Ботаника ұлпа, ТҰҚЫМ, тамыр, Өркен және сабақ!!! ҰЛпа өсімдік ұлпасы
Тұқымдардың өну жылдамдыгына қарай топтарға бөлінуі, олардыц өнімділігін сақтауы
жүктеу/скачать 45.82 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Түқымның өнуіндегі түқым жарнақтың қызметі мен мәні
| Тұқымдардың өну жылдамдыгына қарай топтарға бөлінуі, олардыц өнімділігін сақтауы
Табиғатта барлық өсімдіктердің түқымы үзақ толастықкд үшырамайды. Көіггеген өсімдіктердің түқымы піскеннен соң, өне алмаса, онда олар өзінің бүл қабілетін жоғалтады. Демек, бүл өсімдіктер түқымы қысқа мерзімде (бірнеше күнде, аіггада) өнбесе, онда түқым семіп – өледі. Сондықтан өсімдіктерді олардың түқымъшың өну жылдамдыгын және өну қабілетін сақтауына қарай бірнеше тоіггарға бөлуге болады. 1. Үзақ, терең толастық кезенді - өну қабілетін ұзақ сақтайтын тұқымдар. Пісіл, түсхеннен соң 1, 2 жылда немесе онан да ұзақ уақыттан соң өнетіндер - көптеген агаш және орман шөпгесін өсімдікгері. 2. Жерге түскеннен соц, бірден өнетін - өздерінің өну қабілетін он, онан да үзақ жылдар сақтайтын тұқымдар. Мысалы, мәдени астық түқымдастар, көк егістің өкілдері және көіггегсн табиги дала жөне шабындықтың шөіггесін өсімдіктері. 3. Бірден өнетін немесе тез өну қабілетін жогалтатын түқымдар. Бұл топқа жоғарыда көрсетілген тал, теректен басқа, жылжымалы беде (Trifolium repens), өгейшөп (Tussilago), қарамықша (Agrostemma), коптеген тропикалық өсімдікгер жатады. 4. Жерге түспеб аналық осімдікгің езінде өнетін түкымдар. Бүл өте аз кездесетін “балашақтайтын өсімдіктер” Мүндай өсімдіктердің түқымдары аналық өсімдіктердің үстінде өнеді.Бүлай өну мантр ағашгарына (Rhizophoia avicennia) төн. Жеміс және түқым бермейтін өсімдіктер табиғатта жиі кездеседі. Бірақ, олардың гүлдері түрлене өзгеріп, үсақ өркендерге айналып, жерге түсіп, өніп, жаңа өсімдік береді. Мүндай өсімдіктерді “балашақтайгын” емес “тірі өркен” берушілер деп атауға болады. Олар тундрада, биік тауларда және шөлдерде кездеседі. Түқымның өнуіндегі түқым жарнақтың қызметі мен мәні Түқым өну алдында ісінеді. Түқымның ісінуі дегеніміз - оныц клеткаларының мейілінше мол суды сіңіріл, қүрғақ ұлпаларының сумен қаныгуы нәтижесінде түкымньщ көлемінің үлкейіп, түқым қабыгының жарылуы. Түқымда судың сіңірілуімен қатар белсенді, ферменттер әрекеттер басталады, ол өз кезегінде түқымдағы (эндоспермдегі) қорлық заттарды оңай еритін күйге келтіреді. Сосын оларды меристематикалық клеткалар сіңіреді. Жекелей алганда, крахмал еритін қантқа, белок сіңірілімді амин қышқылдарына ыдьграйды. Бүл процестердің жүруі түқым үлпаларындағы тыныс алудан бөлінген қуат есебінен орындалады. Кәдімгі жағдайда үрықтьщ түқым жарнағы эндосперм мен перисперм заттарының ыдырауына ықпал ететін ферменттер бөліп шығарады. Бүдан әрі де үрықтың қорекгік заттарды copy қызметін, сорушы ауданы мол немесе сорушы көлемін өну алдында күрт үлғайгатын түқым жарнақ орындайды. Түқым жарнақтың өну алдында өзінід сорушы мүше ретінде ауданын үлғайгуының айхын мысалы, кокос пальмасының үрығы мен өскіні. Кокос пальмасының жаңғағындағы ұрығы жер беті өркенін және қосалқы тамырын дамытады, ал тұқым жарнақ кокос “сүтіне” (эндоспермнің сұйық бөліміне) малына, оны copy барысында жаңғақтың бүкіл көлемін борпылдақ затқа толтырады. жүктеу/скачать 45.82 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|