Дәрістер тезисі
жүктеу/скачать 491.47 Kb.
|
| Марксизм тұжырымының негізін қалаушылар К.Маркс (1818-1883) және Ф.Энгельс (1820-1895) болды.
Марксизм басқа ғылыми бағыттардан, өзінің таптық қарсылыққа бағытталуымен ерекшеленді. Егер басқа ілімдер өмір сүріп тұрған қоғамдық жүйені жаңартуға бағытталса, марксизм бұл жүйені түпкілікті жоққа шығарды. К.Маркс пен Ф.Энгельс тұңғыш рет қоғамдық дамуды жіктеуді іске асырды. Олар қоғам дамуын бес қоғамдық-экономикалық формацияға бөлді. Бұлар: ерте дәуір, құл иелену дәуірі, феодалдық дәуір, капиталистік дәуір және коммунизм. Әрбір формация тарихи дамудың келесі кезеңі болып табылады. Бір дәуірден келесі дәуірге өткенде шаруашылық әдіс, саяси жүйе, әлеуметтік ұйымдасу және т.б. қоғамдық көрсеткіштер өзгеріске түседі. Формацияның өмір сүруі өндірістік күштер мен өндірістік қатынастар арасындағы теңдікке, келісімге тәуелді. Бұл екеуінің арасында қайшылық туса, әлеуметтік төңкеріс іске асырылады. Әлеуметтік құрылымды, Маркс, қоғамның таптарға бөлінуі деп түсіндірді, қоғамның таптарға бөлінуінің себебі еңбек бөлінісі мен жеке меншік. Үстемдік етуші тап негізгі өндірістік құралдарды, еңбек бөлінісі мен заттық құндылықтарды өз бақылауында ұстайды. Белгілі бір тапқа жату тегі адамның қоғамдағы орнын айқындайды. Қоғамның басқа мүшелері үстемдік етуші тапқа өз еңбек күшін сатып өмір сүреді. Екі таптың экономикалық мүдделері қарама-қайшы болғандықтан, олардың арасында таптық күрес пайда болады. Таптық күрес қоғамдық дамудың қозғаушы күші болып табылады. Қоғамдық тап біртекті, айырмасыз тобыр емес. Таптың өз ішінде де өмір үлгісіне, діни сеніміне, ұлтына және т.б. ерекшеліктеріне қарай айырмашылықтар болады. К.Маркс пен Ф.Энгельстің әлеуметтік конфликт теориясы батыс қоғамына үлкен әсер етті. Макс Вебер (1864-1920) неміс социологы. Еңбектері: «Протестанттық этика және капитализм рухы»; «Негізгі әлеуметтік түсініктер»; «Әлеуметтік-ғылыми және әлеуметтік-саяси танымдардың объективтілігі». Вебердің пікірінше «барлық қоғамдық институттар, құрылымдар, мінез-құлық нысандары оларға адамдар берген мән-мағына нәтижесінде реттеліп отырады. Адамның субъективті мәні жалпыға айналып үлгілі түр (идеальды тип) пайда болады. Әлеуметтану дегеніміз адамдардың әлеуметтік әрекетін реттеп отыратын осы үлгілі түрлер туралы ғылым. Әлеуметтік әрекет кезінде даралық өз «Мен» дегенін іске асырады. Міне осы жерде әлеуметтану жаңағы «Мен» деген тұрғыдағы әлеуметтік әрекеттің қоғамдық үлгіге сәйкес болуын қамтамасыз етеді». жүктеу/скачать 491.47 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|