Булгакова Д. А. Мемлекет жəне қҰҚЫҚ теориясы
жүктеу/скачать 0.85 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 4. Құқық институты
| 3. Құқық саласы – бұл белгілі бір қоғамдық қатынастар түрін
(саласын) реттейтін заң нормаларының жиынтығы. Құқық саласының белгілері; - əрбір саланың өз пəні болады; - əрбір саланың өз заңнамасы, яғни, дербес кодекстері болады; - құқық субъектілерінің құқықтық жағдайын реттейтін, құқық- тар мен міндеттерді жүзеге асыру тəсілдерін жəне құқықтық нор- маларды жүзеге асыруға бағытталған мемлекеттік-құқықтық ша- раларды орнықтыратын ерекше заңды режимі болады. Құқық салаларының түрлері: 1) негізгі салалар; бұлар басты құқықтық режимдерді қамтиды, жалпы алғанда, құқық салаларының жүйесінің ең басында консти- туциялық құқық, одан кейін материалдық құқықтар – азаматтық, қылмыстық, əкімшілік құқықтар жəне оларға сəйкес іс жүргізу- шілік салалар – азаматтық іс жүргізушілік, қылмыстық іс жүр- гізушілік жəне əкімшілік іс жүргізушілік құқықтары орналасқан; 2) арнайы салалар; бұларда құқықтық режимдер қоғамның ерекше сфераларына бағытталған: еңбек құқығы, жер құқығы, қаржылық құқық, əлеуметтік қамтамасыз ету құқығы, отбасы құқығы, түзеу-еңбек құқығы; 3) кешенді салалар; бұларға негізгі жəне арнайы салалардың əртүрлі институттарының бірігуі тəн: шаруашылық құқық, аграр- лық құқық, экологиялық құқық, сауда құқығы, прокурорлық қа- дағалау, теңіз құқығы. 4. Құқық институты – бұл қоғамдық қатынастардың белгілі бір түрін (тобын) реттейтін заң нормаларының жиынтығы. Құқық институты – заң нормаларының құқық саласына қарағанда аз жиынтығы. Əрбір құқық саласында бірқатар институттар болады. Мысалы, еңбек құқығында – еңбек тəртібі институты, жалақы институты, азаматтық құқықта – ескіру мерзімі институты, өкілдік институты жəне т.б. Белгілі бір нормалар жиынтығының нақты бір құқықтық инс- тиутты қалыптастыруының заңды негізі болып үш белгі табы- лады: 1) құқықтық нормалардың заңды теңдігі; 2) қоғамдық қаты- настарды реттеудің толықтығы; 3) құқықтық институтты құраушы нормалардың заңдар мен басқа да нормативтік-құқықтық актілер- дің тарауларында, бөлімдерінде жəне басқа да құрылымдық бір- ліктерінде жинақталуы. № 22 кесте жүктеу/скачать 0.85 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|