Біртұтас педагогикалық процесті құрайтын негізгі процестердің бірі оқыту процесі
жүктеу/скачать 49.74 Kb.
|
«Оқыту процесі» түсінігіҚазіргі педагогикада оқыту адамның танымдық әрекетінің бір түрі ретінде сипатталады. Мектептегі оқушы кез келген сыныпта әрбір сабақта адамзаттың қоғамдық-тарихи тәжірибесін зерттейді, өзін қоршаған дүниені танып біледі. Оқу іс-әрекетімен байланысты іскерлік пен дағдыны дамытады. Оның миы шындықтың зерттелген объектілерін көрсетеді. Оқыту процесі, демек, оқушының қоршаған дүниені меңгеру процесі. Дегенмен, адам өзін қоршаған дүниені іс-әрекеттің басқа түрлерінде: еңбекте, ойында, көркемдік-бейнелік, музыкалық-эстетикалық тұрғыдан танып біледі. Оқу процесінің маңызды ерекшеліктері қандай? Оқыту процесі – бұл ең алдымен оқушының өзін қоршаған дүниені тану процесі. Бұл белгі оқытудың адамның танымдық іс-әрекетінің кез келген түрлерімен және формаларымен ұқсастығын, оқу процесі адамның қоршаған дүниені танудың жалпы заңдылықтарына негізделетінін, диалектикалық материализмнің таным теориясы оқытудың әдістемелік негізі екенін көрсетеді. процесс. Диалектика заңдылықтары оқу процесінде де көрінеді. Оқыту – арнайы ұйымдастырылған танымдық әрекет. Тәрбие құрылымы ойын, көркем, бейнелеу, еңбек және басқа әрекеттерден айтарлықтай ерекшеленеді. Бұл оқу белгісінің екі қасиеті бар. Бірінші ерекшелік – құрылымы адам психикасы мен оның қоғамдық дамуының заңдылықтары нәтижесінде қалыптасқан танымдық әрекеттің түрлері мен формаларында. Екінші ерекшелігі - адам бар танымдық әрекетті түрлендіреді, оның құрылымы мен механизмдерін өзгертеді. Арнайы ұйымдастырылған танымдық іс-әрекет – оқу әрекетінің өзіндік мақсаты, міндеттері, мазмұны, принциптері, әдістері мен ұйымдастыру формалары бар.[1:17] Білім беру арнайы ұйымдастырылған әрекет ретінде биологиялық, психологиялық, әлеуметтік және басқа заңдылықтар негізінде қалыптасатын жеке тұлғаның даму қарқынын жылдамдатады. Оқу процесінде бала қоршаған шындықты оқу процесінен тыс бір уақытқа қарағанда көбірек, тереңірек, жан-жақты игереді. Механика заңдарын ашу үшін Ньютонға көп жылдар қажет болды, ал мектепте бұл заңдар бірнеше сабақ бойы оқытылады. Тілдің грамматикалық үлгілері мыңдаған жылдар бойы қалыптасып, бірнеше жыл оқу барысында мектепте үйренеді. Адамның жеке психикалық дамуындағы дүниені мұндай жедел тану оқу процесінің маңызды белгісі болып табылады. Бастауыш мектепте оқу кезеңінде бала ғасырлар мен мыңжылдықтар бойы қалыптасқан адамзат тәжірибесін меңгереді. Оқыту – оқушының қоршаған дүниенің белгілі заңдылықтарын меңгеру процесі. Адамның заңдылықтарды танып-білу жолдарының бірі – адамның қоғамдық-тарихи дамуындағы, оның еңбек әрекетіндегі заңдылықтарды білуі. Тағы бір жолы – адамның жеке дамуындағы заңдылықтарды білу. Мұндай білім тек оқу жағдайында ғана мүмкін болады. Өйткені, адам қоршаған шындықтың заттарымен, құбылыстарымен, оқиғаларымен байланыстар нәтижесінде өзі үйренетін нәрселерді ғана емес, адамзат тәжірибесінде жинақталған заңдылықтарды да үйренуі керек. Осыны үйретпесе, бала ғылыми білім жүйесін өз бетімен меңгере алмайды. Білім жеке дамуда көп жылдар бойы адамзат тәжірибесінде белгілі заңдылықтарды игеруге мүмкіндік береді. Сондықтан оқудағы ең бастысы – адамзат тәжірибесі үлгіленіп, жазылған оқу материалы, оқу құралы, оқулық. Оқытудың мәнді ерекшеліктерін қарастыра отырып, «оқу процесі» ұғымына келесідей анықтама беруге болады: оқыту - жеке адамның психикалық дамуын жеделдету және қоршаған дүниенің белгілі заңдылықтарын меңгеру мақсатымен арнайы ұйымдастырылған танымдық әрекет. Тарихи дамудағы осындай сипатты оқыту процесі дербестікке бейім болады, өзіндік логикалық құрылымға ие болады. Адамзат тәжірибесіндегі білім қарқынды дамып келеді. Бұл сол оқу кезеңінде, бірдей ми құрылымымен оқушының тереңдігі ұлғайған білім көлемін игеретінін білдіреді. Оқушы өз бетінше, мақсатты бағыттаусыз адамзат тәжірибесін меңгеріп, өзін қоғамдық өндірістегі еңбек әрекетіне дайындай алмайды. Арнайы дайындалған адам қажет. Ол студент үйренуі тиіс қоғамдық-тарихи тәжірибенің бір бөлігін алып жүреді. Бұл мұғалім. Шәкірттерді өмірге, еңбекке дайындаудағы, тұлғаны қалыптастырудағы мұғалімнің рөлін бағаламау қиын. Оқыту – мұғалім мен оқушылардың бірлескен әрекеті, екі жақты. Мұғалімнің іс-әрекетінің арқасында оқыту әзірленген мақсат, мазмұн және бағдарламалар негізінде жүзеге асады, ал оқыту қажетті нәтижеге әкелетін басқарылатын үдеріске айналады. Мұғалімнің іс-әрекеті ретінде оқыту, егер оқушылар болмаса, болмайды. Оқыту оқушылардың іс-әрекеті ретінде, егер мұғалім болмаса, оның арқасында оқушы адамзаттың қоғамдық-тарихи тәжірибесін меңгерсе, білім беру міндеттерін орындай алмайды. жүктеу/скачать 49.74 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|