Өртену көздері және мүмкіндіктері

Найзағай кезінде атмосфералық тоқтан сақтау үшін цистерналардың қақпақтарын қатты жапқан дұрыс.

Құбырдың ішіндегі сұйықтықтын тұтануын азайту үшін релаксациялық ыдыстарды пайдалану керек. Олар құбырлардың кеңейуі жерлерінде пайда болған. Ол құбырлардың ішінде темір пластырлар мен ішектер орналастырылған.

Статикалық тоқтың зарядтарын жинақтамау үшін барлық технологиялық құрылғыларды жерге қосу қажет. Темір ұштары бар резеңкелік төгу-құю штангаларын сыммен және темір троспен жерге қосқан дұрыс болып есептеледі. Ол шлангтарды ұшынан орап отыру керек. Тоқ зарядтарын бұрып жіберу үшін төгу –құю жеңдер жанармай мен майға қарсы резеңкеден жасалынады.

Құю цистерналарды механикалық соққыдан үйкелуден сақтау үшін жәй , ақырын құю қажет. Эстакада арасында цистернаны тоқтату үшін мыстан жасалынған ағаш төсеу пайдаланылады. Цистерналардың төгу-құю құралдарын қосқан жағдайда және цистерналардың қақпағын жапқан кезде соққыдан сақтау қажет.

Тік тұрған сұйық қоймаданмұнай өнімдерін алған жағдайда механикалық және статикалық жарқырау автоматты ПСР-4 құралды орнатады. Осындай құралмен алынған сынаманың құрамы сұйық қоймадағы мұнай өнімінің құрамына дәл сәйкес келеді. Сынама сұйық қоймадан өнімді төкпелі-құймалы кезінде төгу құбырынан сынама алатын ыдысқа ағызу кезінде алынады. 1 метр мұнай өнімінің сынама көлемі 150см 3 қа жақын. Сынама алынатын құрал жоғарғы қақпақ , сынама алатын бағана және сынама төгетін тораптан тұрады. Жоғарға қақпақ сұйық қойманың төбесінде орналасқан. Олар сынама бағанын бекітуге және сұйық қойманың газ аумағына жеткізуге арналған. Құралдың кезеңін сынамалы баған құрайды. Олар тікелей сынаманың таңдауына және мұнай өнімдерінен негізгі массаны бөлуге арналған. Сынама торабының негізгі элементі қақпақтық бөлік. Бұл сынама құбырларының бір немесе ек қалыпты жабық қақпағын бір – бірімен байланыстыруына арналған. Сынаманы мына жолдармен алады. Пневножүйеде станционарлық қол ауа сорғы арқылы 0,63 МПа қысым жасалады. Соның нәтижесінде юарлық қалыпты жабық қақпақтар ашылады және мұнай өнімдері сынама бағанасына түсе бастайды. Бағана толып болғаннан кейін мына өнімдердің қысымы жүйесі 0 деңгейіне дейін түсіп кетеді. Оснының нәтижесінде қалыпты қақпақтар жабылады және сұйық қоймадан бөлініп кетеді. Қақпақ тұтқасын басқа кезде құйма сынамасы арнайы ыдысқа құйылады. Жартылай автоматтық сынама жердің сұйық қоймасының жұмысын оңайлатады және жұмыс жағдайын жақсартады. Құрылғының жұмысы ешқандай тұтану көзін пайда қылмайды. Бірақ бұндай сынамалардың сұйық қоймасымен байланысөртке қауіпті. Себебі жоғарғы қақпақпен төменгі монтаждық фланеу сұйық қоймаға еріп жабысып қалады. Қол операциялар кезінде механикалық жарқыраудың алдын алу үшін, мысалықұрылғыларды жөндеуде, сұйық қоймаларын мұнай өнімдерінің сынамаларын алу кезінде , жарқырауға қарсы құралдарды қолдану керек.

Күкірт темірдің пайда болуын төмендету мына жолдармен жасалады:

1. 
   күкірт темірлерінің қалдықтарын жүйелік тазарту
   
2. 
   құралдағы өздігінен жанатын қалдықтардың тотығуы
   

Сұйық қоймаларда тоқтан болатын өртпен жарылыстардың алдын алу үшін келесі қауіпсіздік ережелерін сақтау керек:

1. 
   Өртке қауіпті зоналарда жарылу қауіпі бар заттарды орналастыру керек;
   
2. 
   Тоқ құрылғыларын сұйық қоймаларынан алшақ жерде орналастыру керек;
   
3. 
   Электроқұрылысы жақсы жұмыс жасайтын құрылғыны сұйық қоймаға жақын жерде, өртке қауіпсіз жерде орналасытру қажет. Олар жанғыш газдар булар мен газды артық шығармауы керек.
   

Мұнай құю терминалындағы өрттің жайылу себептерін, арматура және газ құбырлары төгілген мұнай өнімдері , жанатын қосындылар. Олар мұнай база ауласының газбен бүлінгенде пайда болған. Өрт жанармай толған сұйық қоймаларының демалу құбырларынан және дизель отын бар сұйық қоймаларында пайда болады. Сол себептен сұйық қоймалар өрттен өрт бөгеттерімен қорғалынған.

Жінішке түтікшедегі өртті сөндіру жылуды жалынның аймағынан шығару. Я.Б.Зельдовичтың зерттеулері бойынша сөну каналындағы критикалық диаметрдің есебін мына формула арқылы шығаруға болады:


Мұнда:

Рекр- Пекле критериясының критикалық маңызы

L- қосындының жылу өткізу қабілеті

R- газдың тұрақтылығы

M-қосындының молекулалық массасы

И-өрттің жойылуының жылдамдығы

Ср-қосындының жылу сиымдылығы

Р-қоспаның қысымы

Т-қоспаның қызуы.
Қоспаның барлық мінездемесі оның бастапқы қызуына жатады. Есеп стехиометриялық қоспаға арналып жасалады. Бұл қоспада кез келген мұнай өнімінің қоспасының шығарылуы 10% аспайды. Сол себепті жылу құбырларымен жылу сыйымдылығы таза ауаға тең мөлшерде қажет. Бұдан бөлек қоспамен ауадағы жалынның жайылуының жылдамдығы барлық мұнай өнімдерінде бірдей.(шамамен 0,4 м/сек)

Осыны есептей отырып қоршаған ортаның талабы бойынша мынаны қолдауға болады: Pekp=65; Uн=0.4 м/с; R=287 Дж/(кгК)

Формулаға келесі мәлеметтерді қоя отырып, мынаны аламыз:

λ=24,4^.10^-3 Вт/(м ^. К); С_р=10³ Дж/(кг ^.К); Т=293 К; Р=98100 Па; М=29.

d_гаш=d_кр/к_н=3,17/2=1,58 мм

1. 
   Өрт тосқауылдарын қорғау іс- әрекетәнәң уақыты азайуы;
   
2. 
   Өрт тосқауылдарының қорғау іс – әрекеттерінің уақытын анықтау.
   

Өрт тосқауылдарының ұзақ жануы ПВС-тің сұйық қоймалардан демалу құрал арқылы атмосфераға шығуы.

ПВС сұйық қоймадан шыққан жағдайда жалынның жайылуы қоспаның каналдағы жылжу жылдамдығына байланыстыы. Жалынның жайылу жылдамдығы 0,4 м/с. Егер Цсм <Ипл төмен болса, онда жалын өрт тосқауылының каналдарына ұмтылатын болады да, ол жалын сонымен өшіп қалады. Жалын сөндірілгеннен кейін ПВС каналдарынан қайта пайда болуы мүмкін және қызған арматурадан өршуі мүмкін. Егер Исм Ипл жоғары болса, жалын өрт тосқауылдарынан кері ұшады да , қоспаның қозғалысымен бірге ПВС ағындарымен в үлкен диаметрлі ағынға айналады. Жалынның диаметрінің үлкейуі нәтижесінде оның жайылу жылдамдығы үлкееді. Жалынның тұрақты жағдайы құрылғының құрылысынан және өрт тосқауылдың орналасуына байланысты.

КД демалу құрылғысында өр тосқауылы демалу клапанымен сұйық қойманың келте құбырының ортасында орналасқан. Сол себептен , исм Ипл жоғары болғанда өрт тосқауыл элементінде ПВС- тің үздіксіз жануы мүмкін. Бірақ бұл жағдай оншалықты қауіпті емес.

Ең қауіпті Исм Ипл тең болғанда. Өрттің аймағымен өрт тосқауылдың арақашықтығы өрт сөндіру арақашықтығына тең болғанда. Сөндіру каналдарының кесіп өтуі демалу құрылымының өтпелі кесіп өтуіне тең болса, онда қоспаның қимылының жылдамдығы Исм=И пл=0,4 м/с = 1440 м/сағ. Бұл жағдайды барлық демалу құрылымына жатқызуға болады.

Өрт тосқауылдың қорғану қимылының уақытын мына формуламен анықтауға болады:

Vp-сұйық қойманың жұмыс көлемі

f-демалу құрылымының кесіп өту жолы

n-демалу құрылымының саны

Сұйық қоймадағы 3000м³ көлеміндегі өрт тосқауылының қоғану уақытын анықтайық:


400 м³ сұйық қойма.

Өрт тосқауылының үздіксіз қызуының нәтижесінде қойылған уақыты өте нақты. себебі, жалынның өр тосқауылы элементтері бұндай жағдайда тек арнайы себептері болса ғана болады.

Біріншіден, қабырғалардың ысуы жалынның өшуінің негізгі себебі болуы мүмкін. Бұл жағдайда жылуды салқын қабырғаға ысырп тастайды.

Екіншіден, өр тосқауыл элементтерінің қызуы бүкіл қалындығының келесі бетіне де әсер етіп, қабырғалардың өздігінен жануына әкелуі мүмкін.

Үшіншіден, қызудың әсерінен өр тосқауыл элементтерінде еру пайда болып, үлкен диаметрде тесік пайда болуы мүмкін. Алғашқы екі құбылыс тіпті 200-300*С қызулықта пайд болуы мүмкін. Өр тосқауылының жалыны тұрақталғандықтан үш қызуда тез жылдамдықпен орындалуы мүмкін.

Өр тосқауыл қорғаныс әрекетінің уақытын күшейту үшін екі, үш немесе оданда көп кіші құндақтардан оның бір-бірімен шамалы арақашықтықта болғаны жөн. Өр тосқауылының мұндай жануы барысында құндақтардың қабаты арнайы уақыт ішінде өзіне жылу мен жалынның жартысын алып отырады және келесі қабатқа оны жібермейді.

Өртке, жарылысқа қауіпі бар ғимараттар кенеттен өрт болу және жарылыс болу қауіпі бар жағдайлар жиынтығын құрайды. Өрт немесе жарылыс болу болжамы мен қызудың тәртібінің өзгеруі сол ғимаратта орналасқан жанғыш заттар мен сол өндіріс орнында бар көптеген өртке қарсы құрылғылар мен сипатталады.

7.1.1. кестесі. Жәшіктер қоймасы мен № 1 сорап ғимараттарының шығыс мәліметтерін анықтау санаты

Ауаның жылдамдығы мына формуламен анықталады:

Құйылған сұйықтықтың толық булануының уақыты:

Ғимараттағы еркін көлемі:

V_св=К_св ^. l ^. b ^. h=0,8 ^. 8 ^. 12 ^. 5 =384 м³
Ғимараттағы булардың жұмыстық шоғырлануы:


болғандықтын, жарылысқа қауіпті аумақ ғимараттың геометриялық мөлшерімен тең болады.

Жарылысқа қауіпті аумақтың шоғырлануына қатысатын жанармай буының тоатануы:

M=m*z=50 0.95=47.5кг

Стехиометриялық оттек коэффицентінің жанумен реакциясы:

Жанғыш заттың стехиометриялық шоғырлануы:

Апат кезінде сорғыштан және құбырдан ғимаратқа түсетін сұйықтықтың массасы:

Жарылысқа қауіпті аумақтың шоғырлануына қатысатын жанармай буының тоатануы:

M=m*z=19,76 0.95=18,77кг

Стехиометриялық оттек коэффицентінің жану реакциясы:

Жанғыш заттың стехиометриялық шоғырлануы:

Петропавл қаласында орналасқан «Уралнефтепродукт» мұнай құю терминалының өртке қауіпті жағдайда сақтап қалу үшін жасалынған экономикалық шешімдердің нәтижесінде мынандай екі түрлі тиімділік анықталды:ортақ және салыстырмалы. Мұнай базасын өрттен сақтап қалу барысында ортақ экономикалық тиімділікті барлық бөлінген қаражатқа тиімді етіп қарастырсақ.

Тн=1/Ен=1/0.12=8.3 жыл

Өтімділіктің нақты уақытын анықтайық:


Мұнда:

Сі- өртке қарсы қорғаныстың эксплуатациялық шығыны;

Кі- өртке қарсы қорғаныстың капиталдық шығыны;
Өртке қарсы қорғаныстың эксплуатациялық шығынын анықтайық:

C_i = C_a+С_кр+С_тр+С_м = 1171476+504782+152387+1933430 = 3762075 тг

Амортизациялық аударымның көлемін анықтайық:


Өртке қарсы қорғаныстың есептік-теңгерім бағасын анықтайық:

Крб=Цо к=9524200 ^.1=9524200тг

К=1- көлік дайындаудағы шығын коэффиценті;

Цо-өртке қарсы қорғаныстың көтерме бағасы;

Нам-құрылғыларды толық қалпына келтіруге кеткен шығынның амортизаторлық мөлшері

Стр=Zтр Цоб= 0,016 ^. 9524200=152387 тг

Өртке қарсы қорғанысқа арналып жасалған қондырғылар мен монтаждарға кеткен эксплуатациялық шығын мөлщерін есептейік:

Зni- жұмыскердің айлық мөлшері

Li-жұмыскердін санат есебі

t-жұмыс уақыты

Капиталдық салымдардың көлемін анықтайық:


Ктз- көлік дайындауға кеткен коэффицент шығыны;

Ц - құрылғылардың көтерме бағасы;

Ат.сі- технологиялық құрылғылардың саны.
Қорытынды: Барлық жұмсалған капиталдық салымдардың нәтижесінде мынандай қорытынды шығаруға болады. Өтімділіктің нақты уақыты нормативтік уақыттан үш есеге аз. Сондықтан осы өртке қарсы комплекс мұнай базасының экономикасын сақтауға өте тиімді.


Қорытынды
Дипломдық жұмыс, Петропавл қаласында орналасқан «Уралнефтепродукт» мұнай сақтау терминалының өртке қарсы қорғанысының технологиялық процесін қарастырады.

Осы жобада өндіріс құрылғыларын сақтау барысында мұнай өнімдерін ауыстыра құю мен құю төгу барысында қауіп- қатерлер көптеп туындайтыны анықталды. Өрттің шығу себептері анықталып, соларға қарсы алдын-алу шаралар жүргізілді. Мұнай базасының өртке және жарылысқа қарсы алдын алумен құрылғылардың параметрлері анықталды.

Технологиялық анализ барысында мұнай базасында қауіпті жағдайларды төмендету үшін келесі іс-шараларды орындап отырған дұрыс болады:

• 
  әр сұйық қоймаға қатып қалмайтын демалу қақпақтарын орнату;
  
• 
  әр поршен сорғыштарына кесіп өту сызығы бар басқыш қақпағын орнату керек. Олардың қысымы 3 МПа болған кезде қосылады;
  
• 
  жер бетінде орналасқан құбырларды жылы қалпында ұстау міндетті;
  
• 
  қосымша құбырларда релаксациялық сұйықтық орнату міндетті;
  
• 
  әр жер бетіндегі сұйық қоймаға төмендетілген жартылай автоматты сұрыптауғышты орнату қажет;
  
• 
  сорғышты іске қосуға арналған 10 электромагниттік босатқыштар орнату қажет. Екі сорғыштағы электрокүшберетін кабельді темір қораптарда ұстау керек.
  

Мұнай өнімдерін құбырлар арқылы тасымалдау барысында, құбыр тесіліп ағуы әбден мүмкін, осы кезде тұтану көздерінің әсерінен өртке әкеліп соғуы мүмкін.

Дипломдық жобаны орындау барысында обьектінің экономикалық шығыны есептелген болатын, экономикалық әсерден келетін шығын 10190894 теңгені құрады.

Осы өңделген дипломдық жобаны енгізу, әртүрлі көлемдегі мұнай базаларындағы өрт оқиғасының алдын алуға көмектеседі.

1. 
   Алексеев М.В. Основы пожарной профилактики в технологических процессах производств. М.:1972 г.
   
2. 
   Клубань В.С., Петров А.П., Рябиков В.С. Пожарная безопасность предприятий промышленности и агропромышленного комплекса. М.: Стройиздат, 1987 г.
   
3. 
   Волков О.М., Проскуряков Г.А. Пожарная безопасность на предприятиях транспорта и хранения нефти и нефтепродуктов. М.: «Недра», 1981 г.
   
4. 
   Веревкин В.Н. Исследование разрядов статического электричества при обращении с нефтепродуктами. – В кн.: «Пожарная профилактика», вып.9. М., Стройиздат, 1974 г.
   
5. 
   Волков О.М. Расчет наружных взрывоопасных зон в резервуарных парках. – РНТС, сер. «Транспорт и хранение нефти и нефтепродуктов». М., изд. ВНИИОЭНГ, 1972, №2, с.25-26.
   
6. 
   Волков О.М. Пожарная профилактика и тушение пожаров в нефтяной и газовой промышленности. – В кн.: «Итоги науки и техники», сер. «Пожарная охрана», т.2. М., изд. ВИНИТИ, 1977 г.
   
7. 
   Горячев С.А., Клубань В.С. Задачник по курсу «Пожарная профилактика в технологических процессах». М.,1996 г.
   
8. 
   Баратов А.Н. Справочник. Пожаровзрывоопасность веществ и материалов и средства их тушения. 1,2 т. М., «Химия», 1990 г.
   
9. 
   СНиП 2.11.03-93 «Склады нефти и нефтепродуктов. Противопожарные нормы». М., 1993 г.
   
10. 
    Технический регламент «Общие требования к пожарной безопасности» постановление Правительства № 14 от 16 января 2009 года
    
11. 
    Черкасов В.Н. Защита взрывоопасных зданий и сооружений от молнии и статического электричества. М., Стройиздат, 1984 г.
    
12. 
    Аболенцев Ю.И. Экономика противопожарной защиты. М., 1985 г.