш қиян» 
толғауының 
тақырыбы 
қандай?
2. Зар заман 
ақындары 
заманның 
бұзылу 
себебін 
неден, қайдан 
іздейді? 
3.Ақын 
шығармалары
ндағы тарихи 
адамдардың 
есімдері мен 
жер-су 
атаулары көп 
аталған, 
мұның себебі 
неде? 
4.Толғаудың 
идеясы 
қандай?
Қазтуған, 
Орақ, Мамай, 
Телағыс 
есімдері 
толғауда 
қандай 
себеппен 
айтылады? 
3.Халықтың 
мұң-қайғысын 
жырлауда 
олардың 
қандай 
қатысы бар? 
4. 
Мұрат 
Мөңкеұлыны
ң қазақ 
әдебиетіне 
қосқан үлесін 
қандай 
ерекшеліктері 
бойынша 
жіктеуге 
болады?
Дескриптор:
1.Сұрақтар арқылы толғаудың мағынасы мен мәнін 
айта алады. 2.Толғаудағы тарихи тұлғалар мен ру 
атаулары жайлы мәлімет бере алады. 3.Толғаудың 
тарихпен байланысты екендігін біледі.
4.Толғаудың тақырыбы мен идеясын таба алады. 
Қалыптастырушы бағалау. "Өзара бағалау"
Мағынаны тану. "Ойлан, жұптас, бөліс" тәсілі.
Әр топқа тапсырмалар беріледі. Әр оқушы берілген 
сұрақтарды бірінші өзі орындайды, сонан соң 
жұбымен бөлісіп, онан кейін топ болып пікірлесіп, 
постер қағазын толтырады. 
1-
топ. Толғаудағы өзен атауларын картадан тауып, 
асты сызылған сөздерді сөздіктен мағынасын 
ажыратып, екі шығарманың тақырыбы мен идеясын 
салыстырыңдар. Бұл өзендердің тарихпен қандай 
байланысы бар екендігін анықтаңдар. "Үш қиян" 
толғауынан шешендік сөздерді тауып, шығарманың 
көркемдік құндылығын анықта. 
Қазтуған жырау 
М. Мөңкеұлы 
Салп-салпыншақ анау 
үш өзен, Салуалы 
менің ордам қонған 
жер.... 
Қайран менің Еділім, 
Мен салмадым сен 
салдың, 
Қайырлы болсын 
сіздерге 
Менен қалған мынау 
Еділ жұрт! 
Қараша, Құбан-қанды 
су, 
Ақтөбе,Бозан-даңды су, 
Үшөзен, Самар-жанды 
су,Бестерек,Еділ 
бетінен.... 
Қараның ұлы Сидақтың 
Қайғыланып көшкен 
жер!
2-
топ. Шығармалардағы жер-су атауларының қазақ 
халқы үшін қаншалықты маңызы бар, үзіндідегі асты 
сызылған сөздердің сөздіктен мағынасын тауып, екі 
Екі жұлдыз, бір 
тілек 
Сызба қағаз 
Қазақстан 
картасы 
Түсіндер ме 
сөздік 
Оқулық 

164 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
шығарманың ұлттық рухани құндылығының бағасын 
беріңдер. Толғаудағы ұйқас түрлері шығарманың 
көркемдігіне қаншалықты әсерлілік беріп 
тұр.Дәлелде. 
Дулат Бабатайұлы 
Ой, 
Сандықтас,Сандықтас, 
Самалың салқын жон 
едің..... 
Масаты кілем 
жайғандай 
Қоныстың шқрай жері 
едің!.. 
Саған келіп ішіп ек, 
Тұнықтың мөлдір 
шынысын. 
М. Мөңкеұлы
Еділдің бойы-қанды 
қиян, 
Жайықтың бойы -
майлы қиян, 
Маңғыстау бойы – 
шаңды қиян, 
Адыра қалғыр Үш 
қиян! 
Үш қиянның ара 
бойынан
Жеті жұрт кетіп жол 
салған. 
Жеті жұрттың кеткен 
жер, 
Қайырсыз болған 
неткен жер?! 
3-
топ. Шығармаларда ақындар туған жерлерін 
жоқтап неге зарлады, шығармалардың тарихи және 
көркемдік құндылығы неде? Өз көзқарастарыңды 
білдіріңдер. Толғаудың поэтикалық тіліндегі 
әсірелеу мен ауыстырулардың қаншалықты маңызы 
бар. 
Шортанбай Қанайұлы М. Мөңкеұлы 
Мына заман қай 
заман? 
Азулыға бар заман..... 
Еділді алып, елді алды, 
Енді алмаған нең 
қалды? 
Қараны санап, малды 
алды. 
Қазаққа қамқор ханды 
алды 
Ендігі күнің кем болар 
Еділді тартып алғаны 
‒ 
Етекке қолды салғаны. 
Жайықты тартып 
алғаны ‒ 
Жағаға қолды салғаны. 
Ойылды тартып 
алғаны-
Ойдағысы болғаны 
Дескриптор: – -1.Толғаулардағы жер-су атауларын 
картадан таба алады, сөздіктен іздеп, мағынасын 
аша алады,тарихпен байланыстыра біледі. 2.Екі 
шығарманың тақырыбы мен идеясын салыстыра 
алады. 3.Шығармалардың ұлттық рухани 
құндылығына баға бере алады.
4.Толғаудан шешендік сөздерді табады, 
шығарманың көркемдік құндылығын анықтай алады.
5.Толғаудағы ұйқас түрлері таба біледі, шығарманың 
көркемдік әсерлілігін ажыратып, дәлелдей алады. 
6.Толғаудың поэтикалық тіліндегі әсірелеу мен 
ауыстыруларды таба біледі. 
Ой толғаныс. 
"Тоқта-кадр" тәсілі. Интербелсенді 
тақтадан Елбасының жер мәселесі туралы сөйлеген 
сөзін тыңдатамын. 
Елбасының осы сөздерінен 
қандай ой түйдіңдер?- деген сұрақ арқылы қазіргі 
тәуелсіздік кезеңдегі жер мәселесі жайлы топта 
талқылап, пікір алмасады. Сонан соң " Ақын зары 
мен мұңының еліміздің тәуелсіздігімен қандай 
байланысы бар? " деген тақырыпта өз бағалауларын 
Үш 
маңызды аспекті 
Екі өзекті мәселе 
Ең құнды пікір 
Оқулық 
Бейнетас па 
Елбасы сөзі 
Ең құнды 
пікір
Екі өзекті 
мәселе
Үш маңызды аспекті

165 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
беру үшін шағын эссе жаздырамын. Дерексөздер 
ретінде Елбасы сөзі мен қосымша сұрақтар беремін.
Дерексөздер: Ақын елінің келешек тағдыры үшін 
зарлана жырлады. «Халқымның салтанаты еске 
түссе, Жүрегім өртенеді оттай жайнап»,-деген 
жолдардағы ақынның мұңы мен зарындағы 
айтылғандар орындалды ма? Сен қалай бағалар едің? 
"
Еліңнің ұлы болсаң, еліңе жаның ашыса, 
адамзаттық намысың болса, қазақтың ұлттық жалғыз 
мемлекетінің нығайып-көркеюі жолында жан теріңді 
сығып жүріп, еңбек ет. Жердің де, елдің де иесі өзің 
екеніңді ұмытпа!" Н.Назарбаев. 
Болашақта еліңе не 
істей аласың? Дескриптор:
1.Шығарманы Елбасы сөздерімен салыстырады, 
ақын зарын тәуелсіздікпен байланыстыра алады. 
2. Ақын мұңы мен зарын қазіргі өмірмен 
байланыстыра алады. 
3.Болашағына көз жіберіп, өз көзқарасын білдіре 
алады. 

жүктеу/скачать 2.86 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: