Дәрістер 1 тақырып. Еңбек психологиясының әдіснамалық және теориялық негізі
тақырып. Кәсіпкер тұлғасының дамуы
жүктеу/скачать 43.42 Kb.
|
| 9 тақырып. Кәсіпкер тұлғасының дамуы
Қандай болмасын кәсіптік оқытудың мақсаты — әрекет тиімділігін, сапасы мен шапшаңдығын белгілейтін икемділіктерді қалыптастыру . Оқыту процесін жоспарлау және тренажерлер дайындау кезінде оқу процесін негіздейтін критерийлер көрсеткіштер жүйесі белгілену керек. Бұл критерийлер жұмыс сапасымен қатар кәсіптік дайындықты бағалау әдістерін таңдауға және зерделік икемділік дағдыларының қалыптасу деңгейін белгілеуге негіз болады. Жаттығу нәтижесінде кейбір икемділіліктер автоматтандырылып, дағдыларға айналады. Осы дағдылардың негізінде жаңа, жалпыланған білімдер, дағдылар мен икемділіктер қалыптасады. Дағдылардың қалыптасуы төрт сатыдан тұрады. Бұл сатылар моторлық дағдыларда айқын көрініп, дәл осы дағдыларды зерттеген кезде белгіленген. Дегенмен, дағдылар қалыптасуының негізгі сипаттамалыры моторлық, сенсорлық және зерделік дағдыларға ортақ болады. Алғашқы саты. Дағды бағдарламасы қалыптасып, бөлек іс-қимылдар компоненттерге бөлінеді, бағыттану қимылдары жасалынады. Ақпарат артық болады. Бағыттану қимылдары арқылы белгілі әрекетке қажетті ғана ақпарат таңдалынып, артық ақпарат басылынады; Аналитикалық саты. Іс-қимылдар бөлек өтіп, әрбір қимылдың күші, шамасы, ұзақтылығы сезімді түрде тексерілінеді. Бөлек қимылдар қалыптасып, жее байланыстар анықталады. Қабылдау көлемі шамаланып, кедергі байқаланбайды; Синтетикалық саты. Қимылдың бөлек элементтері бірігіп, біртұтас сенсорлық поле пайда болады. Бұл сатыда қимылдарды жалпыланған бейне реттейді, бейнеде қимылдардың реті, арақтынасы, иерархиясы көрінеді; Автоматтандыру сатысы. Артық қимылдар жойылып, бұлшық еттердің артық шиеленісі тарайды. Зейін қимыл процессінен оның нәтижесіне ауысады. Қимылдар бақылауы көруден енді иіс сезу мен кинестезияға аударылады. Орындалатын қимылдардың ырғағы мен темпын адам өз еркімен өзгерте алады. Әрекет көпке дейін атқарылмаса, дағдылар деавтомацизациясы пайда болуы мүмкін. Жаттығудан кейін олар бұрыңғы қалпына түседі. Дағдылар қалыптасуына көп рет қайталау өз әсерін тигізеді. Бұндай жағдайда іс-қимылдар трансформацияланып, саналы мақсаттылығын жоғалтып, автоматтандырылып, дағдыға айналады. Содан кейін, А.Н.Леонтьев зерттеулері бойынша, осы іс—қимыл одан да күрделі біртұтас әрекет құрылымына еніп, соңына дейін қорытылады. Өз мақсаты бар дербес іс-қимыл одан да кең мақсатқа жету үшін қолданылатын, сондықтан сана бақылауымен ғана атқарылатын бөлек операцияға айналады. Игерілетін іс-қимыл жалпылануының кейінгі жоғарлауы өзгергіш, әртүрлі орындау әдістерінде қайталануы арқылы жүзеге асады. Икемділік пайда болу үшін әрекет шарттарын біртіндеп қиындату мен өзгертуге негізделінетін жүйелі жаттығулар керек болады. Сонымен, оқыту жағдайларының өзгергіштігі бейімді, жаңа шарттарда жеңіл қолданатын икемділіктер қалыптасуының қажетті факторы болып табылады. жүктеу/скачать 43.42 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|