Аяпбергенова гульсум сагындыковна
жүктеу/скачать 4.5 Mb.
|
| «Диагностика» кезеңі – педагогтарының кәсіби даму деңгейін зерттеуді, жобаның мақсатын анықтауды, проблеманы шешудің нұсқаларын таңдауды көздейді;
«Мотивация» кезеңі – педагогтердің кәсіби тұлғалық дамуының мотивтерін, кәсіби мүдделерін, сұраныстарын, жетіспеушіліктерін және болашағын талдау жүзеге асырылды; «Кәсіби дамудың жеке траекториясын жобалау» – кезеңі-жобаның мақсаттарын, міндеттерін, ресурстарын, әдістерін, құралдарын және нәтижесін анықтау; «Іске асыру» кезеңі – жобаны практикада іске асыру мен қатар тиімді өзара байланысты қалыптастыру және аралық нәтижелерді бағалау; «Түзету» кезеңі – жобаны іске асыру барысында проблемаларды анықтау, қажеттілігіне қарай түзету; «Рефлексия» кезеңі – сапалы өзгерістерді талдау және түсіну, өзін-өзі бағалау, толықтырулар енгізу және одан әрі кәсіби даму мақсаттарын анықтау. Педагогтердің кәсіби дамуын педагогикалық жобалау негізінде бірқатар авторлар (В.П. Беспалько, М.В. Кларин, А.К. Маркова, В.В. Сериков, В.А. Сластенин, С.А. Цыплакова [168] және т.б.) осы үдерісті ұйымдастыру принциптерін белгілейді. Педагогтың кәсіби дамуын педагогикалық жобалаудың принциптерін толығырақ қарастырайық. Бұл педагогтың кәсіби даму процесінің жеке-бағдарлы сипатын ашатын гуманизм принципі. Әрбір педагог үшін кәсіби дамудың арнайы құзыретін қалыптастыруға қол жетімділікті қамтамасыз ететін демократияландыру принципі. Мұғалім тұлғасының тұрақты дамуымен сипатталатын үздіксіздік принципі жобалау кезеңдерінің өзара байланысы мен өзара тәуелділігінің маңыздылығын атап көрсетеді және негіздейді. Бұл принципті сақтау жобаны іске асырудың ішінара аяқталуын қамтамасыз ететін әрбір кезеңдердің мақсатын айқындауды талап етеді. Қосымша принципі, алдыңғы принциппен байланысты бола отырып, жобаны тұрақты талдау жүргізу және жетілдіру, модельге қажетті элементтерді енгізу және кедергі келтіретін факторларды анықтау қажеттілігін түсіндіреді. Қосымша принципі басқа жобаларды іске асыру тәжірибесін пайдалануға мүмкіндік береді. Ынтымақтастық принципі жобаның барлық қатысушылары арасында әріптестік тең құқылы қарым-қатынасты орнатудың, ол іске асырылатын білім беру кеңістігінің маңыздылығын ашады, бұл педагогтің мотивациясын, шығармашылық әлеуетін қалыптастыруға ықпал етеді. Саналылық принципі педагогтің өзінің кәсіби дамуының қажеттілігін түсінуін болжайды. Іргелі ұстаным принципі мұғалімнің кәсіби даму процесінің барлық идеялары мен тәсілдеріне ғылыми, педагогикалық және психологиялық негіздеуді қамтамасыз етеді. Интегративтілік принципі мазмұны мен мақсаты бірлігі, өзара байыту негізінде педагогтың кәсіби дамуының барлық компоненттерінің қосылуын түсіндіреді. Вариативтілік және икемділік принципі педагогтың кәсіби даму процесінің тәсілдерін, әдістерін, нысандарын, құралдарын, мазмұнын таңдау құқығын көздейді. Фасилитациялық сүйемелдеу принципі педагогтың кәсіби даму процесін жандандыру және ынталандыру үшін қолайлы жағдайлар жасауды қамтамасыз етеді. Кешенді тәсіл принципі ең дамыған тұлға, әлеуметтік жағдайда болып жатқан өзгерістер жобасын іске асыру процесінде есепке алуға негізделген, бұл жаңа жағдайлардың пайда болуына және жоба жетекшілері тарапынан назар аударуды талап ететін жаңа заңдылықтардың пайда болуына әкеледі. Жүйелік тәсіл принципі әлеуметтік - педагогикалық процесте әр түрлі тұжырымдамалар жүйесін пайдалануды қамтиды, олардың әрқайсысы жеке-жеке ақиқаттыққа үміткер бола алмайды. Жобалауда жүйелілікпен әлеуметтік-педагогикалық процестердің әртүрлілігі мен бірлігі, олардың өзара байланысы, өзара толықтыруы, өзара байланыстылығы байланысты. Оңтайлылық принципі жобалау процесінде басымдықтарды есепке алуды, жобаны іске асырудың әрбір кезеңдерінде негізгі мақсаттар мен міндеттерді айқындауды, түпкі нәтижеге бағдарлануды білдіреді. Қарым-қатынас пен қызмет бірлігінің принципі жобалау процесінің педагогикалық қарым-қатынас контексінде қарастырылатын қызметтің немесе құзыреттіліктің қандай да бір түрін, сондай-ақ қызмет түрлерін меңгеруге бағдарлануын білдіреді. Педагогтың кәсіби дамуы педагогикалық жобалаудың негізгі мақсаты болып табылады. Әралуандық принципі жобаға өз мақсаттары, мүдделері, қажеттіліктері, қабілеттері, кәсіби даму деңгейі бойынша ерекшеленетін басқа да адамдардың қатысатынын түсінуді білдіреді, олардың пікірлерін жобалау процесінде ескеру маңызды. Әлеуметтік-педагогикалық жүйелердің бейсызық даму принципі жобаның барлық контурлары мен шекараларын әралуандығына, әлеуметтік құбылыстардың серпінділігіне байланысты қатаң түрде бейнелеу мүмкін еместігін білуді көздейді. Бір жүйелер күшті дамыған, ал басқалары әлсіз, осыған байланысты жобалау кезінде жүйе дамуының сызықтық емес сипатын ескеру маңызды. Арнайы құзыреттілікті қалыптастырудың маңызды компоненті оны іске асыру үшін қажетті ресурстарды анықтау болып табылады. Ресурстар деп жобаның мақсаттарын іске асыруға мүмкіндік беретін шарттардың жиынтығы түсіндіріледі: бюджет, кадрлық әлеует, ұйымдық құрылым, материалдық-техникалық және ақпараттық ресурстар. В.А. Богословский [169], Э.Ф. Зеер, Г.Е. Муравьева, Ю.В. Тягунова [170], Т.И. Шамова [171] және басқа зерттеушілер әлеуметтік-педагогикалық жобаларды іске асыру үшін қажетті ресурстардың келесі топтарын бөледі: Кадрлық ресурстар- біліктілікті арттыру курстарын ұйымдастыру; жобаның жекелеген бағыттарын іске асыру үшін әлеуметтік әріптестерді тарту мектеп әкімшілігі мен педагогтарын даярлауда жаңа технологиялар мен жобаларды енгізуге; Ғылыми-әдістемелік қамтамасыз ету – әлеуметтік-педагогикалық жобаларды іске асыру кезінде қажетті әдебиеттің, әдістемелік ұсыныстарды даярлау. Ұйымдастырушылық-педагогикалық қамтамасыз ету –бағдарламаларды іске асыру бойынша іс-шараларды үйлестіруді қамтамасыз ету. Нормативтік-құқықтық қамтамасыз ету – жобаны іске асыруда педагогтардың қызметін реттейтін жергілікті нормативтік-құқықттар. Бюджеттік және материалдық-техникалық ресурстар-жобаны іске асыру үшін бюджеттік және бюджеттен тыс қаражаттың болуы. Осы авторлардың тәсілдерін талдай отырып, біз жоғарыда қарастырылған көзқарастар арасындағы зерттеу үшін елеулі келіспеушіліктер жоқ деген қорытындыға келдік. Белгісіздік «жобалау», «құрастыру», «модельдеу» ұғымдары бір уақытта кең мағынада да, тар мағынада да қолданылады. Әдіс ретінде жобалаудың қысқаша сипаттамасына қорытынды жасай отырып, өзінің мәні бойынша адамның жобалық қызметті жүзеге асыру арқылы өзін-өзі шығармашылық тұрғыдан жүзеге асыру және дамыту үшін технологиялық құрал болып табылады екендігін және ол күрделі процестер мен объектілерді модельдеу және құрастыру жолымен зерттеуді ғана емес, жаңа бастаманы жасауға, алға қойылған мақсаттарға барынша тиімді жолмен жетуге мүмкіндік береді [172]. Қазіргі уақытта жобалық әдістемені меңгеру-пән мұғалімдерінің ғана емес, кәсіби көрсеткіштерінің бірі. Оқу жобасының әдісі-бұл жеке тұлғаға бағытталған технологиялардың бірі, оқу жобасының міндеттерін шешуге бағытталған, проблемалық тәсілді, топтық әдістерді, рефлексивті, презентативті, зерттеу, іздеу және басқа да әдістемелерді біріктіретін білім алушылардың өзіндік қызметін ұйымдастыру тәсілі. Әрбір жобаның негізінде проблема жатыр. Жоба қызметінің мақсаты мәселені шешу тәсілдерін іздеу болып табылады. Оқу жобасын іске қосуға дайындық алгоритмін ұсынуға болады .Жобаны жүзеге асыру кезінде жалпы түрде келесі кезеңдерді бөлуге болады: Сурет 2 – Болашақ бастауыш сынып мұғалімдерінің арнайы құзерттілігін жобалар әдісі негізінде қалыптастырудың сипатты – жоба тақырыбын мазмұнын түсіну; – қызметті ұйымдастыру; – қызметті жүзеге асыру; – нәтижелерді таныстыру. Тапсырманы орындау білім алушылардан пәннің (тақырыптың) мазмұнын, жұмысқа шығармашылық көзқарасты білуді ғана емес, сонымен қатар ұйымдастырушылық, коммуникативтік іскерлікті талап етеді. Оқу жобалау процесі өндірістік салада бірінші кезекте мақсатты жобалаудан ерекшеленеді. Оқу жобасы білім алушылардың қойылған оқу-кәсіптік міндетке өз бетінше қол жеткізу тәсілдері мен тәсілдерін меңгеруге, танымдық қажеттіліктерді қанағаттандыруға, өзін-өзі көрсетуге және жеке қасиеттерін дамытуға бағытталған. Бұл ретте жобалау өнімінің жаңалығы субъективті сипатқа ие. Оқу жобалауының маңызды ерекшеліктерінің бірі оның кешенді сипаты болып табылады, ол білім алушылардың жобаның барлық міндеттерін: функционалдық мәселелерді, конструкторлық, эстетикалық, эргономикалық, технологиялық, экономикалық, ұйымдастыру-практикалық және басқа да міндеттерді бір уақытта әзірлеуін көздейді. Жобалық өнімнің нысандары құжатпен расталуы тиіс (білім беру есебінде, фотосуреттерде, сызбаларда, рефератта, патентте және т.б.). Егер білім беру нәтижелі болса, онда ЖОО-ның соңында студент портфолиосы мен түйіндемелерінде көрініс табатын осындай өнімдердің едәуір санын ұсына алады (білім берудің әрбір кезеңі үшін осындай өнімдердің міндетті санын анықтауға болады). Мазмұнның күрделілік дәрежесі (деңгейі) мен тереңдігін студенттің өзі анықтайды. Болашақ бастауыш сынып мұғалімдерінің арнайы құзыреттіліктерін қалыптастырудың практикалық немесе теориялық жағынан маңызды болатын проблемаларды шешуге бағытталған жобалау әдісінің тұжырымдамалық негізі яғни нәтижеге ұмтылатын білім алушылардың оқу-танымдық іс-әрекеттіне бағытталу туралы қағидасы болып табылады. жүктеу/скачать 4.5 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|