Әлеуметтанулық зерттеулердің сандық және сапалық әдістері

• 
  1820 жылдардан бастап АҚШ-та “straw-polls” (соломенные опросы) қарқынды дамыды. Бұндай зерттеулер арқылы сайлау алды сұрау жүргізілді. Электораттың таңдауын біліп, сайлауға болжам жасалынды.
  
• 
  “Straw-polls” терминінің авторы – Дж.Селден (16-17 ғасыр)
  
• 
  Полстер, Полстерлер терминінің авторы – Л.Роджерс
  
• 
  Американдық “Digest” журналында елдің саяси сауаттылығын көтеруге себеп болған сайлауалды сұраулар жүргізілді (1920, 1924, 1928, 1932, 1936...).
  
• 
  “Straw-polls” – қазіргі заманғы әлеуметтік сұрау әдісінің негізін қалады
  
• 
  30-жылдары Америкада әлеуметтік және маркетингтік сұраулар жүргізу саласында бәсекелестік өте жоғары болды. Бұл жағдай зерттеушінің біліктілігінің жоғары болуын талап етті.
  
• 
  Джордж Гэллап, Арчибальд Кроссли – осы заманғы ғылыми әлеуметтік зерттеулердің негізін қалаушылар
  
• 
  А.Кроссли – “Next day method”, “Day-part method” әдістері арқылы радиотыңдармандардың қай радиобағдарламаны қай уақытта көретіндігі туралы сұраулар жүргізді. Бұл – бизнесмендер үшін тиімді болды.
  
• 
  Дж.Гэллап – түрлі тақырыптарға қоғамдық пікірді зерттеумен айналысты. Әлеуметтік зерттеулердегі СҰРАУ әдісін ғылыми жолға салған.
  
• 
  Интервьюердің сұрау әдісіндегі алатын орнын негіздеген. Почталық сұрау әдісінің тиімділігін арттырған.
  
• 
  Аудиметр – халықтың қалауын білетін техникалық құрал. (Р.Элдер, Л.Вудраф)
  

Анкеталау – әлеуметтік сұраудың бір түрі, қажетті ақпаратты алуға бағытталған сұрақтар жүйесі, тізімі

1. 
   кіріспе
   
2. 
   негізгі бөлім
   
3. 
   демографиялық блок (паспортичка)
   

• 
  Кіріспеде респондентке өтініш ретінде, әлеуметтік сұраудың тақырыбы, мақсаты және анкетаны толтыру бойынша нұсқаулық жазылады.
  
• 
  Негізгі бөлімде зерттелініп жатқан мәселені ашуға бағытталған сұрақтар жазылады.
  

1. 
   Респонденттің мәселені түсінуіне көмектесетін оңай сұрақтар
   
2. 
   орта тұсында ойлануды қажет ететін күрделі сұрақтар
   
3. 
   соңында оңай сұрақтар қойылады.
   

• 
  Демографиялық бөлімде (паспортичка) респонденттің статусы туралы мағлұмат беретін сұрақтар (жынысы, жасы, білімі, тұрғылықты жері, хоббиі, т.б.)
  
• 
  Анкетаның соңында «Жауаптарыңызға үлкен рақмет!» «Зерттеуге қатысқаныңызға алғысымызды білдіреміз!» деген сияқты алғыс айылады.
  

Сұхбат алу әдісінің түрлері:

• 
  сабақ үстіндегі оқушылардың танымдық іс-әрекеті, оқушылар зейінін жандандыру, балалардың ұйымшылдық деңгейін білу үшін, бейресми ортада өздерін ұстауы;
  
• 
  девиантты ортаны зерттеу барысында;
  
• 
  Еңбек ұжымындағы жұмысшылардың іс-әрекеті, бір-бірімен қарым-қатынасын зерттеу барысында;
  
• 
  Жиналыстар, ереуілдер барысындағы адамдардың әрекетін анықтау барысында қолданылады;
  

Бақылау әдісіне қойылатын талаптар:

• 
  Ғылыми бақылау зерттелетін әлеуметтік құбылысты дұрыс әрі дәл жазып алуды талап етеді
  
• 
  Сондықтан бақылаудың нәтижесі зерттеушінің кәсіби іскерлігіне, қабілетіне және сауаттылығына байланысты
  
• 
  Бақылау нәтижелері дұрыс шығу үшін түрлі фотосуреттер, сұлбалар, әсіресе, техника құралдарды (бейнежазбаға түсіру, диктофонға жазу, т.б.) кеңінен пайдаланады
  
• 
  бақылау материалдары арнайы күнделікке, хаттамаға жазылады
  
• 
  Зерттеуші әлеуметтік бақылау материалдарын анкета мәліметтерімен де толықтырады.
  

Бақылау әдісінің дизайнын (бағдарламасын) құру:

• 
  Зерттеудің мақсаты мен міндеттерін анықтау (Қандай мақсатпен? Не үшін? Нені білгің келеді?)
  
• 
  Зерттеудің объектісін, пәнін, жағдайын анықтау (нені және кімдерді бақылау керек?)
  
• 
  Бақылау әдісін анықтау (Қалай бақылау керек?)
  
• 
  Бақылау нәтижелерін тіркеу құралдарын анықтау (Жазбаны қалай жүргізу керек?)
  
• 
  Алынған ақпаратты өңдеу және интерпретациялау (Нәтижесі қалай болды?)
  

Құжаттарды талдау (контент-талдау) әдісі

• 
  Әлеуметтік зерттеулерге қажетті ақпаратты түрлі құжаттардан алуға болады.
  
• 
  Әлеуметтануда құжаттарды зерттеуге бағытталған қызмет түрі қолда бар мәліметтерге талдау жасау деп аталады.
  
• 
  Құжаттар – әлеуметтік зерттеулерде екінші реттік әлеуметтік ақпарат алу көзіне жатады.
  
• 
  Құжаттық деректерді зерттеп, талдай келе бір жағдайда қосымша ақпарат алуға, екінші бір жағдайда зерттеліп отырған проблеманы тереңдете түсуге мүмкіндік туады.
  

Құжаттың түрлері:

• 
  жазба, яғни қағазға немесе компьютердің көмегімен оқылатын электрондық тарату құралдарына жазылған құжаттар: мемлекеттік және қоғамдық ұйымдардың архивтеріндегі құжаттар; әдебиет (кітаптар, брошюралар); баспасөз (газеттер, журналдар); жеке құжаттар (хаттар, күнделіктер);
  

• 
  
  
  жүктеу/скачать 491.47 Kb.
  
  Достарыңызбен бөлісу: