Аяпбергенова гульсум сагындыковна
жүктеу/скачать 4.5 Mb.
|
| Жобалау және жоспарлау. Жоспарлау – бұл жобалау қызметінің кезеңі, таныс және белгілі жағдайларда қызмет.
Жобалау және болжау. Егер болжау бар жағдайларға байланысты болуы мүмкін деп болжанса, онда жобалау қажетті нәтижелер алу үшін сыртқы және ішкі жағдайлардың тиісті жүйесінде болуы тиіс деген сұраққа бағытталады. Жобалау және модельдеу. Жобалау үйлесімді өндірілген модельді білдіреді, яғни ол модельдің синонимі ретінде ұсынылады. Жобалау және құрастыру. Егер жобалау-қағазда жаңа нысанды жасау болса, онда құрастыру-бұл нақты объект (темір, бетонда және т.б.). Жобалау идеялармен жұмыс ретінде. Жобалау - бұл негізінен зияткерлік қызмет, және ең бастысы тиісті түрде құрылған идеялар жиынтығы болып табылады (яғни жобалау - бұл міндеттер мен проблемаларды таңдау, қабылдау және шешу процесі). Т.М. Дридзе жобалауды «прототип, болжамды немесе ықтимал объектінің немесе жай - күйдің пайда болу процесі; нәтижесі жаңа процестер мен құбылыстардың болжанатын және жоспарлы дамуының нұсқаларын ғылыми, теориялық және іс жүзінде негізделген анықтау болып табылатын ерекше қызмет ретінде» деп анықтайды [163]. Дегенмен, жобалаудың мұндай түсінігі зерттелетін феноменнің барлық көп қырлылығын көрсетпейді. Сондықтан Л.А. Филимонюк жобалаудың интегралдануын көрсетеді: «...заманауи жобалау міндеттерінің принциптік кешенділігі жобалау қызметінің жаңа стилін анықтады, онда өзара әрекеттеседі және бір-бірін әлеуметтік-мәдени, техника-технологиялық және ұйымдық-басқару жақтары өзара толықтырады [164]. Арнайы құзырларды қалыптастыруды талдау жобалау қызметінің қадамдық, кезең-кезеңмен білім беру стратегиясын қарау шеңберінде бірқатар авторлармен жүзеге асырылады. Әдебиетті жобалау методологиясына арналған оның кезеңдерін анықтаудың әр түрлі тәсілдерін кездестіруге болады. Мысалы, Н.А. Масюкова осындай алты кезеңді бөліп көрсетеді: шындықты диагностикалау (әр түрлі ғылыми дәрежеге зерттеулер жүргізу, ағымдағы жағдайды зерделеу); жаңғырту қызметінің мақсаттарын, мағынасын, құндылықтарын іздеу, ұғыну, өзектендіру, қалыптастыру; нәтиже бейнесін жасау; жобаны іске асыру бағдарламасын құру, жоба мақсаттарына қол жеткізуде уақыт бойынша іс-қимылдарды кезең-кезеңімен жоспарлау; белгіленген іс-қимылдарды коммуникация барысында түзету, келісу, алмасу; жобаны іске асыру нәтижелеріне кешенді сараптама жүргізу [165]. Е.С. Заир-Бека жұмысында арнайы құзырларды қалыптастыру логикасы жобаның эскизі (оның ойын анықтау); стратегияны (әрекет моделін) әзірлеу; нақты стратегияларды іске асыру шарттары мен міндеттері деңгейінде жоспарлау; кері байланысты ұйымдастыру; процесті бағалау; жобаны іске асыру барысында алынған нәтижелерді талдау және бағалау; жобалық құжаттаманы ресімдеу [157, 165 б.]. В.В. Сериков айтуынша, жобалау кезеңдерінің бірізділігін келесі түрде ашады: мақсаттың диагностикалық тапсырмасы, ойды әзірлеу, тұлғалық жаңалықтарға әкелуі тиіс іс-әрекеттердің шарттары мен құрамын анықтау; педагогикалық жағдайдың жалпы сипаттамасын қалыптастыру, оның динамикасындағы процесті құрылымдау; педагогикалық құралдарды таңдау; педагогтардың мінез-құлық реакцияларының нұсқаларын болжау; жобалау қызметінің нәтижелерін диагностикалау, өңдеу және талдау [166]. М.В. Кларин оқу процесін жобалаудың үш деңгейін бөлді. Бірінші деңгей ғалымның пікірінше, нақты пәнді оқытудың жалпы принциптерін, мазмұнын, әдістерін тіркеуді болжайды; екінші – нақты оқу пәні бойынша оқыту ережелерін, оқу материалдарын жобалау, оқытудың идеалды және материалдық құралдарын нормативтік сипаттау; үшінші – оқу пәнін оқытудың материалдық және идеалды құралдарының жиынтығын ашу [167]. Жалпы авторлар ұсынған тәсілдерде әлеуметтік-педагогикалық қызметті қорытындылаудың үш деңгейін қамтиды. Бұл әдіснамалық – жобалауға қойылатын әдіснамалық талаптарын, мақсаттарын, міндеттерін, функцияларын, принциптерін және оны жүзеге асырудың ішкі және сыртқы факторларын анықтау қарау; жалпы педагогикалық – жобалау моделінің теориялық ережесін, ақпараттық, функционалдық, құрылымдық байланыстарды бөлу және оларды жобада іске асырудың құралдары мен тәсілдерін анықтау; технологиялық – жобалау процесінің өзі, оның мақсаттарын, кезеңдерін, құралдарын, міндеттерін бөлу. Біздің зерттеуімізге қатысты арнайы құзыреттілікті қалыптастырудың қадамдық мазмұнын анықтаудың осы және басқа да тәсілдерін жинақтай отырып, оның келесі кезеңдерін атап өту маңызды деп санаймыз: жүктеу/скачать 4.5 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|